çərşənbə axşamı günü, 22 aprel 2025
     

Cümhuriyyət dövrü milli mətbuatımızda siyasi publisistikasının ən parlaq və ən dəyərli nümunələrinin müəlliflərindən - Məhəmməd Əmin Rəsulzadə...

Image

XX əsrin əvvəlləri Azərbaycan ictimai fikrində millətin oyanış, özünüdərk, istiqlal, türkləşmək, millilik düşüncələrinin renesans dövrü hesab olunur və əlbəttə ki, milli mətbuat bu prosesə təbiidir ki təsirsiz qalmırdı. M.Ə.Rəsulzadə dövlət haqqında yazırdı: "Dövlətlə millət arasında təzad bir mübarizə var. Dövlət və millət kəlmələrini mütəzad və mütəbariz mənada işlədirik. Çünki dövlət də millətin bir şəklidir. Millət – özək, dövlət qabıqdır. Fəqət bu tərif, şümuli bir millətə aid olan dövlətlər haqqında səhihdir. Digər təbirlə demək olar ki, bu tərif təbii təşkilata malik olan dövlətlər haqqındadır. Çünki ən təbii dövlət – milli olan dövlətdir. Fəqət təhti-idarəsində bir çox millətlər olan dövlətdə məlumdur ki, dövlət mənası ilə millət mənası bir olmaz "!

Cümhuriyyət dövrü milli mətbuatımızda siyasi publisistikasının ən parlaq və ən dəyərli nümunələrinin müəlliflərindən olan M.Ə.Rəsulzadənin Azərbaycanın milli məfkurə və istiqlal savaşından doğan məqalələri xalqın milli və mənəvi dəyərləri üzərində demokratik şəraitdə yaşamasına, dövlət və dövlətçilik ideallarına xidmət edirdi. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yarandığı ilk günlərdə qələmə aldığı "Azərbaycan paytaxtı" adlı tarixi-publisist məqaləsi öz ictimai-siyasi əhəmiyyətinə görə, tariximizin və istiqlal savaşımızın tədqiqi baxımından əhəmiyyətini bu gün də qoruyub saxlayır. 

Bakı erməni-daşnak, ingilis hərbi birləşmələrindən azad olunub, Azərbaycana qovuşandan sonra Cümhuriyyətin paytaxtının tarixi barədə kifayət qədər materialların olmamasından təəssüf hissi keçirən M.Ə.Rəsulzadə bu barədə yazırdı: "Mən mətbuatı çox aradım. Lakin Bakı barədə bir yazıya rast gəlmədim. Bu həvəs mənə cəsarət verdi: müxtəsər də olsa, Bakının tarixi haqqında bir kaç yarpaq qaralayalım. Şübhəsiz ki, bu sətirlərlə veriləcək məlumat Azərbaycanın paytaxtının şan və heysiyyatı və hüciyyəti ilə olmayacaq... Düşündüm ki, naqis də olsa, bir şey olsun. Biz nəqisini başlarıq, mütəşəbbüs gənclərimiz də çalışar, vətən eşqi, məmləkət məhəbbəti ilə səy edər, bu başlanğıcı təkmil edərlər..."

M.Ə.Rəsulzadənin 1918-ci il iyunun 17-də Azərbaycan Milli Şurasının toplantısında söylədiyi nitqdə bu baxımdan maraqlıdır: "Dünya müharibəsi və Rusiya inqilabının təsiri ilə yeni doğmuş və həyat siyasətinə ilk qədəm basmış olan Azərbaycan qayəsi əhatə olunmaz mühüm dəqiqələr keçirir... İştə bir zaman ki, müqəddərat milliliyi əllərinə alanlar üçün Azərbaycan nüzadini tələf etdirməmək kimi müşkül, fəqət müşkülliyi ilə bərabər şərəfli bir vəzifə və məsuliyyət tərtib ediyor". Göründüyü kimi, M.Ə.Rəsulzadə hələ Birinci Dünya müharibəsi ərəfəsində mətbuatda qaldırdığı "Azərbaycan qayəsi" ideyasını xüsusi olaraq vurğulayır. 1918- ci il dekabrın 7-də Azərbaycan parlamentinin açılışında isə bu məsələyə bir daha toxunur: "Biz o zaman ki, bizim üçün ən yaxşı məsələni - "Azərbaycan muxtariyyəti"ni müdafiə edirdik, biz onda sağ və sol tərəfdən amansız tənqidə məruz qalmışdıq. Sağdan bizə deyirdilər ki, Azərbaycançılıq şüarı ilə siz müsəlmanları parçalayırsınız, türkçülük bayrağı qaldırmaqla - Allah eləməsin - siz Islamın əsasını sarsıdırsınız. Soldan isə bizi məzəmmət edirdilər ki, Azərbaycan muxtariyyətini tələb edərək biz vahid demokratik cəbhəni yarırıq. "Müsavat" Partiyası birinci olaraq Azərbaycan müstəqilliyi bayrağını yüksəyə qaldırmışdır. Beləliklə, müsəlman partiyaları arasında Azərbaycan ideyasında fikir ayrılığı yoxdur. Xalqın şüurunda Azərbaycan ideyası artıq möhkəmlənmişdir".

M.Ə.Rəsulzadənin "Əsrimizin Səyavuşu" əsəri milli azadlıq və milli dövlətçilik ideyalarının təbliği baxımında da xüsusi yer tutur. Müəllif bu əsərlə xalqımızın keçdiyi və keçəcəyi azadlıq yolunu çox uğurla seçdiyi bir bədii obraz vasitəsilə ifadə etmişdir. O bu əsərdə rus – bolşevik istilasının Azərbaycanın milli dövlətçiliyinə son qoyması ilə bağlı yazır bunu gənc Cümhuriyyətin bəxtsizliyi kimi qiymətləndirir. Əsərin sonunda gəncliyi istiqlal uğrunda mübarizəyə çağıran müəllifin "Ya qazi və ya şəhid olacaqsan" kimi son cümləsi isə bir hayqırtıdır.

Cümhuriyyətimizin qurucusu və eyni zamanda XX əsin əvvəllərinin böyük publisisti olan Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin yaradıcılığı demək olar ki, azadlıq, müstəqillik, milli dövlətçilik ideyaları ilə nəfəs alırdı. Tam əminliklə demək olar ki, milli müstəqillik ideyaları heç bir publisistin yaradıcılığında onun publisistikasında olduğu kimi belə qabarıq və ardıcıl, sistematik deyil. Bəlkə də Azərbaycanın müstəqilliyi arzusu bu publisistikanın yaranma səbəbi idi. Onun istər məqalələrinə, istərsə də irihəcmli əsərlərinə bu ruh hakimdir – Azərbaycan istiqlalı!

Təkcə yaradıcılığını deyil, bütün həyatını Azərbaycanın istiqlalı yoluna həsr edən, milli istiqlalı həm nəzəri, həm də əməli cəhətdən hazırlamaq işini öz üzərinə götürən Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Azərbaycanın istiqlalının son qələbəsinə ömrünün sonuna qədər inanırdı. Zaman onun bu inamını doğrultdu, Azərbaycan yenidən müstəqillik əldə etdi.


Nəzrin Məşədiyeva

BDU-nun Jurnalistika fakültəsinin 4-cü kurs tələbəsi




VİDEO

Azərbaycan Prezidentinin Pakistan səfəri ermənilərə od qoydu - VİDEO

Paşinyanın aparatı Türkiyə-Azərbaycan qardaşlığını təxribata çəkir... - VİDEO

İran üzərindən Naxçıvana gedən yol Zəngəzur dəhlizi adlandırıla bilməz, cənab Uraloğlu... - VİDEO

Azərbaycanla Çinin birgə yeni dövrü başladı...

Prezident İlham Əliyev Çinin Sinxua agentliyinə müsahibə verib

Bakının “Qəhrəman şəhər” haqqı tanınmasa - Moskvada “Qələbə-80” paradından imtina etmək olar...

SON XƏBƏRLƏR

22.04.2025 / 19:29
“Dağlıq Qarabağdan 41-45 müharibəsinə 90 min erməni gedib? DQ-yə” Sovet ittifaqı qəhrəmanı?”...

22.04.2025 / 19:15
Dövlət müstəqilliyimizlə həmyaşıd nadir media orqanlarından biri - "Olaylar" 30 ildir yanılmadan gəlir...

22.04.2025 / 19:02
Eldar Əzizov yağışlara qarşı üsul təklif etdi, əksəriyyət bəyənmədi...

22.04.2025 / 18:47
Britaniya səfiri Azərbaycan sərhədində pozucu bəyanat yaydı...

22.04.2025 / 18:33
FB şəbəkəsinin erməni təsirində olduğu təsdiqləndi - terrorçulara açıq himayəçilik başladı...

22.04.2025 / 18:19
İran vurulsa, Türkiyə neytral qalacaq - ABŞ-ın istəyi baş tuta bilər?

22.04.2025 / 18:06
Ədalət Partiyası İlyas İsmayılovsuz ilk qurultaya qərar verdi... - MÜSAHİBƏ

22.04.2025 / 17:52
Marqarita Simonyan da “Erməni soyqırımı” nağılından danışdı

22.04.2025 / 17:52
İranın BMT-dəki daimi nümayəndəsi ABŞ və İsraili sərt şəkildə tənqid etdi

22.04.2025 / 17:38
Paşinyan sülhdən, erməni kilsəsi qisasdan danışır - Qaregin "qan-qan” deyir...

22.04.2025 / 17:24
Nisyə mal satanlara qarşı yeni qayda tətbiq olundu....

22.04.2025 / 17:11
Milli adət-ənənələrə bağlılıq dövlətçilik uğurlarının mühüm şərtidir...

22.04.2025 / 17:05
Vüqar Rəhimzadə: Azərbaycan və Çin müstəqil xarici siyasət yürüdən etibarlı tərəfdaşlardır

22.04.2025 / 16:51
Saxta kredit elanı verərək bank kartlarını talayan şəxs Abşeronda yaxalandı

22.04.2025 / 16:37
ABŞ Krımı Rusiya ərazisi kimi tanıyacaq? - Tramp qərarını yaxın günlərdə açıqlayacaq...

22.04.2025 / 16:05
Putin Ukraynaya mülki hədəflərə hücumların qarşılıqlı dayandırılmasını təklif etdi...

22.04.2025 / 15:55
Prezident İlham Əliyev Çin Xalq Respublikasına səfər edib

22.04.2025 / 15:25
Yasamalda ağaclara qənim kəsilən "Avant Group" tikinti şirkətinə cinayət işi açıldı...

22.04.2025 / 15:20
Mingəçevirdə vətəndaşa hədə-qorxu gəlib soyan şəxslər həbs edildi

22.04.2025 / 14:55
Sabiq senator Menendezin erməniəsilli arvadı da rüşvətə vasitəçilikdə təqsirli bilindi

22.04.2025 / 14:30
Mina partlayışı zamanı xəsarət almış şəxslər Vardanyanın məhkəməsində ifadə verirlər...

22.04.2025 / 14:13
Müxalifət “erməni soyqırımı”nın inkarına görə cinayət məsuliyyəti təklif edir

22.04.2025 / 14:11
Suriyada İslami Cihad liderləri həbs edildi

22.04.2025 / 14:05
Kimlər Sülh Müqaviləsinə qarşıdır?

22.04.2025 / 13:49
Səyyad Salahlı tarixi və mədəni abidələrin bərpası ilə bağlı təklif verdi, spiker etiraz etdi - siz nə danışırsınız?

22.04.2025 / 13:36
Binəqədi məhkəməsi Şərurlu İsfəndiyar barəsində qərar verdi - təqsirləndirilən şəxs...

22.04.2025 / 13:21
"Bəzi tibb mərkəzlərində bir-birini təkrarlayan pozuntular aşkarlanıb" – Millət vəkili

22.04.2025 / 13:10
Маргарита Симоньян! Я не знал, что Дьявол плачет - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

22.04.2025 / 12:51
Leyla Əliyeva Vyetnamın vitse-prezidenti ilə görüşüb - FOTO

22.04.2025 / 12:37
"Ermənilər regionla bağlı bütün faktları saxtalaşdırıblar" - Əziz Ələkbərli

22.04.2025 / 12:14
Kamran İmanov erməni saxtakarlıqlarının və plagiatçılığının ifşasına dair faktlar açıqladı

22.04.2025 / 12:03
Ədliyyə Nazirliyi yanında İctimai şuraya yeni tərkib seçilib

22.04.2025 / 11:47
Daha 20 ailə Ağdərənin Həsənriz kəndinə yola salınıb

22.04.2025 / 11:37
“Qarabağ” və “Neftçi”nin oyunlarını bu hakimlər idarə edəcək

22.04.2025 / 11:20
İranda növbəti edam gerçəkləşib

22.04.2025 / 11:16
Leyla Əliyeva Vyetnam Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Baş katibinin xanımı ilə görüşüb

22.04.2025 / 11:16
Şin Bet rəhbəri Netanyahuya qarşı ağır ittihamlar irəli sürdü

22.04.2025 / 11:10
İrandan Azərbaycana PUA ilə narkotik keçirmək istədilər...

22.04.2025 / 11:04
İmamoğlu Almaniyaya çağırış etdi: Türkiyə Ərdoğan deyil, qərarınızı geri çəkin

22.04.2025 / 11:03
Erməni keşişlərinin Qüdsdəki təxribatına baxın! Nəticə çıxaraqmı? - CANLI

22.04.2025 / 11:00
Bu ərazilərdə işıq olmayacaq - "Azərişıq"-dan XƏBƏRDARLIQ

22.04.2025 / 10:36
1 560 taksi sürücüsü imtahana qatılacaq

22.04.2025 / 10:22
Bir neçə kollecə yeni təyinatlar olub

22.04.2025 / 10:20
Macarıstan Avropa İttifaqında səsvermə hüququnu itirir? - “The Guardian”dan ŞOK İDDİA

22.04.2025 / 10:14
Rəy sorğularına görə Trampın reytinqi uçuruma gedir.....

22.04.2025 / 10:09
Hidayət Heydərov Avropa çempionatına qatılmayacaq

22.04.2025 / 10:05
Naxçıvan şəhərinin bəzi yerləri bu gün susuz qalacaq

22.04.2025 / 10:00
Hövsanda evdə partlayış olub

22.04.2025 / 09:46
Bu gün Bakının 2 rayonunda qaz təchizatı dayandırılacaq

22.04.2025 / 09:32
Fransisk antisemitizmdə günahlandırıldı və XII Piuslə müqayisə edildi

22.04.2025 / 09:22
Mixail Xaçaturyanın ailə çirkinlikləri: ”Qızlarına qarşı seksual zorakılıqlar törədən “ata”

22.04.2025 / 09:21
Mənzillərdən oğurlanan su sayğaclarının "özəl sirri var"...

22.04.2025 / 09:19
"Azərbaycan investorlar üçün uzunmüddətli qazanc vəd edən sərmayə mühiti yaradır" -Türkiyə mediası

22.04.2025 / 09:07
" Qeyd-şərtsiz atəşkəsə nail olmaq üçün..."- Zelenski sabahkı görüşdən yazdı

22.04.2025 / 09:00
İki müxalifətçi Bələdiyyə sədri AKP-yə keçdi

22.04.2025 / 08:38
Pensiya Fondunda vətəndaşların 117 milyon manatı "yeyilib"...

21.04.2025 / 23:38
“Nar ağacı.. Nar çiçəyi...” kəlamının Doğma/İrfani Ruhuna... yad olan, saxta hay nəfəsi...

21.04.2025 / 23:13
Əbu Müslüm məscidi ilə bağlı on quruma müraciət edildi

21.04.2025 / 21:37
Azərbaycan Suriya neftinə sərmayə qoysa ABŞ-la münasibətlər ziyan görə bilər?..

21.04.2025 / 21:34
Putin Sumda aralarında uşaq da olan 35 nəfərin ölümünü “ləyaqətli qisas” adlandırdı

21.04.2025 / 21:33
Buryatiya və Çeçenistanı təhqir edən Papa dünyasını dəyişdi

21.04.2025 / 21:22
Ermənistan BMT-də Rusiyanın əleyhinə səs verdi - bu da cənab Qaluzinə tutarlı cavab...

21.04.2025 / 21:08
Azərbaycanla Çinin birgə yeni dövrü başladı...

21.04.2025 / 21:02
Arkadi Qukasyan Xocalı soyqırımına rəhbərlik edənlərin adlarını çəkdi - Serj Sarkisyan və Arkadi Ter-Tadevosyan...

21.04.2025 / 20:55
Erməni mediası Zahirəddin İbrahimovun üzərindən uğursuz “Talış kartını” yenidən oynamaq istəyir...

21.04.2025 / 20:41
Xankəndi, Ağdərə və Xocalının Bərpa... Xidmətinin tenderlərinə şübhələr oyanıb...

21.04.2025 / 20:37
“Kəmər və yol” təşəbbüsü çərçivəsində Çinlə əməkdaşlığı genişləndiririk" - Prezident

21.04.2025 / 20:30
Prezident: "Çin Azərbaycanın 4-cü ən böyük ticarət tərəfdaşına çevrilib"

21.04.2025 / 20:28
Paşinyan 3-cü prezident Serj Sarkisyanın həbs prosesinə başladı - 2 cinayət, yarım milyard mənimsəmə...

21.04.2025 / 20:27
"Birgə Bəyannamə tarixi hadisədir və Azərbaycan-Çin münasibətlərində yeni səhifə açır" - Prezident

21.04.2025 / 20:18
Prezident İlham Əliyev Çinin Sinxua agentliyinə müsahibə verib

21.04.2025 / 20:15
Adı 42 nəfərlik siyahıda olmayan plastik cərrahlar hansı hallarda cəzalandırılacaqlar?..

21.04.2025 / 20:12
Orxan Fikrətoğlu mədəniyyət nazirinin müşaviri oldu

21.04.2025 / 19:57
Kuklaçılar Aygün Attarla görüşdü

21.04.2025 / 19:45
Vardanyanın AŞPA vəkili Bakıdakı məhkəmə prosesinə böhtan atdı...

21.04.2025 / 19:39
500 min dollar borca düşmüş sabiq diplomat Azərbaycanda görün daha kimləri dərin problemə saldı...

21.04.2025 / 19:35
Prezident Tatar Xristodulid və Georgiosun Pasxa mesajlarının əsl mahiyyətini açdı...

21.04.2025 / 19:30
Fransa Suriyada qoşun yerləşdirməyə başladı... Vəziyyət mürəkkəbləşir...

21.04.2025 / 19:28
Şamil Ayrım: Azərbaycan Prezidenti ADA Universitetində dediyi fikirlərlə qardaşlığın əməldə olduğunu bütün dünyaya göstərdi

21.04.2025 / 19:28
Dörd Skandinaviya ölkəsi - İsveç, Danimarka, Filandiya və Norveç Rusiyaya hücum edəcək!

21.04.2025 / 19:24
Əkrəm İmamoğlu ifadəsində korrupsiya ittihamlarını rədd etdi

Milli adət-ənənələrə bağlılıq dövlətçilik uğurlarının mühüm şərtidir...

XƏBƏR ARXİVİ