Cümə günü, 16 may 2025
     

Cümhuriyyət dövrü milli mətbuatımızda siyasi publisistikasının ən parlaq və ən dəyərli nümunələrinin müəlliflərindən - Məhəmməd Əmin Rəsulzadə...

Image

XX əsrin əvvəlləri Azərbaycan ictimai fikrində millətin oyanış, özünüdərk, istiqlal, türkləşmək, millilik düşüncələrinin renesans dövrü hesab olunur və əlbəttə ki, milli mətbuat bu prosesə təbiidir ki təsirsiz qalmırdı. M.Ə.Rəsulzadə dövlət haqqında yazırdı: "Dövlətlə millət arasında təzad bir mübarizə var. Dövlət və millət kəlmələrini mütəzad və mütəbariz mənada işlədirik. Çünki dövlət də millətin bir şəklidir. Millət – özək, dövlət qabıqdır. Fəqət bu tərif, şümuli bir millətə aid olan dövlətlər haqqında səhihdir. Digər təbirlə demək olar ki, bu tərif təbii təşkilata malik olan dövlətlər haqqındadır. Çünki ən təbii dövlət – milli olan dövlətdir. Fəqət təhti-idarəsində bir çox millətlər olan dövlətdə məlumdur ki, dövlət mənası ilə millət mənası bir olmaz "!

Cümhuriyyət dövrü milli mətbuatımızda siyasi publisistikasının ən parlaq və ən dəyərli nümunələrinin müəlliflərindən olan M.Ə.Rəsulzadənin Azərbaycanın milli məfkurə və istiqlal savaşından doğan məqalələri xalqın milli və mənəvi dəyərləri üzərində demokratik şəraitdə yaşamasına, dövlət və dövlətçilik ideallarına xidmət edirdi. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yarandığı ilk günlərdə qələmə aldığı "Azərbaycan paytaxtı" adlı tarixi-publisist məqaləsi öz ictimai-siyasi əhəmiyyətinə görə, tariximizin və istiqlal savaşımızın tədqiqi baxımından əhəmiyyətini bu gün də qoruyub saxlayır. 

Bakı erməni-daşnak, ingilis hərbi birləşmələrindən azad olunub, Azərbaycana qovuşandan sonra Cümhuriyyətin paytaxtının tarixi barədə kifayət qədər materialların olmamasından təəssüf hissi keçirən M.Ə.Rəsulzadə bu barədə yazırdı: "Mən mətbuatı çox aradım. Lakin Bakı barədə bir yazıya rast gəlmədim. Bu həvəs mənə cəsarət verdi: müxtəsər də olsa, Bakının tarixi haqqında bir kaç yarpaq qaralayalım. Şübhəsiz ki, bu sətirlərlə veriləcək məlumat Azərbaycanın paytaxtının şan və heysiyyatı və hüciyyəti ilə olmayacaq... Düşündüm ki, naqis də olsa, bir şey olsun. Biz nəqisini başlarıq, mütəşəbbüs gənclərimiz də çalışar, vətən eşqi, məmləkət məhəbbəti ilə səy edər, bu başlanğıcı təkmil edərlər..."

M.Ə.Rəsulzadənin 1918-ci il iyunun 17-də Azərbaycan Milli Şurasının toplantısında söylədiyi nitqdə bu baxımdan maraqlıdır: "Dünya müharibəsi və Rusiya inqilabının təsiri ilə yeni doğmuş və həyat siyasətinə ilk qədəm basmış olan Azərbaycan qayəsi əhatə olunmaz mühüm dəqiqələr keçirir... İştə bir zaman ki, müqəddərat milliliyi əllərinə alanlar üçün Azərbaycan nüzadini tələf etdirməmək kimi müşkül, fəqət müşkülliyi ilə bərabər şərəfli bir vəzifə və məsuliyyət tərtib ediyor". Göründüyü kimi, M.Ə.Rəsulzadə hələ Birinci Dünya müharibəsi ərəfəsində mətbuatda qaldırdığı "Azərbaycan qayəsi" ideyasını xüsusi olaraq vurğulayır. 1918- ci il dekabrın 7-də Azərbaycan parlamentinin açılışında isə bu məsələyə bir daha toxunur: "Biz o zaman ki, bizim üçün ən yaxşı məsələni - "Azərbaycan muxtariyyəti"ni müdafiə edirdik, biz onda sağ və sol tərəfdən amansız tənqidə məruz qalmışdıq. Sağdan bizə deyirdilər ki, Azərbaycançılıq şüarı ilə siz müsəlmanları parçalayırsınız, türkçülük bayrağı qaldırmaqla - Allah eləməsin - siz Islamın əsasını sarsıdırsınız. Soldan isə bizi məzəmmət edirdilər ki, Azərbaycan muxtariyyətini tələb edərək biz vahid demokratik cəbhəni yarırıq. "Müsavat" Partiyası birinci olaraq Azərbaycan müstəqilliyi bayrağını yüksəyə qaldırmışdır. Beləliklə, müsəlman partiyaları arasında Azərbaycan ideyasında fikir ayrılığı yoxdur. Xalqın şüurunda Azərbaycan ideyası artıq möhkəmlənmişdir".

M.Ə.Rəsulzadənin "Əsrimizin Səyavuşu" əsəri milli azadlıq və milli dövlətçilik ideyalarının təbliği baxımında da xüsusi yer tutur. Müəllif bu əsərlə xalqımızın keçdiyi və keçəcəyi azadlıq yolunu çox uğurla seçdiyi bir bədii obraz vasitəsilə ifadə etmişdir. O bu əsərdə rus – bolşevik istilasının Azərbaycanın milli dövlətçiliyinə son qoyması ilə bağlı yazır bunu gənc Cümhuriyyətin bəxtsizliyi kimi qiymətləndirir. Əsərin sonunda gəncliyi istiqlal uğrunda mübarizəyə çağıran müəllifin "Ya qazi və ya şəhid olacaqsan" kimi son cümləsi isə bir hayqırtıdır.

Cümhuriyyətimizin qurucusu və eyni zamanda XX əsin əvvəllərinin böyük publisisti olan Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin yaradıcılığı demək olar ki, azadlıq, müstəqillik, milli dövlətçilik ideyaları ilə nəfəs alırdı. Tam əminliklə demək olar ki, milli müstəqillik ideyaları heç bir publisistin yaradıcılığında onun publisistikasında olduğu kimi belə qabarıq və ardıcıl, sistematik deyil. Bəlkə də Azərbaycanın müstəqilliyi arzusu bu publisistikanın yaranma səbəbi idi. Onun istər məqalələrinə, istərsə də irihəcmli əsərlərinə bu ruh hakimdir – Azərbaycan istiqlalı!

Təkcə yaradıcılığını deyil, bütün həyatını Azərbaycanın istiqlalı yoluna həsr edən, milli istiqlalı həm nəzəri, həm də əməli cəhətdən hazırlamaq işini öz üzərinə götürən Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Azərbaycanın istiqlalının son qələbəsinə ömrünün sonuna qədər inanırdı. Zaman onun bu inamını doğrultdu, Azərbaycan yenidən müstəqillik əldə etdi.


Nəzrin Məşədiyeva

BDU-nun Jurnalistika fakültəsinin 4-cü kurs tələbəsi




VİDEO

Putin saxtalaşdırdı, Ermənistana "qəhrəman" dedi... - VİDEO

İran Prezidenti Bakıda Azərbaycanca şeir oxudu - VİDEO

Lavrovu Özbəkistanda dediyinə peşiman etdilər... - VİDEO

Trampın xüsusi nümayəndəsi Bakı-İrəvan sazişində qeyri-rəsmi vasitəçilik edir?..

İstanbul danışıqlarında mümkün olan yeganə nəticə atəşkəsdir, onu da Rusiya istəmir, demək nəticə olmayacaq...

Azərbaycana xaricdən qızıl-gümüş axını 132 dəfə artıb - cəmiyyət qızıla qurşanıb...

SON XƏBƏRLƏR

16.05.2025 / 12:06
Culfanın 9 kəndi qazsız qalacaq - XƏBƏRDARLIQ

16.05.2025 / 12:00
Rusiya üçün sanksiya “yağışı” başlayır...

16.05.2025 / 11:44
18 yaşı tamam olmayıb, "Barselona"da tarix yazır...

16.05.2025 / 11:32
İstanbul danışıqlarında nümayəndə heyətlərinin tərkibi göstərdi ki, sülh hələ çox uzaqdadır

16.05.2025 / 11:25
Milli Məclis iclasa başlayıb, 12 məsələ müzakirə olunur

16.05.2025 / 11:22
Ana şalvarın cibində həbsdəki oğluna narkotika keçirmək istədi...

16.05.2025 / 11:15
İlk dəfə Xankəndidə qəbul imtahanı keçiriləcək

16.05.2025 / 11:06
Bu gün Əfv Komissiyası iclas keçirəcək

16.05.2025 / 11:00
Naxçıvanda dələduzluq edən şəxs saxlanıldı

16.05.2025 / 10:27
Gömrükdə “Brokoli və kahı” yükündən narkotik vasitə aşkarlandı

16.05.2025 / 10:21
Putinə BƏD XƏBƏR - Rusiyaya qarşı sərt ticarət embarqosu işə salınacaq

16.05.2025 / 10:15
Gəncədə 31 yaşlı kişi restoranda bıçaqlanıb

16.05.2025 / 10:05
Rusiyada bu heyvanları evdə saxlamaq qadağan edildi!

16.05.2025 / 10:00
"Ukraynada müharibənin bitməsi üçün Tramp və Putin bir masada əyləşməlidir"

16.05.2025 / 09:32
Birinci Qarabağ müharibəsində şəhid olmuş əsgərin nəşi Naxçıvana gətirilib

16.05.2025 / 09:25
Faiq Ələkbərlinin “Turan sivilizasiyasına giriş: Turan məfkurəsi və Tanrıçılıq” kitabı Türkiyədə yenidən nəşr olunub

16.05.2025 / 09:23
Qanunsuz abort həkimlərinə qarşı mübarizə sərtləşdirilir - bəs abort etdirən pasiyentlər?..

16.05.2025 / 09:16
Trampa müjdə - 11-ci dəfə baba oldu...

16.05.2025 / 09:11
"Barselona" 28-ci dəfə İspanya çempionu oldu!

16.05.2025 / 09:11
Tramp İstanbul danışıqlarından nəticə gözləmir - Biz Putinlə görüşməyənədək heç nə olmayacaq, başa düşürsüz...

16.05.2025 / 09:07
ABŞ "Hizbullah"a yeni sanksiyalar tətbiq etdi

16.05.2025 / 09:02
Pakistanın “Rafale”ləri vurması təkcə Nindistanın deyil, Avropanın da yuxusunu qaçırtdı

16.05.2025 / 08:35
Bakı küçələrində cəmi 3 manata - bu qiymətə kabab olar?..

15.05.2025 / 22:50
Avropa niyə Putini vurmur: Aİ-nin sanksiya strategiyasının pərdəarxası

15.05.2025 / 22:31
Medinski: Rusiya kompromislərə hazırdır, amma...

15.05.2025 / 22:29
Ərdoğan Putin və Zelenskini danışıqlar masasına dəvət etdi

15.05.2025 / 21:50
Məhkəmədə Ermənistan ordusunun Azərbaycan ərazilərini işğal etməsi, mülki əhalini qətlə yetirməsi faktları ilə bağlı ifadələr dinlənilib - FOTO

15.05.2025 / 21:11
İsrail Amerikanın hərbi dəstəyindən imtina edə bilər - 142 milyardlıq saziş işləri qarışdırır...

15.05.2025 / 20:55
Ermənistanda ən populyar təhqir - "Sən Robert Köçəryansan"...

15.05.2025 / 20:39
Avrokomissiyanın "vaksin korrupsiyası" açıldı - Azərbaycan Prezidenti hələ COVİD dövründə deyəndə ki...

15.05.2025 / 20:26
Yeni miqrant qanunu Rusiyanın özünə də ziyan vurur, azərbaycanlılara da... 332 min azərbaycanlı...

15.05.2025 / 20:12
Suriya prezidenti Şəraa Trampa ABŞ-Ukrayna tipli saziş təklif etdi...

15.05.2025 / 19:57
AŞ Nazirlər Komitəsinin qərarında Bakı-İrəvan sazişinə “erməni bucağından” baxıldı...

15.05.2025 / 19:43
“İbrahim sazişləri”ndə iştirak Azərbaycana xeyli üstünlüklər qazandıra bilər... Amma və lakin....

15.05.2025 / 19:28
“Lələ Təpə əməliyyatı”na görə Seyran Ohanyan və oğlu Artur Ohanyan qurban verilir...

15.05.2025 / 19:15
Vətən müharibəsi 2-ci Dünya müharibəsindən sonrakı 80 ildə yeganə nümunədir...

15.05.2025 / 19:02
Trampın xüsusi nümayəndəsi Bakı-İrəvan sazişində qeyri-rəsmi vasitəçilik edir?..

15.05.2025 / 18:58
Yaşıl Dünya hərəkatında Azərbaycanın rolu

15.05.2025 / 18:47
Azərbaycanı Ermənistanla birgə bu sazişə qoşulmağa kim məcbur edə bilər?!.

15.05.2025 / 18:45
Prezident İlham Əliyev Albaniyaya işgüzar səfər edib - FOTO

15.05.2025 / 18:34
Portal üzərindən şəxsi maşınların gedə bildiyi azad rayonların sayı 8-ə çatdırıldı...

15.05.2025 / 18:20
Qondarma "Arsaxın” oyuncaq prezidentinin "fərmanları" adi kağız parçasıdır...

15.05.2025 / 18:07
İstanbul danışıqlarında mümkün olan yeganə nəticə atəşkəsdir, onu da Rusiya istəmir, demək nəticə olmayacaq...

15.05.2025 / 17:56
Azərbaycana xaricdən qızıl-gümüş axını 132 dəfə artıb - cəmiyyət qızıla qurşanıb...

15.05.2025 / 17:43
İranın Azərbaycana səfir seçimi çox ləng gedir - düz 1 ildir ki...

15.05.2025 / 17:38
İstanbul danışıqları: Zaxarovanın qəzəbi, Zelenskinin “aydın siqnalı” və Trampın “Putini incidən” sözləri

15.05.2025 / 17:36
Ukrayna prezidenti Zelenski Türkiyə prezidenti Ərdoğanla görüşdü

15.05.2025 / 17:34
"Ümid edirik ki, bu kitab gənc nəslin vətənpərvərlik ruhunda böyüməsi üçün böyük əhəmiyyət kəsb edəcək"-Nəzakət Məmmədova

15.05.2025 / 17:32
"İllər, qərinələr ötəcək, şəhidlər heç vaxt unudulmayacaqlar" - Nəzakət Məmmədova

15.05.2025 / 17:29
Şəmkirdə "Cəsur Vətən oğlu" kitabının təqdimatı keçirilib

15.05.2025 / 17:21
Tramp Ukrayna barədə növbəti şübhəli bəyanat verdi - “ən yaxın günlərdə...”

15.05.2025 / 17:10
Əhliman Əmiraslanov Milli Məclisdə vətəndaşları qəbul edib - FOTO

15.05.2025 / 17:07
Mərkəzi Bankın inflyasiya proqnozları ziddiyyətli qarşılanır...

15.05.2025 / 16:55
Naxçıvanda Vasif Talıbova məxsus olmuş məşhur şirkətlər bağlanır...

15.05.2025 / 16:41
Azərbaycanda kənd təsərrüfatı təyinatlı dronların istehsalına başlayır

15.05.2025 / 16:26
İstintaq təcridxanasına narkotik keçirilməsinin qarşısı alındı

15.05.2025 / 16:11
Putinlə bir neçə ABŞ prezidentinin münasibətlərinə dair maraqlı təhlil verildi...

15.05.2025 / 15:56
Keçmiş məhkum 12 kq narkotiklə Binəqədidə yaxalandı...

15.05.2025 / 15:42
Vətənlə bir vuran qəlb sahibi - FOTO

15.05.2025 / 15:36
"Ermənistan ordusu tərəfindən beş nəfərdən ibarət ailə vəhşicəsinə qətlə yetirildi" - Zərərçəkmiş

15.05.2025 / 15:17
Ərdoğan Ankarada Zelenski ilə görüşdü...

15.05.2025 / 14:54
Putin "bardağı daşırdı" – İstanbula gəlmədi, Trampı da, dünya birliyini də ələ saldı...

15.05.2025 / 14:04
Tramp Putinin İstanbula nə üçün getmədiyi sualına belə cavab verdi - Mənim olmadığım yerə o niyə getsin?

15.05.2025 / 14:03
Rubio:- “Rusiya –Ukrayna münaqişəsinin hərbi həll yolu yoxdur”

15.05.2025 / 13:51
Yunanlardan Türkiyə etirafı: Başqa çarəmiz yoxdur

15.05.2025 / 13:50
“Türk” etnonimi və törələri - YUNUS OĞUZ yazır

15.05.2025 / 13:48
10.4 kilometr magistral su xətti çəkilir

15.05.2025 / 13:28
“Şirvan Gənclər Evi”nə 20 min manat cərimə kəsildi, səbəb...

15.05.2025 / 13:25
Bakıda “Rəqəmsal dövrdə media və kommunikasiya fəaliyyəti” adlı beynəlxalq konfransın açılışı oldu - FOTO

15.05.2025 / 13:19
Bank kartının məlumatlarını heç kəslə paylaşmayın! - DİN-dən növbəti xəbərdarlıq...

15.05.2025 / 13:14
Məhəmməd Şahbaz Şərif Prezident İlham Əliyevə zəng edib

15.05.2025 / 13:10
Для города Шуша - хорен инопланетянин! - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

15.05.2025 / 12:57
"Milli mətbuatımızın 150 illik tarixi həm də gələcəyi düşünmək üçün mühüm informasiya bazası yaradır" - Natiq Məmmədli

15.05.2025 / 12:42
Şəxsiyyətləri müəyyənləşdirilən daha beş itkin şəhid dəfn olunacaq - FOTO

15.05.2025 / 12:25
“Əkinçi” qəzetinin fəaliyyətə başlaması həmin dövr üçün böyük fədakarlıq idi" - Rəşad Məcid

15.05.2025 / 12:16
Prezidentdən FHN-in 20 illik yubiley medalı barədə FƏRMAN

15.05.2025 / 12:06
İran ABŞ-la nüvə razılaşmasına hazırdır, lakin bir şərtlə...

15.05.2025 / 12:00
Pakistana bağlı şirkət Qarabağda düyü emal edəcək

15.05.2025 / 11:51
"İran Azərbaycanla qardaşlıq əlaqələrinin tərəfdarıdır" – Pezeşkian

15.05.2025 / 11:40
“Papa XIV Leo ermənidir”: Türkiyəli tarixçi belə deyir

15.05.2025 / 11:36
Ərdoğan və Zelenski danışıqlardan əvvəl görüşəcəklər - TƏCİLİ

Vətən müharibəsi 2-ci Dünya müharibəsindən sonrakı 80 ildə yeganə nümunədir...

XƏBƏR ARXİVİ