Qızıl bazarında böyük bahalıq başlayır...

Son dövrlərdə dünya bazarlarında qızılın qiymətində dinamik artım müşahidə olunur. Belə fikirlər səslənir ki, dolların mövqeyi zəifləməkdə davam edərsə, qızılın qiymətində artım gözlənildiyindən də çox olacaq. Hazırda qızılın unsiyası 11560 dollara qədər qalxaraq ötən ilin oktyabrından bu yana ən yüksək səviyyəyə çatıb. Dolların dəyərdən düşməsinə paralel olaraq qiymətlərin daha da artması istisna olunmur. Dollar isə ucuzlaşmaqda davam edir.
Bunun nəticəsində qlobal fond bazarlarında əsas indekslər yüksəlib ki, bu da qızılın qiymətinə təsirsiz ötüşmür. Fond bazarlarında yüksəlişə səbəb bu il ABŞ-da faiz dərəcələrinin artırılması ilə bağlı gözləntilərin özünü doğrultmamasıdır. Məlumata əsasən, ABŞ-ın faiz dərəcələrini artırmayacağı ilə bağlı ehtimalların çoxalması dolların məzənnəsinin aşağı düşməsinə gətirib çıxarıb. Federal Ehtiyat Bankının yeni rəhbəri Robert Kaplan bəyan edib ki, FES faiz dərəcələrinin artırılması məsələsində tələsməməlidir. Qlobal iqtisadi inkişafın zəifləməsinə dair narahatlıqlar da qızılın alışını artırır. İlin əvvəlindən bu yana 9%-ə yaxın bahalaşan qızıl bazarlarda ən çox gəlir gətirən aktivlərdən biri kimi çıxış edir.
Proseslər ölkəmizə də təsirsiz ötüşmür. Ümumiyyətlə, son vaxtlar qızılın qiymətində əhəmiyyətli dərəcədə artımlar müşahidə olunur. Bunun əsas səbəblərindən biri, qeyd olunduğu kimi, dünya bazarlarında qızılın qiymətində qeydə alınan artımlardır. Bundan başqa, manatın devalvasiyası və gömrük rəsmiləşdirilməsində baş verən dəyişikliklər də Azərbaycanda qızılın qiymətinə təsir edib. Hazırda bazarda dövriyyədə olan rus, türk və italyan qızıllarının qiyməti ümumilikdə 2 dəfə artıb. Ötən ilin fevralında ilk devalvasiyadan əvvəl, yəni dolların məzənnəsi 0,78 manat olanda ölkəmizdə rus və tük qızılının bir qramının "lom" qiyməti 16 manat idisə, birinci devalvasiyadan sonra qiymət 20 manat olub. İkinci devalvasiyadan sonra isə rus və türk qızılının bir qramının "lom" qiyməti 31 manatdır. Rus qızılı almaq istəyən müştərilər üçün satış qiyməti qramla 40-45 manatdır. Türk qızılının bir qramının satış qiyməti 50-60 manatdır. İtalyan qızının qramı devalvasiyadan əvvəl 20-21 manat idi, ilk devalvasiyadan sonra 26 manat olub. İndi isə 750 əyarlıq italyan qızılının bir qıramının "lom" qiyməti 40 manatdır. İtalyan qızılının bir qramının bazardakı satış qiyməti 60-80 manat arasındadır.
Bazarda vəziyyətin gərgin olduğunu deyən satıcılar alıcılıq qabiliyyətinin aşağı düşdüyünü bildirirlər. Amma yaranmış vəziyyət valyuta ehtiyatları baxımından ölkəyə gəlir gətirir. Söhbət Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fonduna (ARDNF) yığılan qızıllardan gedir. Bir müddət əvvəl fondun bu qızılları satacağı bildirilsə də, sonradan belə məlumatların həqiqəti əks etdirmədiyi üzə çıxdı. Bildirildi ki, Fond qızıl alışını alqı-satqı və ya spekulyativ məqsədlər üçün deyil, məhz strateji məqsədlə həyata keçirib və alınmış qızılın satılaraq digər aktivlərlə əvəzləndirilməsi nəzərdə tutulmur.
Qeyd olundu ki, qızıla investisiyalar əsasən iqtisadi tənəzzül, məzənnə risqləri və inflyasiya kimi amillərə qarşı sığorta vasitəsi kimi xüsusi önəmə malik olmaqla, investisiya portfelinin diversifikasiya olunması istiqamətində böyük əhəmiyyət kəsb edir. Qeyd edək ki, ARDNF-nin investisiya siyasətinə əsasən, investisiya portfelinin məcmu dəyərinin 5%-ə qədəri qızıla yatırıla bilər. Ötən ilin sonuna Fondun investisiya portfelinə daxil edilmiş qızılın miqdarı 30 175 kiloqram təşkil edib. Qızılın bahalaşması fonunda bu ehtiyatların dəyəri daha da artıb. Ekspertlər bildirir ki, baş verən bahalaşma tendensiyası qiymətli metal sahəsi üzrə Azərbaycanda gəlirlərin çoxalması ilə nəticələnəcək. Lakin təbii ki, qızılın qiymətində bahalaşma halları müşahidə olunursa, belə vəziyyət ondan hazırlanan məhsulun, xüsusən də daş-qaşın qiymətlərinin bahalaşmasında özünü göstərir. Bu hal isə heç də əhalinin maraqları çərçivəsində deyil. Ekspertlərin də sözlərinə görə, dünya bazarında qızılın bahalaşması Azərbaycanda əsasən zinət əşyalarının qiymətinə təsir edir. Çünki Azərbaycan, bir qayda olaraq, qızılı idxal edən ölkədir. Qızılın qiymətinə təsir göstərən faktorlara gəldikdə, rəylərə görə, investorların öz vəsaitlərini qızılla saxlamaq niyyətləri buna təsir edir. Yəni investorların qızıla vəsait yönəltməsi onun bahalaşmasına yol açıb.
Tahir TAĞIYEV