Cümə günü, 18 iyul 2025
     

Kiril kölgəsində qalan Bakı: Küçə adlarımız və muzey lövhələrimizdəki laqeydlik

Image

Azərbaycan 1991-ci ildə müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra qəbul etdiyi ilk mühüm qərarlardan biri də latın qrafikalı yeni Azərbaycan əlifbasına keçid oldu. 2001-ci ildən etibarən ölkədə rəsmi olaraq yalnız latın qrafikalı Azərbaycan əlifbası tətbiq olunur. Bu dəyişiklik təkcə yazı tərzi ilə bağlı texniki məsələ deyildi – milli kimliyə, dilə və mədəniyyətə verilən önəmin simvolik ifadəsi idi. Lakin bu gün, müstəqilliyin üzərindən 30 ildən çox vaxt keçməsinə baxmayaraq, Bakının mərkəzində belə bəzi küçə adları və ev muzeylərinin lövhələrində hələ də sovet dövrünü xatırladan kiril qrafikası ilə yazıların qalması təəssüf doğurur.

Tarixi binada qalan keçmişin kölgəsi

Ən çox diqqət çəkən nümunələrdən biri bəzi məşhur ev muzeylərinin girişindəki lövhələrdir. Məsələn, sənət, ədəbiyyat və musiqi sahəsində böyük şəxsiyyətlərin ev muzeylərinin adları ya tamamilə kiril qrafikasında yazılıb, ya da latın və kiril yazıları paralel olaraq təqdim olunub. Eyni hal bəzi küçə lövhələrində də müşahidə olunur: "улица", "дом", "музей" sözləri müasir şəhər görünüşünə zidd olaraq, keçmişin kölgəsini yaşadır.

Aşağıdakı foto bu vəziyyətin konkret sübutudur:

Bu lövhələr Bakı şəhərinin mərkəzində, Səbail rayonu ərazisindəki tarixi bir binanın divarına bərkidilib. Lövhələrdə yazılar tam şəkildə kiril qrafikasında həkk olunub və buranın vaxtilə yaşamış sovet dövrü siyasi və dövlət xadimlərinə həsr olunub: Əliheydər Qarayev, Mirzə Davud Hüseynov, Dadaş Bünyadzadə, Soltanməcid Əfəndiyev. Bu adlar Azərbaycan tarixində öz yeri olan şəxslərdir. Onların xatirəsinin yaşadılması vacibdir. Amma bu xatirənin təqdimat forması müasir dövlətçilik prinsiplərinə uyğun olmalıdır. Kiril qrafikası ilə yazılmış lövhələrin hələ də şəhərin mərkəzində, ictimai istifadədə olan binaların üzərində qalması həm qanunvericiliyə, həm də mədəni estetikaya ziddir.

Qanun nə deyir?

Azərbaycan Respublikasının “Dövlət dili haqqında” Qanununun 3-cü maddəsində açıq şəkildə bildirilir:

“Azərbaycan Respublikasında dövlət dili Azərbaycan dilidir və bu dilin rəsmi qrafikası latın əlifbası əsasında müəyyən edilir.”

Eyni zamanda, 10-cu maddədə göstərilir ki, dövlət orqanları, müəssisələr, idarə və təşkilatlar tərəfindən hazırlanan yazılı məlumatlar, lövhələr, elanlar və reklamlar Azərbaycan dilində və latın qrafikası ilə tərtib olunmalıdır. Bu, hüquqi öhdəlikdir. Deməli, küçə adlarının, bina nömrələrinin və muzey lövhələrinin kiril qrafikası ilə qalması qanunun pozulması ilə yanaşı, dövlət dilinə olan etinasız yanaşmanın göstəricisidir.

Tarixi abidə, yoxsa texniki səhlənkarlıq

Bəziləri bu lövhələri "sovet dövrünə aid tarixi izlər" kimi qorumağın vacibliyini müdafiə edir. Lakin bu fikir heç də əsaslı deyil. Tarixi yaddaş yalnız mətnlə deyil, məzmun və kontekstlə təqdim olunmalıdır. Əgər bu cür lövhələr tarixi əhəmiyyət daşıyırsa, onlar muzey daxilində və ya ayrıca arxiv ekspozisiyasında nümayiş etdirilə bilər.

Bu cür lövhələrin açıq şəkildə şəhər məkanında yer alması xüsusilə gənc nəslin dil və əlifba ilə bağlı anlayışında çaşqınlıq yaradır. Bir tərəfdən məktəblərdə və ali təhsil müəssisələrində latın qrafikası öyrədilir, digər tərəfdən paytaxtın mərkəzində dövlət rəmzləri və tarixə dair kiril yazıları nümayiş olunur. Bu vizual ziddiyyət cəmiyyətin dil siyasəti ilə bağlı sabit və sistemli baxış formalaşdırmasına mane olur.

Şəhər estetikası və vizual kimlik

Müasir Bakı özünü Qafqazın avanqard paytaxtı kimi təqdim edir. Lakin bu statusa uyğun vizual kimlik, dil ardıcıllığı və qanunlara hörmət də olmalıdır. Qonşu Gürcüstanda və Türkiyədə bu məsələlər çoxdan sistemli şəkildə tənzimlənib. Bakı isə bu sahədə bir çox hallarda tarixi simvolları yox, texniki səhlənkarlığı qoruyur.

Bu lövhələr sadəcə köhnə daş parçası deyil — onlar ictimai münasibətin, mədəni siyasətin və idarəetmə səviyyəsinin göstəricisidir. Mədəniyyət Nazirliyi, Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti, Memarlıq və Şəhərsalma Komitəsi bu sahədə təcili tədbirlər görməli, bütün bu cür lövhələr inventarlaşdırılaraq ya yenilənməli, ya da muzeylərə köçürülməlidir. Bu, keçmişi silmək deyil — keçmişə milli-mədəni şüurla yanaşmaqdır. Və bu yanaşma bugünkü Azərbaycanın suverenlik göstəricilərindən biri olmalıdır.

Sevinc Bağırova,
Bakı Xəbər üçün xüsusi



VİDEO

Dünyada xaos böyüyür, Azərbaycana təhlükə də artır... - VİDEO

Tramp İranla müharibədən niyə qorxur... - VİDEO

Aydın Quliyev Putinin köməkçisinin cavabını sərrast verdi... - VİDEO

“...65 ilə 650 ilin mirasını sığdırdı...” - Yunus Oğuzdan Aydın Quliyevə yubiley təbriki...

Akif Nağı Aydın Quliyevi təbrik etdi

Milli Məclisin Komitə sədri Aydın Quliyevi təbrik etdi

SON XƏBƏRLƏR

18.07.2025 / 01:26
Azərbaycanlı döyüşçü Cavid Rzayev Rusiya vətəndaşlığından çıxarıldı...

18.07.2025 / 01:08
Avtomobilinə su qatılmış benzin tökülən İran prezidenti yolda qaldı - Pezeşkian Təbrizə taksi ilə getdi...

18.07.2025 / 00:34
Azərbaycanlı diaspor rəhbəri Rusiyada axtarışa verildi

17.07.2025 / 22:53
Prezident İlham Əliyevin sosial şəbəkə hesablarında Qurbanqulu Berdiməhəmmədovla görüşündən görüntülər paylaşılıb - VİDEO

17.07.2025 / 22:15
“...65 ilə 650 ilin mirasını sığdırdı...” - Yunus Oğuzdan Aydın Quliyevə yubiley təbriki...

17.07.2025 / 22:06
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Şuşada birgə nahar ediblər - FOTO

17.07.2025 / 21:50
Ermənilər tərəfindən əsir və girov götürülmüş, xəsarətlər almış zərərçəkmişlər məhkəmədə ifadə verdi - FOTO

17.07.2025 / 21:39
Zəngəzur dəhlizi ABŞ-a, Ermənistan dəmiryolu Rusiyaya - Paşinyanın niyyəti...

17.07.2025 / 21:25
20 dövlət “anti-İsrail” sammitinə yığışır - Çin, Qətər, İspaniya...

17.07.2025 / 21:12
Azərbaycan-Türkmənistan əlaqələrində yeni mühüm enerji səhifəsi açılır

17.07.2025 / 20:58
Zəngəzur dəhlizi nəzərdə tutulduğundan da böyük olacaq - inanılmaz...

17.07.2025 / 20:46
Paşinyan Rusiyanın əsas fiquru ilə bağlı bütün planları açdı...

17.07.2025 / 20:33
Azərbaycan-Rusiya-Ermənistan üçtərəfli işçi qrup ləğv edilə bilər...

17.07.2025 / 20:20
Rusiyadan Ermənistana istehza və hədə - münasibətlər daha da gərginləşir

17.07.2025 / 20:07
Uzun durğunluqdan sonra Bakı-Aşqabad münasibətləri yeni mərhələyə çıxdı...

17.07.2025 / 19:53
Rusiyanın Ermənistanda hakimiyyətə əsas namizədi məhv edilir...

17.07.2025 / 19:40
Qarabağ Dirçəliş Fondunun 2024-cü il üzrə maliyyə hesabatları PwC-nin auditindən uğurla keçdi

17.07.2025 / 19:38
Paşinyan Zəngəzur dəhlizi barədə ABŞ-ın son planını dəstəklədi...

17.07.2025 / 19:25
Rusiya Azərbaycan diasporunda daha bir həbs...

17.07.2025 / 19:15
Akif Nağı Aydın Quliyevi təbrik etdi

17.07.2025 / 19:11
DİM-də "imtahan islahatları" bitmir - indi də "esse islahatları" gəlir...

17.07.2025 / 18:57
Çin də Zəngəzur dəhlizinə müştəri çıxdı...

17.07.2025 / 18:44
Paşinyan ABŞ-dan strateji müttəfiqliklə bağlı yeni mesajlar alıb...

17.07.2025 / 18:36
lk dəfə ingilis dilinə tərcümə olunan "Oftalmologiyanın aktual problemləri” kitabı göz xəstəliklərinə dair fundamental əsərdir

17.07.2025 / 18:31
AB-nin 3 ölkəsi Rusiyanın "tərəfinə keçdi"...

17.07.2025 / 18:24
"ADA Universitetində təhsil alan tələbələrin 30 faizi ödənişsiz oxuyur" - Hafiz Paşayev

17.07.2025 / 18:17
İsveçrə deputatı İlham Əliyevə şər atdı - sülhə mane olan kimdir?

17.07.2025 / 18:04
İşğaldan azad rayonlarımızda yaşayanların sayı 50 minə çatdı...

17.07.2025 / 17:55
Azərbaycan mətbuatı 150 illik yol qət edərək tarixi Zəfərimizin, suverenliyimizin tam bərpasının müjdəçisi olmağından qürur duyur

17.07.2025 / 17:46
Çin Azərbaycanla əlaqələrdə Rusiyanı üstələməyə başladı...

17.07.2025 / 17:33
Milli Məclisin Komitə sədri Aydın Quliyevi təbrik etdi

17.07.2025 / 17:21
Dövlət əleyhinə açıq çağırışlara görə DTX-nın saxladığı Mirədalət Talışxanov məhkəmə qarşısında...

17.07.2025 / 17:08
Samir Nuriyevin BƏƏ-nin Hesablama Qurumunun nümayəndə heyəti ilə görüşü olub - FOTO

17.07.2025 / 16:53
NATO Ukraynaya “Patriot” sistemləri göndərməyə başladı...

17.07.2025 / 16:37
Bakıda marketlərə qənim kəsilən iki nəfər yaxalandı

17.07.2025 / 16:34
BMU-İNHA ikili diplom proqramının II məzun buraxılışı keçirilib

17.07.2025 / 16:11
Cəlilabadın qəhrəman şəhidi - Əli Rüstəmov...

17.07.2025 / 16:01
BDU-da şəhid övladları olan abituriyentlər üçün infotur keçirilib

17.07.2025 / 15:54
Suraxanıda 2 nəfər saxlandı, 4 kq-a yaxın narkotik ələ keçirildi

17.07.2025 / 15:26
Prezident İlham Əliyev Berdiməhəmmədova “Dostluq” adlı Qarabağ atı hədiyyə etdi - FOTO

17.07.2025 / 15:05
Nəsimidə silsilə oğurluqlar edən şəxs saxlandı

17.07.2025 / 14:43
Sviridenko Ukraynanın baş naziri təyin edildi

17.07.2025 / 14:42
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Mehmandarovların malikanə kompleksində olublar - FOTO

17.07.2025 / 14:30
Ağcabədidə çətənə bitkilərinin kultivasiyasını təşkil edən şəxslər saxlandı

17.07.2025 / 14:19
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Yuxarı Gövhər Ağa məscidini ziyarət ediblər - FOTO

17.07.2025 / 14:17
"İşgəncələrə məruz qalırdım, döyülürdüm" - Erməni əsirliyində olmuş azərbaycanlı

17.07.2025 / 13:58
Prezident İlham Əliyev və Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədri Şuşada Bülbülün ev-muzeyində olublar - FOTO

17.07.2025 / 13:45
İsti hava bu avtomobillərdə yanğın ehtimalını dəfələrlə artırır - BDYPİ-dən xəbərdarlıq

17.07.2025 / 13:33
Prezident İlham Əliyev və Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədri Natəvanın, Bülbülün və Üzeyir Hacıbəylinin gülləbaran edilmiş heykəllərinə baxıblar - FOTO

17.07.2025 / 13:24
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Şuşadakı Yaradıcılıq Mərkəzində “Heydər Əliyev və Qarabağ” sərgisi ilə tanış olublar - FOTO

17.07.2025 / 13:17
Laçında baş vermiş meşə yanğınına görə 3 nəfər məsuliyyətə cəlb edildi

17.07.2025 / 13:11
Azərbaycan XİN-dən İraqa başsağlığı mesajı...

17.07.2025 / 13:08
Пашинян дал Кремлю очередную пощёчину - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

17.07.2025 / 12:53
Prezident Əliyev və Berdiməhəmmədov Yeni Şuşa məscidində tikinti işlərinin gedişi ilə tanış olublar - FOTO

17.07.2025 / 12:34
“Suriya tortu” bölüşülmür...

17.07.2025 / 12:26
Prezident İlham Əliyev və Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədri Şuşada inşa edilmiş birinci yaşayış kompleksində olublar - FOTO

17.07.2025 / 12:15
Azərbaycanla Vyetnam arasında mühüm razılaşma

17.07.2025 / 12:07
Prezident İlham Əliyev və Berdiməhəmmədov Daşaltı kəndinin fonunda şəkil çəkdiriblər - FOTO

17.07.2025 / 11:35
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Füzuli şəhərinin dağıdılmış yerlərinə baxıblar

17.07.2025 / 11:30
Bu da oldu - Tramp istədi, "Coca-Cola" tərkibini dəyişdi..

17.07.2025 / 11:29
Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Füzuli rayonuna gəlib

17.07.2025 / 11:10
Azərbaycan və Qazaxıstanın XTQ mənsubları arasında görüş olub

17.07.2025 / 11:07
BDU-nun nəzdində “Gənc istedadlar” liseyinin 7 şagirdi qızıl və gümüş nişana layiq görülüb

17.07.2025 / 11:03
Trampdan Rusiyaya sərt cavab, müharibə qızışır - CANLI

17.07.2025 / 10:43
Bağdadda matəm elan edilib - yanğında ölən 50 nəfərə görə...

17.07.2025 / 10:30
"İsrail müharibəyə başlaya bilər, lakin onu bitirmək gücündə deyil" - Əhməd əş-Şaraa

17.07.2025 / 10:22
Şamaxıda keçirilən konfrans yekunlaşıb

17.07.2025 / 10:16
"İsrail Suriyanın ərazi bütövlüyünə təcavüz edir" - Türkiyə parlamenti

17.07.2025 / 10:10
Bu ərəb ölkəsi ABŞ iqtisadiyyatına 17 milyard dollar sərmayə qoyacaq

17.07.2025 / 10:04
Sabunçunun bu ərazilərində işıq olmayacaq - XƏBƏRDARLIQ

17.07.2025 / 10:00
"Sabah" bu gün Avroliqada cavab matçına çıxacaq

17.07.2025 / 09:54
Dolların məzənnəsi dəyişmədi, avro bahalaşdı - Mərkəzi Bankdan AÇIQLAMA

17.07.2025 / 09:28
"Yol-nəqliyyat hadisələrinin təsnifatı: səbəb və nəticələrin təhlili” adlı ictimai müzakirə keçirilib

17.07.2025 / 09:27
Ağıllı kəndlərlə bərabər sağlam şəhərlər də yaratmalıyıq - ÜST-dən Bakıya mesaj...

17.07.2025 / 09:26
Bakıda “Mercedes” yolu keçən qadını vurub öldürdü

17.07.2025 / 09:18
"Mən bunu edəcəm” - Makronun qorxulu rəqibi seçkilərə qatılacaq

17.07.2025 / 09:14
Tənha yaşayan almanların sayı 17 milyona çatıb...

17.07.2025 / 09:10
“Qarabağ” Çempionlar Liqasında bu rəqiblə qarşılaşacaq

17.07.2025 / 09:04
Daha 43 ailə Kəngərliyə köçürüldü

17.07.2025 / 08:34
Məleykə Abbaszadə qızlara nə demək istədi - hər gün sağılmaq nədir?

17.07.2025 / 08:22
Bakının bu yollarında güclü tıxac var

İşğaldan azad rayonlarımızda yaşayanların sayı 50 minə çatdı...

XƏBƏR ARXİVİ