ABŞ-ın ilk zərbələr ssenarisi, İranın ilk cavab zərbələri ssenarisi...

Məlum olduğu kimi, Səudiyyə Ərəbistanının neft nəhəngi “Aramco” şirkətinə məxsus iki zavoda gecə saatlarında hava hücumu olub. Pilotsuz təyyarə ilə edilən hücum nəticəsində zavodlarda böyükmiqyaslı yanğın çıxıb.

Qeyd edək ki, bu, husilərin “Aramco”ya ilk hücumu deyil. İyul ayında da paytaxt Ər-Riyaddakı “Aramco” obyektlərindən birində yanğın çıxmış, şirkət yanğının səbəbini "texniki qəza" kimi təqdim etsə də, Yəməndəki husilər açıqlama verərək, hadisəni onların törətdiyini bəyan etmişdilər.

Ümumiyyətlə, şiəliyin Zeydiyyə məzhəbinə mənsub olan husi camaatı və Yəmən problemi Səudiyyə Ərəbistanı qurulandan bəri bu ölkənin ən böyük xofuna çevrilib. Səudiyyə Ərəbistanı liderlərinin Ərəb yarımadasının ən yoxsul ölkəsi sayılan Yəməndən bu qədər qorxması da, təbii ki, səbəbsiz deyil. Yəmən nə qədər kasıb olsa da, yarımadanın ən çox əhaliyə malik və demoqrafik olaraq sürətlə artan ölkəsidir. Eyni zamanda, həmin ölkənin İrandan böyük dəstək aldığı bildirilir. Hazırda Yəmənin əhalisinin 32 milyonu keçdiyi təxmin olunur. Ərəb yarımadasının əhalisinə görə ikinci, iqtisadi potensialına görə birinci ölkəsi olan Səudiyyə krallığının əhalisi isə 28.5 milyon civarındadır.

ABŞ Səudiyyə Ərəbistanındakı neft zavodlarını partladan pilotsuz təyyarələrin haradan qalxdıqlarını bildiklərini bəyan edib. ABŞ keçən həftə "Saudi Aramco" şirkətinin neft zavodlarının İran tərəfindən partladıldığını iddia edib. Təxribatda 20-dən çox silahlı pilotsuz təyyarədən istifadə edildiyini bildirib. ABŞ dövlət rəsmiləri hazırda dəlillərin toplandığını və yaxın günlərdə təxribatın bütün dəlilləri ilə ictimaiyyətə təqdim ediləcəyini açıqlayıblar.

İranın Ali dini lideri Əli Xameneyi bildirib ki, İran hökumətinin ABŞ-la danışıqlar aparmaq fikri yoxdur: “İran və ABŞ hakimiyyəti arasında istənilən səviyyədə danışıqlar olmayacaq. Bu cür əlaqələrin olması ABŞ-ın İrana təzyiq siyasətinin uğuru deməkdir”.

İran ABŞ-a etiraz notası da verib. Etiraz notası İsveçrə səfirinə təqdim edilib. Notada Səudiyyə Ərəbistanının “Saudi Aramco” neft şirkətinin obyektlərinə edilən hücumda İranın rolunun olmadığı bildirilib və bu məsələ təkzib olunub. Qeyd olunub ki, İran əleyhinə hər hansı bir addım atılarsa, ölkə tez bir zamanda buna cavab verəcək.

Xatırladaq ki, İsveçrə səfiri Tehranda həm də ABŞ-ın maraqlarını müdafiə edir. Göründüyü kimi, Səudiyyə Ərəbistanının neft obyektlərinə edilən hücum ABŞ-la İran arasındakı münasibətləri daha da qızışdırıb. Hətta bir sıra mənbələr iddia edirlər ki, yaranmış vəziyyət ABŞ-ın İrana hərbi müdaxiləsini mümkün edir. Belə zərbələr olacaqsa, İrana həmlə və İranın həmin həmləyə cavabı hansı ssenarilər üzrə inkişaf edə bilər?

• “Tramp seçilmək istəyir, bu səbəbdən də heç vaxt İrana qarşı müharibə edə bilməz”

Politoloq Zərdüşt Əlizadə “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, hələ zərbələrdən danışmaq tezdir: “ABŞ-ın hədələrinə əsasən bunu təxmin edirlərsə, hələ tələsməsinlər. Çünki ABŞ indiyə qədər İrana zərbə endirəcəyi ilə bağlı o qədər yalan danışıb ki, indiki hədələrini də o qəbildən saya bilərik. Gəlirik ABŞ-ın əlində tutduğu indiki bəhanəyə. Onun əlində konkret dəlil yoxdur ki, həmin hücumu İran edib. Sadəcə, ehtimalla danışıb, İranı bəzi ərəb ölkələri ilə üz-üzə qoymaq istəyir. Niyə onlar hesab edirlər ki, bunu Yəmənin özü edə bilməz? Mən Yəməndə bir neçə il çalışmışam. Oranın spesifikasına yaxşı bələdəm. Çox döyüşkən əhalisi var. Səudiyyə bilmirdi ki, Yəmənə hücum edəndə, onun haqlarını tapdalayanda axırı belə olacaq?  Səudiyyənin neft obyektlərinə zərbəni Yəmən endirib. Bunu ABŞ hamıdan gözəl bilir. Yəmən öz qisasını alır. Səudiyyə xalqın dəstəkləmədiyi bir adamı ölkə başçısı edib, zorla 5-6 ölkənin qoşununu ora yeridib guya dövlət başçısını qoruduğunu bəyan edəndə, bu nəticəni də haqq etdiyini bilməli idi. Onlar öyrənmişdilər ki, Yəmən kasıbdır, cavab verə bilməyəcək. Hələ Yəməndə müharibə başlayanda mən demişdim ki, bu, Səudiyyənin sonu ilə nəticələnəcək. Proseslər ona doğru gedir”.

Politoloqun sözlərinə görə, sırr deyil ki, İran Yəmən xalqını dəstəkləyir: “Bu heç də o anlama gəlmir ki, onların əli ilə hansısa ölkəyə hücum etməlidir. ABŞ iddialarını sübut edə bilmir. Bundan əvvəl də belə yalanlar danışıb. İraqdakı bakterioloji silahdan tutmuş, Vyetnam gəmilərinin ABŞ gəmilərinə etdikləri hücumla bağlı. Artıq heç kim onlara inanmır. Ağlınız başqa ölkələrə getməsin. ABŞ heç vaxt İrana hücum edə bilməz, çünki buna cəsarəti çatmaz. Bilir ki, belə həmlə edərsə, ilişib o problemin içində qalar. Bir də qarşıdan seçki gəlir. Tramp seçilmək istəyir, bu səbəbdən də heç vaxt İrana qarşı müharibə edə bilməz. Birdə belə fikrə düşsə də, İrandan kəskin cavab alacaq. Bu dəqiqdir. Əslində isə müharibə nə Trampa, nə də İrana lazımdır. Bundan ən çox qorxan isə Səudiyyədir. Çünki hələ bilmir ki, müharibə olsa, Səud övladları hakimiyyətdə qala bilər, yoxsa yox? İstənilən halda, İranla bağlı gərginliyin olması bizə sərf etmir. Çünki qardaş, qonşu ölkəyik, əhalisinin böyük hissəsini bizim soydaşlarımız təşkil edir. Bacardığımız qədər həmin ölkə ilə həmrəylik nümayiş etdirməliyik”.

Məhəmmədəli QƏRİBLİ