çərşənbə günü, 09 iyul 2025
     

Yaxın Şərqdə gərginlik zirvədə: İsrail-İran Toqquşması

Image

İyunun 13-nə keçən gecə Yaxın Şərqdə geopolitik səhnə yeni bir mərhələyə qədəm qoydu. İsrail Hərbi Hava Qüvvələrinin İranın nüvə infrastrukturu və bir sıra hərbi obyektlərinə endirdiyi zərbələr dünya gündəminin bir nömrəli mövzusuna çevrildi. İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu İrana qarşı hücuma keçdiklərini və hücumların "təhlükə aradan qaldırılana qədər" davam edəcəyini bildirib. Netanyahu, İranın İsrailə qarşı soyqırım ritorikası inkişaf etdirdiyini və bunu nüvə proqramı ilə dəstəklədiyini iddia edib. Eyni vaxtda, İsraildə fövqəladə vəziyyət rejimi elan olunub və İranın mümkün cavab zərbələrinə hazırlıqlar intensivləşdirilib. Məsələ sadəcə iki dövlət arasındakı hərbi qarşıdurma ilə məhdudlaşmır. Bu müharibənin regional və qlobal miqyasda nəticələri qaçılmaz görünür.

Bölgədə yeni müharibə ocağımı alovlanır? İsrailin endirdiyi zərbələrin əsas hədəfi İranın atom proqramını və strateji silah istehsalı imkanlarını zəiflətməkdir. Bu isə Tehran tərəfindən "milli təhlükəsizliyə açıq hücum" kimi qəbul edilir. İranın cavab reaksiyası artıq proqnozlaşdırılsa da, onun nə dərəcədə kəskin və hansı formatda olacağı hələ də qeyri-müəyyənliyini saxlayır. İranın regionda malik olduğu proksi güclər, Livandakı Hizbullah, Yəməndəki Husi qrupları, İraqdakı Haşdi Şaabi və Suriyadakı şəbəkələri vasitəsilə İsrail və onun tərəfdaşlarına qarşı cavab hücumları həyata keçirmək ehtimalı yüksəkdir. Bu isə müharibənin Yaxın Şərqin müxtəlif bölgələrinə yayılması və yüzminlərlə insanın həyatına birbaşa təsir göstərməsi deməkdir.
Azərbaycan bu vəziyyətdə nə edəcək? Mümkün ssenarilər bölgədə hərbi-siyasi gərginliyin artması Azərbaycanın regional siyasətinə və milli təhlükəsizliyinə də dolayısı ilə təsirsiz ötüşməyəcəyi aydın məsələdir. Azərbaycanın həm İsraillə, həm də İranla münasibətləri spesifik xarakter daşıyır. Bu balanslı siyasət indiki situasiyada daha da mühüm və zəruri görünür.
Enerji Təhlükəsizliyi və Tranzit Riskləri Azərbaycanın enerji marşrutları, xüsusilə Bakı-Tbilisi-Ceyhan (BTC) və Cənub Qaz Dəhlizi Avropaya enerji təchizatında həyati rol oynayır. Əgər Yaxın Şərqdəki müharibə neft və qaz bazarlarında panikaya səbəb olsa, Azərbaycanın enerji ixracına maraq arta bilər. Amma bu eyni zamanda tranzit yollarında sabitliyə risklər də yarada bilər. Xəzər bölgəsindən Aralıq dənizinə çıxış təhlükə altına düşərsə, Azərbaycanın nəqliyyat və logistika siyasəti yenidən nəzərdən keçirilə bilər.
İran-Azərbaycan arasında diplomatik münasibətlərin zəngin tarixi keçmişi olsa da, bu münasibətlər son illərdə gərgin fon üzərində formalaşıb. Tehranın Azərbaycana qarşı zaman-zaman ittihamları, sərhəd boyunca hərbi təlimlər və daxili işlərə müdaxilə iddiaları fonunda Bakı hər zaman diplomatik səbr nümayiş etdirib. Bu müharibə fonunda İran, Azərbaycana İsraillə strateji əməkdaşlığa görə təzyiqləri artırmağa cəhd edə bilər. Azərbaycanın dövlət maraqları baxımından neytral mövqe tutması, regional eskalasiyadan kənar qalması mühümdür.
Diaspora və Mədəni Siyasət İran əhalisinin 35-40%-ə qədərini təşkil edən azərbaycanlılar bu müharibə kontekstində mühüm sosial-siyasi faktor ola bilərlər. İran daxilində etnik, dini və siyasi parçalanmalar dərinləşərsə, bu, regiondakı bütün türk dövlətlərini, o cümlədən Azərbaycanı narahat edə bilər. Ona görə də rəsmi Bakının bu məsələdə olduqca diqqətli olacağı, daxili proseslərə qarışmadan, ümumi regional sabitliyə töhfə verəcəyi hər kəsə məlumdur.
Diplomatik Aktivlik və Beynəlxalq Platformalar Azərbaycanın Qoşulmama Hərəkatında və İslam Əməkdaşlıq Təşkilatında lider rol oynaması, ölkəyə regionda baş verən hərbi qarşıdurmalar zamanı vasitəçilik və çağırış hüququ verir. Azərbaycan dövləti bölgədə sabitlik, suverenlik və beynəlxalq hüququn qorunması mövqeyindən çıxış edərək həm İsrail, həm də İranla diplomatik əlaqələrini hər zaman qorumağa çalışmışdır.
Yaxın Şərqdə baş verənlər sadəcə iki dövlətin qarşıdurması deyil bu, regionun gələcək siyasi xəritəsinin, enerji marşrutlarının, dövlətlərarası münasibətlərin və qlobal təhlükəsizlik arxitekturasının yenidən formalaşmasına yol aça bilər.
Azərbaycan dövləti tarixən bölgədə sabitlik, suverenlik və beynəlxalq hüququn prinsiplərinin qorunması mövqeyindən çıxış edərək öz xarici siyasətini formalaşdırıb. Xüsusilə Yaxın Şərqdə gərginliklərin artdığı bir dövrdə Azərbaycan həm İsrail, həm də İran ilə diplomatik kanallarını açıq saxlayaraq balanslı siyasət yürütməkdə davam edir. Bu, bir tərəfdən regionda sülhə töhfə vermək məqsədi daşıyır, digər tərəfdən isə Azərbaycanın milli maraqlarının qorunması baxımından strateji əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycanın İsraillə əməkdaşlığı əsasən mülki texnologiyalar, enerji təhlükəsizliyi, kənd təsərrüfatı və müdafiə sənayesi sahələrində inkişaf etdirilsə də, bu əməkdaşlıq heç bir üçüncü dövlətə qarşı yönəlməyib. Rəsmi Bakı dəfələrlə bəyan edib ki, Azərbaycan ərazisi heç bir ölkəyə qarşı düşmənçilik üçün platformaya çevrilə bilməz. Digər tərəfdən, İranla olan münasibətlər də strateji və tarixi bağlarla çərçivələnib. Azərbaycan bu qonşuluq münasibətlərini hər zaman qorumağa və münaqişə ritorikasından uzaq durmağa çalışıb. Hətta münasibətlərdəki gərginlik dövrlərində belə Azərbaycan tərəfi dialoqa açıq olmuş, hərbi ritorikadan uzaq dayanmışdır. Bu iki dövlət arasında baş verən hərbi qarşıdurmalar zamanı Azərbaycan neytrallıq və beynəlxalq hüquqa hörmət prinsipləri əsasında mövqe tutur. Azərbaycan dövləti öz ərazi bütövlüyü uğrunda 30 ilə yaxın mübarizə aparmış ölkə kimi beynəlxalq hüququn əhəmiyyətini dərindən anlayır və bu prinsiplərin bütün dövlətlərə şamil edilməli olduğunu hər zaman vurğulayır.

Lamiyə İsazadə,
"Kimsəsiz Uşaqların Sosial Müdafiəsi" İctimai Birliyinin sədri,
AYB-nin üzvü, Prezident Təqaüdçüsü.



VİDEO

Dünyada xaos böyüyür, Azərbaycana təhlükə də artır... - VİDEO

Tramp İranla müharibədən niyə qorxur... - VİDEO

Aydın Quliyev Putinin köməkçisinin cavabını sərrast verdi... - VİDEO

3 bank Maliyyə Nazirliyinin 500 milyon manatını 7,5 faiz əlavəsilə necə qaytaracaq?..

Erməni iranşünas Pezeşkiana şər atdı - İran susdu...

“Medianın inkişafında Ümummilli Lider Heydər Əliyevin rolu” mövzusunda konfrans keçirilib - FOTO/YENİLƏNDİ

SON XƏBƏRLƏR

09.07.2025 / 12:46
Duyğulara sənətlə toxunuş”: Gəncədə kimsəsiz uşaqlara art-terapiya dəstəyi

09.07.2025 / 12:43
Tramp Putinə “kiçik bir sürpriz” hazırlayır – çox məyus oldum...

09.07.2025 / 12:09
Azərbaycan ECO-da birləşdirici regional güc mərkəzinə çevrilir

09.07.2025 / 12:00
"PKK mövcudluğunu bitirib" - Abdullah Öcalan çağırış etdi!

09.07.2025 / 11:35
Hakan Fidan və Yaşar Gülər Pakistanda - bu mühüm məsələlər müzakirə olunacaq

09.07.2025 / 11:28
Ermənistanda poliqonda partlayış olub - TƏCİLİ

09.07.2025 / 11:25
Baş nazir idi, indi bankda məsləhətçi işləyəcək...

09.07.2025 / 11:20
Gənclər üçün “Ekoloji Texnologiyalar və Sosial Sahibkarlıq” düşərgəsi keçiriləcək

09.07.2025 / 11:12
Şəmkirdə "KİA" aşıb, ölən və xəsarət alanlar var

09.07.2025 / 11:05
Yol polisi skuter, moped və velosiped sürücülərinə çağırış etdi

09.07.2025 / 11:02
Diplomatik xidmət orqanlarının rəhbərləri Xankəndiyə gediblər

09.07.2025 / 10:38
BAMF-ın baş ofisində növbəti təlim keçirilib

09.07.2025 / 10:34
Axtarışda olan 90 nəfər saxlanılıb - polisdən AÇIQLAMA

09.07.2025 / 10:22
Dünya bazarında neftimiz bahalaşdı - 75 dolları ötüb...

09.07.2025 / 10:18
İsrail Suriyada 11-ci hərbi bazasını qurub

09.07.2025 / 10:12
Qarabağa getmək istəyənlər, bu xəbəri mütləq oxuyun!

09.07.2025 / 10:08
28 azərbaycanlı Almaniyadan geri qəbul edildi - Dövlət Xidməti

09.07.2025 / 10:04
Yevlaxda itkin düşən kişinin meyiti kanaldan tapıldı

09.07.2025 / 10:01
Türkiyənin ilk iqlim qanunu təsdiqləndi

09.07.2025 / 09:38
"Peşə bayramınız mübarək!" - Ceyhun Bayramovdan təbrik mesajı

09.07.2025 / 09:28
Tramp ticarət tariflərinin qüvvəyə minməsini yenə təxirə saldı

09.07.2025 / 09:18
Ağdam-Füzuli yolunda "Ford" aşıb, 20 nəfər xəsarət alıb

09.07.2025 / 09:13
Bu gün Naxçıvan şəhərinin bəzi əraziləri susuz qalacaq

09.07.2025 / 09:11
Naxçıvan diyarı xalçaçılıq məktəbinin tarixi səhifələri...

09.07.2025 / 09:05
Berlin məhəkəməsi Almaniya hökümətini şoka saldı - 13 nəfərlik əfqan ailəyə viza veriləcək!

09.07.2025 / 09:01
Çempionlar Liqasında yeni mövsümə start verildi - NƏTİCƏLƏR

09.07.2025 / 08:35
Borcu qaytara bilməsən, dövlət sənin borcunu bağlayacaq - yeni qanun...

08.07.2025 / 23:15
Fransada Azərbaycan səfirliyinə hücum etmiş radikal ermənilərin cəzası daha da ağırlaşdırıldı

08.07.2025 / 22:34
"ABŞ Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh sazişinin tezliklə əldə olunacağına ümid edir" – Rubio

08.07.2025 / 21:15
Fransızlar Makronu vaxtından qabaq yola salmağa hazırlaşır...

08.07.2025 / 20:59
Ermənistan öz ərazisini hansı dövlətlərin sui-istifadəsinə verə bilər?..

08.07.2025 / 20:44
Ukrayna kəşfiyyatı Ermənistanı çətinə saldı - ölkə özünü Azərbaycanın qarşısında təmizə çıxarmağa çalışır...

08.07.2025 / 20:30
ABŞ Zəngəzur dəhlizini nəzarətə götürür - Rusiya ilə geosiyasi mübarizənin nəticəsi...

08.07.2025 / 20:15
Trampın cavab məktubu Gürcüstanla gərginliyi artırdı - Azərbaycana ehtiyac daha da artdı...

08.07.2025 / 20:01
Paşinyan kilsəyə özü rəhbərlik edəcək, iddia açıq deyildi - katolikos əks blok yaradır...

08.07.2025 / 19:46
Rusiya Azərbaycana sanksiyalar hazırlayır? - Aranı gərginləşdirmək istəyənlərin yeni cəhdləri...

08.07.2025 / 19:32
“İsrailin növbəti hədəfi Türkiyə” - ABŞ-dan mesajın ünvanı...

08.07.2025 / 19:17
Xankəndinin tarixində ilk hadisə - heç sovet dövründə də bu yox idi...

08.07.2025 / 19:10
Vardanyanın məhkəməsində zərərçəkmiş şəxslər və hüquqi varislər ifadə verdi - FOTO

08.07.2025 / 19:03
BRICS Rusiyanın tərəfində Ukrayna müharibəsinə rəsmən qoşuldu...

08.07.2025 / 18:48
Belə müsabiqələr uşaq və gənclərə təsir edir...

08.07.2025 / 18:44
Əli Əsədov Pakistan Milli Assambleyasının sədri ilə görüşdü

08.07.2025 / 18:35
Şəmkir, Göygöl və Gəncədə abadlıq nümunəsi: Regionların siması yenilənir

08.07.2025 / 18:23
3 bank Maliyyə Nazirliyinin 500 milyon manatını 7,5 faiz əlavəsilə necə qaytaracaq?..

08.07.2025 / 18:10
Azərbaycan kişilərində psixi pozğunluq qadınlardan 3 dəfə çoxdur...

08.07.2025 / 17:57
Erməni iranşünas Pezeşkiana şər atdı - İran susdu...

08.07.2025 / 17:44
Manat kreditləri niyə bu qədər bahalaşır?..

08.07.2025 / 17:34
CHP liderinin toxunulmazlığı ləğv edilə bilər - Türkiyə parlamentinə vəsatət təqdim edildi...

08.07.2025 / 17:15
Qonşu ölkələrdən İrana hücumda istifadə olunmayıb – Pezeşkian İranın Ermənistandakı səfirinin yalanını ifşa etdi

08.07.2025 / 16:56
Azərbaycan və İordaniya arasında fəlakət və böhranların idarə edilməsi sahəsində əməkdaşlıq haqqında Saziş təsdiqləndi

08.07.2025 / 16:56
İldırım Vəliyevə III dərəcəli dövlət ədliyyə müşaviri ali xüsusi rütbəsi verildi

08.07.2025 / 16:54
Diplomatik xidmət orqanlarının bir qrup əməkdaşına diplomatik rütbələr verildi

08.07.2025 / 16:53
Prezident İlham Əliyev Trampa başsağlığı verdi

08.07.2025 / 16:51
Türkiyənin Antalyada tarixi sualtı kəşfi - eramızdan əvvəl Yunan-Helenistik dövrünün sonları və...

08.07.2025 / 16:26
Tramp Ukrayna siyasətini dəyişir - ABŞ Kiyevə daha çox silah verəcək…

08.07.2025 / 16:07
Xəzər polisi əməliyyat keçirdi - qadın narkotacirin evindən 10 kq narkotik çıxdı...

08.07.2025 / 15:43
“Medianın inkişafında Ümummilli Lider Heydər Əliyevin rolu” mövzusunda konfrans keçirilib - FOTO/YENİLƏNDİ

08.07.2025 / 15:31
Yol polisi motosiklet sürücülərinin qayda pozuntularına qarşı nəzarəti gücləndirdi

08.07.2025 / 15:30
Ekranda nə var, cəmiyyətdə də o var

08.07.2025 / 15:16
"İrandan nüvə müzakirələrinə qayıtmağı tələb etməyin heç bir mənası yoxdur" – İranlı parlamentaridən ABŞ-a mesaj...

08.07.2025 / 15:03
Mixail Qusman Prezident İlham Əliyevin medianın inkişafındakı rolu ilə bağlı konfransın keçirilməsini təklif etdi

08.07.2025 / 14:22
Xarici media filiallarının Media Reyestrinə daxil edilməsi prosedurları sadələşdirilir

08.07.2025 / 14:08
"Yolumuz Qarabağa” portalından əldə olunan icazənin müddəti 5 günədək artırıldı

08.07.2025 / 13:55
Xaricdən ofis və mənzillərdə videomüşahidə kameralarına müdaxilənin qarşısı alındı - DTX-dən növbəti əməliyyat...

08.07.2025 / 13:23
"Ümummilli Lider Heydər Əliyevin mediaya münasibəti bir nümunədir" - Natiq Məmmədli

08.07.2025 / 13:12
С. Маркедонов, вместо сказок, научитесь смотреть на Россию со стороны! - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

08.07.2025 / 12:58
Cəbrayılda narkotik əməliyyatı - İki kiloqam marixuana və tiryək aşkarlandı

08.07.2025 / 12:46
Qanuna dəyişiklik edildi - polis əməkdaşlarının sosial müdafiəsi gücləndirilir

08.07.2025 / 12:34
"Azərbaycanda demokratik mətbuatın sürətli inkişafının təmin edilməsi Ümummilli Liderin adı ilə birbaşa bağlıdır" - Əhməd İsmayılov

08.07.2025 / 12:18
"Yaranmış vəziyyətdən siyasi xal qazanmağa çalışanlar var" - rusiyalı deputat

08.07.2025 / 12:11
"Azərbaycanın lider mövqeyinin güclənməsi medianın gündəmini də zənginləşdirir"

08.07.2025 / 12:05
ABŞ-da təyyarə qəzası olub - 4 nəfər həlak olub

08.07.2025 / 12:00
Dağıstanda 100-dən çox şəxs sudan zəhərlənib

08.07.2025 / 11:40
Tanınmış iş adamının oğlu faciəvi şəkildə ölüb

08.07.2025 / 11:21
Türkiyədən Fransaya ETİRAZ - ölkədaxili hüququmuza hörmətlə yanaş"

08.07.2025 / 11:15
Milli Məclis iclas keçirir - 15 məsələ müzakirə olunur

08.07.2025 / 11:05
Zəngilanda 1 tona yaxın çətənə bitkisi məhv edilib - polis açıqlama yaydı

08.07.2025 / 11:04
Rusiya Azərbaycandan qisas almağa hazırlaşır. Amma nəyin? - CANLI

08.07.2025 / 11:02
Bu axşam “Çelsi” - “Fluminense” görüşü olacaq

08.07.2025 / 10:30
Dünya bazarında qızıl və gümüş bahalaşıb

08.07.2025 / 10:22
Vaqif Poeziya Günləri yenidən poeziya sevərləri bir araya gətirir!

Belə müsabiqələr uşaq və gənclərə təsir edir...

XƏBƏR ARXİVİ