Cümə axşamı günü, 17 iyul 2025
     

İnternet resurslarda elektronlaşdırılaraq yayılan elmi əsərlər - kitabxanalar və saytlar pul qazanır, təkcə müəlliflər əli boşda qalır…

Image

Əqli mülkiyyət məhsulları ilə bağlı müəlliflik hüquqlarının qorunması ən vacib məsələlərdən biri olsa da, təəssüflər olsun ki, əksər vaxtda bunun əksini görürük və hər addımbaşı müəlliflərin hüquqlarının pozulduğunun şahidi oluruq.

Araşdırmalarımız zamanı məlum oldu ki, Azərbaycanda müəlliflərin hüquqlarını pozanlar sırasında həm kitabxanalar, həm ayrı-ayrı şirkətlər, həm də rəsmi və qeyri-rəsmi təşkilatlar var. Azərbaycanda müəllifin icazəsi olmadan və ona hər hansı bir qonorar ödənilmədən müxtəlif şirkətlər, kitabxanalar tərəfindən o müəllifin elmi, bədii əsərləri elektronlasdırılır və müxtəlif pul gətirən internet resurslarında yayılır, nəticədə həmin şirkətlər, kitabxanalar pul qazanır, amma müəllif heç nə qazanmır, burada həm müəllifin hüquqları pozulur, həm də pirat elektron kitab cinayətləri cəzasız qalır.

Onu da vurğulayaq ki, hətta bir sıra alim və yazarların əsərlərinin elektronlaşdırılmış variantları “Amazon” və digər internet platformalarında onlayn satışa çıxarılır, yenə də müəllifdən xəbərsiz, yenə də müəlliflə müqavilə imzalamadan, ona hər hansı bir məbləğ ödəmədən.

  • “Bir çox halda müəlliflərin intellektual mülkiyyət hüquqlarına zidd addımlar atılır”

Vətəndaş Cəmiyyəti Alyansının rəhbəri, Yeni Yazarlar və Sənətçilər İctimai Birliyinin sədri, analitik-ekspert, yazıçı-kulturoloq Aydın Xan Əbilov baki-xeber.com-a şərhində bildirdi ki, son illər internet üzərindən biznes şəbəkəsi genişlənib. A.X.Əbilov qeyd etdi ki, internet resurslarında yayılan intellektual əsərlərin müəllif hüquqları və patentlə əlaqədar bir sıra problemlər yaşanır: “Əgər müəlliflərin razılığı olmadan internetdə kommersiya xarakterli platformalarda onların yazdıqları məqalələr, sənət əsərləri, audiovizual nümunələr, intellektual məhsullar satışa çıxarılırsa və bununla bağlı onlara məlumat verilmirsə, müqavilə bağlanıb qonorar ödənilmirsə, bu düzgün deyil, müəllif hüquqlarının pozulmasıdır. Eyni zamanda, ədalətsizlikdir. Amma kitab məsələsində bir qədər fərqli yanaşma var. Kitablar bilirsiniz ki, elmi-kütləvi, bədii və digər sahələri əhatə edə bilər. Həmişə klassik, folklor, tarixi əsərlər kağız daşıyıcılarda və internetdə  yayıldığı zaman onların qonorar məsələsi bir qədər fərqli olur. Ümumiyyətlə, həm nəşriyyat işi, həm müəlliflik hüququ və əlaqəli hüquqlar haqqında qanunlara, həm də beynəlxalq Paris və Berlin konvensiyalarına görə, müəlliflərin iki cür hüququ var. Birincisi, müəllif tərəfindən çap hüququ birbaşa nəşriyyata və yayımçılara verilən əsərlər. Burada müəllifə qonorar xüsusi razılıq əsasında verilir. İkincisi, həmin əsərlər ya qismən pullu, ya da tam pulsuz yayımlandığı zaman müəllifə onunla razılaşdırılmış formada faiz ödənilir. İnternet resurslarında, platformalarında isə bu məsələyə yanaşma bir qədər fərqlidir. İnternet resurslarında müəllifin öz əsərini tapması daha asandır, çünki müəllif ya əsərin, ya da öz adını axtarış sisteminə yazır  və bu zaman onun əsərlərinin hansı internet resurslarında yayımlandığı məlum olur, bütün siyahı üzə çıxır. Azərbaycanda da, dünyanın müəxtəlif yerlərində də müəlliflər var ki, onlar həqiqətən də kommersiya xarakterli əsərlər yazırlar. Məsələn, Çingiz Abdullayevin dedektiv əsərləri, yaxud Nobelçi yazarların yazdıqları bu qəbildəndir, eyni zamanda, bunlar dilimizə tərcümə edilirsə, kommersiya əsərləridir, yaxud yeni əsərlər. Müəlliflər var ki, əsərin mürəkkəbi qurumamış, onu kağız daşıyıca çap edir və bundan sonra isə o əsərlər elektronlaşdırılır və bir çox halda müəlliflərin intellektual mülkiyyət hüquqlarına zidd addımlar atılır. 2009-cu ildə bizim səylərimiz nəticəsində fəaliyyətə başlayan kitabxana.net milli virtual elektron kitabxanada 6 mindən çox rəqəmsal  nəşr, kitab yerləşdirilib. Bunların 95 faizi müəllifin və naşirin yayımından xəbəri olduğu əsərlərdir. Eyni zamanda, bizim dostlarımız, tanışlarımız öz yazdıqları kitabları bizə verirlər, biz onları elektronlaşdırırıq. Yaxud da hansısa layihələr əsasında kitabları elektronlaşdırıb yerləşdiririk”.

A.X.Əbilov qeyd etdi ki, kitabxana.net portalı bu kitablara qeyri-kommersiya məqsədilə yanaşır və onları sırf humanitar xarakterli bir aksiya olaraq internetdə yerləşdirir. “Amma bizim kitabları başqaları həm elektron, həm də kağız formasında götürürlər, onları kommersiya məqsədilə yayımlayıb qazanc əldə edirlər, müəllifə və o əsərləri elektronlaşdıranlara isə hər hansı bir qonorar ödənilmir.

Kitabxana.net-in ana səhifəsində belə bir xəbər yerləşdirilib ki, müəllifin və əlaqədar hüquqlarla bağlı nəşriyyatların, yayımçıların, yaxud   kitabxana.net portalının, o kitabları elektronlaşdıran qurumların icazəsi olmadan kitabın kommersiya portallarında yayımı qadağandır və bununla bağlı müəlliflə, əlaqəli hüquqlar varsa, nəşriyyatla və naşirlərlə, onu elektronlaşdıran qurumla razılıq əldə edilməlidir. Bir çox müəllif var ki, onların nəinki Azərbaycanda, hətta Türkiyədə, Rusiyada, Avropada kitabları çap olunur. Baxmayaraq ki, bizdə Müəllif Hüquqları Agentliyi var, amma müəllif hüquqları ilə bağlı problemlər hələ də qalır, mövcuddur. Bununla bağlı müəyyən işlər gedir, yaradıcı təşkilatlar var, amma müəlliflərin hüquqları, demək olar ki, qorunmur. Müəlliflər kitablarını öz pulları ilə çap edirlər. Bəri başdan Azərbaycan müəllifləri ilə nəşriyyatlar arasında qeyri-rəsmi bir saziş olur ki, pulunu gətir, kitabı çap etdir, sonra isə kitabı necə yayırsan yay. Dünyada isə belə deyil. Həm kitab çapı, həm audiovizual məhsulların hüquqları müəlliflik və əlaqəli hüquqlarla tənzimlənir. Eyni zamanda, müəlliflə yayımçılar arasında tərəflərin hüquqları, qonorar məsələsi müqavilə əsasında rəsmiləşdirilir” - deyə A.X.Əbilov qeyd etdi.

İradə SARIYEVA



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

17.07.2025 / 01:14
Suriyada nə baş verir... İsrail prezident iqamətgahını, Baş Qərargah və Müdafiə Nazirliyinin binalarını vurdu... ölü sayısı 300-ü keçdi... - VİDEO

16.07.2025 / 23:18
Paşinyan Ermənistanın KTMT-dən çıxacağını açıqladı - geri qayıtmaq niyyətində deyilik...

16.07.2025 / 22:41
Ermənistan Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatına tam üzvlük üçün müraciət edib

16.07.2025 / 22:24
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov birgə nahar ediblər

16.07.2025 / 21:43
Yekaterinburqdakı Azərbaycan diaspor rəhbərinin oğlu həbs edildi

16.07.2025 / 21:21
Zəngəzur dəhlizi ABŞ-a verilsə, bölgəmizdə nə baş verər?

16.07.2025 / 21:04
Paşinyan Bakıda mühakimə olunan şəxslə bağlı məktubdan imtina etdi...

16.07.2025 / 20:49
Tramp neçənci dəfədir Rusiya barədə 180 dərəcə mövqe dəyişir - taktika, ya xamlıq...

16.07.2025 / 20:45
Şamaxıda dini ibadətgahlara media-tur təşkil olunub

16.07.2025 / 20:35
12 günlük müharibə Rusiya-İran münasibətlərini xeyli zədələdi...

16.07.2025 / 20:22
Ermənistan təlaşda: Qərbi Zəngəzur mübahisəli ərazilər kimi dünyada tanınmağa başlayır...

16.07.2025 / 20:20
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov “Sea Breeze”də olublar - FOTO

16.07.2025 / 20:03
Tramp bir sözü ilə dolları elə möhkəmləndirdi ki, təsiri manata da dəyə bilər...

16.07.2025 / 19:48
Azərbaycan-Suriya münasibətlərinin normallaşması İran mediasında böyük vəlvələ yaratdı...

16.07.2025 / 19:34
26 illik geosiyasi tələ qırılır, kəmər işə düşür - Azərbaycanın planı işlədi...

16.07.2025 / 19:20
Zirədə zibil dizə çıxır...

16.07.2025 / 19:07
Cənubi Qafqazın geosiyasəti yenidən şəkillənir - Azərbaycan işin başındadır...

16.07.2025 / 18:52
Dəhliz ABŞ-a verilsə Rusiya bu addımları atacaq...

16.07.2025 / 18:37
Xarici siyasətimizdə yeni istiqamət - Şaraanı Bakıya gətirən nə idi...

16.07.2025 / 18:23
Keçmiş nazir Zəngəzura qarşı ABŞ-da hansı dairələrdən sifariş alıb?..

16.07.2025 / 18:15
Paşinyan Zəngəzur dəhlizilə bağlı ABŞ-dan təklifin daxil olduğunu təsdiqlədi

16.07.2025 / 18:10
Pakistanlı nazir Azərbaycan haqda niyə bu sözləri eşitməli idi? - Dini liderin ətrafında çirkin intriqa...

16.07.2025 / 17:56
70 illik problem ancaq 2 dövlət prinsipi ilə həll oluna bilər - prezident ABŞ-a mövqe göstərdi...

16.07.2025 / 17:43
Vardanyan Bakıda məhkəmədə istədiyi vəsatəti qəbul etdirə bilir...

16.07.2025 / 17:30
Azərbaycanın ixracı ilin sonunadək azalmaqda davam edə bilər - pis proqnoz...

16.07.2025 / 17:23
Sahibə Qafarova Qurbanqulu Berdiməhəmmədovla görüşdü...

16.07.2025 / 17:18
Bakıda kişi arvadını güllələdi

16.07.2025 / 17:05
Kukla Teatrı “Bakı-Xəbər”in əməkdaşını “Teatrın dostu” mükafatı ilə təltif etdi...

16.07.2025 / 17:02
Dövlət Komitəsinin 2025-ci ilin ilk yarımilində fəaliyyəti müzakirə edilib

16.07.2025 / 16:52
DİN-dən əməliyyat - narkoşəbəkənin daha iki üzvü 67 kq narkotiklə yaxalandı

16.07.2025 / 16:39
"Əkinçi" qəzeti - maarifçilik, inkişaf, milli özünüdərk məktəbi

16.07.2025 / 16:27
Sovet dövründə tikilən evlərin sənədləşdirilməsi qaydaları dəyişdi

16.07.2025 / 16:23
Ədliyyə orqanlarının xüsusi xəzinə hesabı yaradılır

16.07.2025 / 16:20
Azad edilmiş ərazilərdə güzəştli ipoteka krediti ilə bağlı şərtlərdə dəyişiklik edildi

16.07.2025 / 16:16
Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədrinin qızı Heydər Əliyev Mərkəzində olub - FOTO

16.07.2025 / 15:49
"Ermənistan və Azərbaycan arasında müharibə yox, sülh olacaq" - Paşinyan

16.07.2025 / 15:41
Cəlilabadda doğuldu, Füzulidə şəhadətə qovuşdu – şəhid Elvin Bayramov...

16.07.2025 / 15:24
Paşinyan Ermənistanın Avropa İttifaqına mümkün üzvlüyü barədə danışdı

16.07.2025 / 15:09
“Vaqif Poeziya Günləri” Gəncədə davam etdi

16.07.2025 / 15:01
BMU məzunu tam təqaüdlə Şanxay Universitetinə qəbul olub

16.07.2025 / 14:38
Makron Fransanı borc bataqlığında batırır - hər saniyədə 5 min avro borc... hökumət devrilə bilər...

16.07.2025 / 14:05
Paşinyan Zəngəzura “HƏ” dedi, - Rusiya tətikdədir...

16.07.2025 / 13:45
Magistraturaya qəbul imtahanında esseyə minimal tələb qoyula bilər...

16.07.2025 / 13:21
Leyla Əliyeva Berdiməhəmmədovun qızı Oquldjaxan Atabayeva ilə görüşüb - FOTO

16.07.2025 / 13:06
Россия обязана возместить ущерб, нанесённый Азербайджану за 200 лет оккупации - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

16.07.2025 / 12:57
“Su şəbəkələrinə qoşulma” işçi qrupunun növbəti iclası keçirilib*

16.07.2025 / 12:21
"Azərbaycan və Türkmən xalqlarını dərin qardaşlıq ənənələri birləşdirir və müstəqillik dövründə bu əlaqələr daha da gücləndi" - Prezident

16.07.2025 / 12:09
Prezident İlham Əliyevin Qurbanqulu Berdiməhəmmədovla görüşü olub - FOTO

16.07.2025 / 12:05
Avropa İttifaqından Ukrayna SÜRPRİZİ - 88 milyard avroluq yardım...

16.07.2025 / 11:29
Bir gündə ölkə ərazisində 46 cinayətin üstü açılıb- polis

16.07.2025 / 11:13
Paşinyan bu erməni naziri işdən qovdurdu

16.07.2025 / 11:06
I Qarabağ müharibəsinin daha bir şəhidi Xaçmazda dəfn olunacaq

16.07.2025 / 11:03
Paşinyanı devirmək üçün Rusiyanın yeni planı ortaya çıxdı - CANLI

16.07.2025 / 11:00
Altı ayda motosiklet sürücülərinin təqsiri üzündən 17 yol qəzası olub, 4 nəfər ölüb

16.07.2025 / 10:41
“Mentor Klinika” layihəsi çərçivəsində tibb müəssisələrinə baxış davam etdirilir

16.07.2025 / 10:34
Azərbaycanın ədliyyə naziri İraq Federal Ali Məhkəməsinin sədri ilə görüşüb

16.07.2025 / 10:32
Karapetyana qarşı "çirkli pulların yuyulması" ittihamı irəli sürülüb

16.07.2025 / 10:28
Tramp bu dəfə tələbələrin etirazı ilə qarşılaşdı

16.07.2025 / 10:21
Azərbaycanda bu kredit təşkilatı bağlandı

16.07.2025 / 10:17
Sabirabadda arvad ərini bıçaqlayıb

16.07.2025 / 10:12
MMA döyüşçüsü Mahaçqalada güllələndi

16.07.2025 / 10:05
Goranboyda kütləvi dava olub

16.07.2025 / 10:00
İran 2 milyon litr neft daşıyan xarici tankeri ələ keçirib

16.07.2025 / 09:51
Qazaxıstanın iki sığorta brokeri Azərbaycan bazarına daxil olub - Mərkəzi Bank

16.07.2025 / 09:46
Evdən çürümüş kişi meyiti tapıldı...

16.07.2025 / 09:39
Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Bakıya gəlib

16.07.2025 / 09:22
Azərbaycanlı boksçu erməni rəqibinə qalib gəldi, Avropa çempionu oldu!

16.07.2025 / 09:18
Tramp Avropa İttifaqı barədə danışdı - "irəliləyiş var"

16.07.2025 / 09:11
Xaçmazda "Kamaz" divara çırpılıb, sürücü ölüb

16.07.2025 / 09:04
Rasim Məmmədov – 60

16.07.2025 / 09:00
Azərbaycanla Çin arasında viza rejiminin ləğvi ilə bağlı saziş bu gündən qüvvəyə minib

16.07.2025 / 08:36
5-ci qrup ixtisas universitetləri attestatla qəbulu dayandırdılar...

16.07.2025 / 01:27
Tramp geri addım atdı və Zelenskiyə xəbərdarlıq etdi – Moskvanı vurmayın...

15.07.2025 / 22:43
Yekaterinburqda Azərbaycan diaspor rəhbərinin oğlu saxlandı

15.07.2025 / 21:31
Tramp Putinə qarşı sərt addımlar üçün 50 gün gözləməyəcək...

15.07.2025 / 21:16
Ölkəyə gələn 31 tonun içində ərəb qızılı yoxdur - niyə?..

15.07.2025 / 21:02
AB Ermənistana 2,5 milyard avro dəstək qərarı verdi...

15.07.2025 / 20:47
“60 kənd boşaldılır, 300 min azərbaycanlı qayıdır” - Qərb daha çox şey gözləyirmiş...

15.07.2025 / 20:33
Zəngəzur dəhlizində 3-cü dövlətin nəzarəti ideyası kimə məxsusdur?

15.07.2025 / 20:20
Trampın bu 50 günü əvvəlki “60, 90 günlərə dönməsə yaxşıdır”...

15.07.2025 / 20:06
“3 dövlət birləşir” - Bakı-Dəməşq “qaz əməkdaşlığına” erməni mediasından hücum başladı...

Xarici siyasətimizdə yeni istiqamət - Şaraanı Bakıya gətirən nə idi...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910