Azərbaycanın "Mir" ödəniş sisteminə qoşulması zərurətə çevrilir…
Məlum olduğu kimi, "Visa" və "MasterCard" beynəlxalq ödəniş sistemləri Rusiyanı tərk edib. Artıq ölkə daxilində ödənişlər Rusiya Mərkəzi Bankının hazırladığı Milli Ödəniş Kartı Sisteminin “Mir” kartı vasitəsilə həyata keçirilir.
Milli Ödəniş Kartı Sistemi 2014-cü ildə, Krımın işğalından dərhal sonra yaradılıb. Rusiyanın ilhaq etdiyi bu bölgədə ödənişlər uzun illərdir məhz bu sistem vasitəsilə reallaşdırılır. Yerli banklar tərəfindən buraxılan bu kartlardan Rusiya daxilindəki ödənişlər üçün istifadə edilir, amma yarımada sakinləri xarici onlayn mağazalarda nəsə sifariş edəndə və ya xarici ölkələrə gedəndə bu kartlardan ödəniş edə bilmirlər. “Apple Pay” da Rusiyada fəaiyyətini dayandırıb. “Google Pay” və “Samsung Pay” sistemləri də artıq Rusiyada işləmir. Üstəlik, Rusiya şirkətləri SWIFT-in təqdim etdiyi normal, rahat və sürətli ödəniş üsullarından istifadə edə bilmir. Bu şəraitdə hesab edilir ki, Azərbaycan rus turistlərin və iş adamlarının ölkəmizdə işini asanlaşdırmaq üçün Rusiyanın "Mir" ödəniş sistemindən istifadə etməlidir. Qeyd edək ki, əslində, Azərbaycan Mərkəzi Bankı “Mir” ödəniş sisteminin ölkəmizdə fəaliyyət imkanlarını müzakirə edir. Mərkəzi Bankın baş direktoru Fərid Osmanov bildirib ki, hazırda bu məsələ siyasi və iqtisadi məqamlar nəzərə alınmaqla, aidiyyəti dövlət qurumlarının iştirakı ilə Azərbaycan-Rusiya hökumətlərarası komissiyası çərçivəsində müzakirə olunur. Yekun qərar verildikdən sonra ictimaiyyətə açıqlanacaq. Onu da bildirək ki, hazırda "Mir" kartından istifadə etməklə Türkiyə, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Vyetnam, Kipr, Ermənistan, Belarus, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Tacikistanda nağd əməliyyatlar həyata keçirmək mümkündür. “MİR” ödəniş sistemi son dövrlərdə Cənubi Koreya və Kuba tərəfindən qəbul edilib.
Ekspertlərin Rusiyanın "Mir" ödəniş sisteminin ölkəmizdə tətbiqi barədə fikirləri müsbətdir. Bank məsələləri üzrə ekspert, hüquqşünas Əkrəm Həsənov Azərbaycanın bu sistemə qoşulmasını vacib hesab edir: "Rusiyanın "Mir" sisteminin Azərbaycanda tətbiqi vacibdir və bu kimi məsələ əslində Bakı və Moskva arasında fevralda imzalanan müttəfiqlik fəaliyyəti haqda bəyannamədə də nəzərdə tutulub. Biz mütləq qoşulmalıyıq. Rusiya böyük ölkədir, qonşumuzdur, bizim əməkdaşlığımız var. Bizim xeyli soydaşlarımız və vətəndaşlarımız orada yaşayır, əlaqələr var". Digər ekspertlər də hər il 850 mindən çox rusiyalı turistin Azərbaycana səfər etdiyini nəzərə alaraq, Azərbaycanda da "Mir" kartlarına xidmət göstərilməsi zərurətinin yarandığını bildirir. Ekspertlərin fikrincə, Azərbaycanda Rusiya kapitallı iki bank mövcud olduğundan, sistemin tətbiqi elə də çətin olmayacaq.
Onu da qeyd edək ki, bu il fevralın 22-də Moskvada “Azərbaycan Respublikası ilə Rusiya Federasiyası arasında müttəfiqlik qarşılıqlı fəaliyyəti haqqında Bəyannamə” imzalanıb. Bəyannamənin 28-ci maddəsində isə yazılıb ki, tərəflər qarşılıqlı hesablaşmalarda milli valyutalardan istifadəyə, bank kartlarına birgə xidmət daxil olmaqla ödəniş sistemlərinin qarşılıqlı uyğunluğuna, eləcə də iki ölkənin bankları arasında birbaşa müxbir münasibətlərin inkişaf etdirilməsinə imkan yaradacaqlar. Bu da "Mir" ödəniş sisteminin ölkəmizdə tətbiqi üçün hüquqi əsas yaradır. Onu da bildirək ki, "Mir" ödəniş sisteminin Azərbaycanda tətbiqi əslində son bir neçə ildir gündəmdədir. "Mir" ödəniş sistemi ilə yanaşı, Çinin "UnionPay" sistemi də ölkəmizdə xaricilərin işini asanlaşdıra bilər. Çinin Rusiyaya qarşı sanksiyalara qoşulması ehtimalı azdır. "UnionPay" kartları isə dünyanın 180 ölkəsində, o cümlədən, Avropa dövlətlərində qəbul edilir. Ancaq indiyə qədər Rusiya banklarının heç də hamısı vətəndaşlara bu kartı təklif etməyib. Bundan başqa, ABŞ-ın "American Express" və Yaponiyanın JCB sistemləri də var, amma Rusiyaya qarşı tətbiq edilən sanksiyalara onların da qoşulması gözlənilən olduğundan, indiki halda Azərbaycan üçün ən rahat olanı "Mir" ödəniş sistemi hesab edilir. Bu arada o da bəlli olub ki, İran da Rusiya tərəfi ilə “Mir” ödəmə sisteminin kartlarını tanımaq imkanını müzakirə edir. İranın Rusiyadakı səfiri Kazım Cəlali bu xüsusda bildirib: “İranın “Mir” ödəmə sistemini tamamilə tanıması rusiyalı həmkarlarımızla müzakirə etdiyimiz gündəmə aiddir”. Rusiya və İran "Şetab" və "Mir" ödəniş sistemlərini birləşdirməyə razılaşıblar. "Şetab" İranda ödəniş sistemidir. Rusiya baş nazirinin müavini Aleksandr Novak qeyd edib ki, Rusiya və İran qarşılıqlı hesablaşmalarda milli valyutalardan maksimum istifadə edəcək. Qeyd edək ki, Rusiya ilə Ukrayna arasında başlayan gərginlik sonrası Moskva və Tehran arasında siyasi və iqtisadi əlaqələr gücləndirilib. Sıx siyasi və iqtisadi əlaqələrin möhkəmləndirilməsi ilə yanaşı ölkələr ortaq layihə çərçivəsində bankçılıq sistemi üçün SWIFT beynəlxalq banklararası mübadilə sisteminə alternativ sistem yaratmaq üzərində işlər görürlər. Həmçinin, iqtisadiyyatın de-dollarizasiyası məqsədilə ölkələr arasında ticarət fəaliyyətinin yerli valyutalarla həyata keçirilməsinin yolları araşdırılır.
Tahir TAĞIYEV
