Moskva və İrəvan arasında sarsılmaqda olan münasibətlərin Nikol Paşinyan iqtidarının gələcəyinə ciddi təsir edəcəyi indi Ermənistanda da getdikcə böyük əksəriyyət tərəfindən qəbul olunur. Bu xüsusda diqqət mərkəzində saxlanan əsas hadisə isə oktyabrın 1-də İrəvanda Avrasiya İqtisadi Birlyinin Ali Şurasının iclasıdır. Rusiya prezidenti Vladimir Putinin bu iclasa gəlib-gəlməyəcəyi hələ də müəmma olaraq qalır.
Digər tərəfdən, Putinin gələcəyi təqdirdə Ermənistanın keçmiş prezidenti Robert Köçəryanla təcridxanada görüşəcəyi barədə şayiələr də səngimir. Ermənistanın sabiq baş naziri Qrant Baqratyan belə vəziyyətdə ölkəsini ciddi problemlər gözlədyini etiraf edir: “Bəli, Putin gizlətmir ki, Robert Köçəryanla dostluq əlaqələri var. Lakin o demək istəyir ki, qardaş, nə üçün adamı bağlamısınız? Mühakimə edin, məhkəmə prosesi başlasın, görək günahkardır, yoxsa yox”. Onun sözlərinə görə, Qərb də Köçəryanı azadlıqda görmək istəmir, çünki Köçəryanı rusyönümlü siyasi xadim hesab edir. Baqratyan qeyd edib ki, Putin sadəcə, Qərbin təsirinə qarşı mübarizə aparır: “1 Mart sırf siyasi prosesdir, mən burada cinayət elementi görmürəm. Yaxşı, əgər siyasi prosesdirsə, o zaman Rusiya olduqca səs-küylü şəkildə cavab verəcək və deyəcək ki, Qərbin ağlına düşmüsən?”. Baqratyan bildirib ki, Paşinyan hakimiyyəti hesablamalar etməyi bilmir və bütün bunların nəticələrini də saymır.
Eyni mövqeni Dağlıq Qarabağdakı separtaçı rejimin “təhlükəsizlik şurasının” keçmiş katibi Vitali Balasanyan da sərgiəlyir: “Paşinyan Ermənistanı məhvə aparır. Mən bunu əsaslandıra bilərəm və əminliklə deyirəm: Paşinyan və onun hökuməti hələ dünəndən istefa verməliydi. Bundan sonra Nikol Paşinyanın hakimiyyətinə heç kim dözən deyil”.
Balasanyana görə, Nikol Paşinyan özü 2008-ci ilin 1 mart hadisələrinə görə məsuliyyət daşıyır. Çünki Paşinyan tribunadan kütləni polisləri döyməyə, onların qalxan və dəbilqələrini ələ keçirməyə çağırırdı. Balasanyan istisna etmir ki, yeni hakimiyyətin siyasi uğursuzluqları təcrübəsizliklə bağlı ola bilər. Lakin, onun fikrincə, bu da onlara haqq qazandırmır: “Bizdə heç nə bilməyən, bir az təcrübə keçib sonra rəhbərlik etmək istəyən hansısa adamlar üçün ölkə yoxdur. Belə adamlar gedib bağ-bostan sahəsində işləməli, orada pomidor, xiyar və qarğıdalı yetişdirməlidir”. Balasanyan Rusiya ilə pisləşən münasibətlərin Ermənistan üçün ağrılı nəticələrə gətirib çıxaracağını da vurğulayır.
“Jamanak” qəzeti yazır ki, Paşinyan hakimiyyəti Rusiya ilə münasibətləri pisləşdirməklə ölkəni təzyiq hədəfinə çevirib: “Bu fonda da Putin Ermənistana gəlmək istəmir, çünki o, Robert Köçəryanın həbs olunması və Ermənistan hökumətinin Kremlin etibarını cəlb etməməsi ilə bağlı olaraq Paşinyan hakimiyyətindən narazıdır. Burada problemin özəyinin nə olması ortadadır. İki hal hədəflənir. Birincisi, Ermənistan hakimiyyətinə qarşı inamsızlıq və Rusiya hakimiyyəti yanında mənfi münasibət stimullaşdırmaq. Digər hədəf isə Ermənistan cəmiyyəti və onun psixologiyası üzərində işləməkdir, çünki həmin psixologiyada bir hal var, buna görə də Rusiyanın münasibəti hakimiyyətin orijinal bir “zəmanət kuponu” kimi müşahidə olunur. Bu mənada, Putinin gəlib-gəlməyəcəyi hekayəsi Ermənistan cəmiyyəti üçün pratiki olaraq psixoloji testdir”.
Digər erməni politoloq Armen Badalyan isə bildirir ki, hadisələrin indiki səpkidə inkişafı Paşinyanın baş nazir postundan devrilməsi ilə nəticələnəcək: “Artıq Paşinyanın reytinqinin aşağı düşdüyü nəzərəçarpan olduğuna görə vaxtından əvvəl baş nazir vəzifəsindən getməsi ehtimal olunur. Rusiya hazırda Ermənistan ictimaiyyətinin siyasi cəhətdən fəal hissəsinin münasibətinə diqqət yetirməyə çalışır. Bu məqsədlə müxtəlif adlar dövriyyədədir. Aydındır ki, Tiqran Sarkisyana qarşı daha çox mənfi mövqe mövcuddur. Karen Karapetyanın adı nisbətən müsbət hallanır. Rusiya bunlardan birini baş nazir vəzifəsinə gətirə bilər, ikincinin şansı isə daha çoxdur”. Onun sözlərinə görə, faktiki olaraq Rusiya artıq Paşinyanı Ermənistanın baş naziri kimi tanımır və Ermənistanda yeni, daha çox proqnozlaşdırıla bilən hakimiyyət qurmaq istəyir: “Kimsə hakimiyyət formalaşdırmaq niyyətində olursa, o, köhnələrə yox, yenilərə üstünlük verir. Tiqran Sarkisyan köhnədir, həm də çoxdan yaddan çıxmış biridir. Köçəryan isə unudulmuş namizəddir. Sarkisyana gəldikdə isə, onun namizədliyi istisna olunur, çünki Rusiya üçün Paşinyan kimi Sarkisyan da arzuolunmazdır. Məhz Serj Sarkisyanın vaxtında Rusiya seçim qarşısında qalaraq Paşinyanı qəbul etməli oldu. Buna görə də Serj Sarkisyanın adını Rusiyada eşitmək istəmirlər. Rusiya üçün arzuolunmaz 2 namizəddən biri fəaliyyətdə olan baş nazir, digəri Serj Sarkisyandır”. Badalyan 2018-ci ildə Rusiyanın proqramlarında Sarkisyan hakimiyyətinin Paşinyana yox, Karapetyana verilməsinin nəzərdə tutulduğunu vurğulayıb.
Sarkisyanın yeznəsi Mikayel Minasyanın son zamanlar olduqca fəallaşması və deyilənə görə siyasi partiya yaratması məsələsinə toxunarkən o qeyd edib ki, Minasyan-Sarkisyan tandemi ayrı-ayrılıqda nəzərdən keçirilmir: “İkincisi, Minasyan Sarkisyandan ayrılmaq niyyətində deyil. Əksinə, son zamanlar ölkəni idarə edə bilmədiyinə dair Paşinyana ismarıc da göndərib. Bundan sonra Paşinyan Sarkisyanın qardaşına 250 milyon dram vergi cəriməsindən yayınma işini yükləyərək cinayət işi açıb. Bu o deməkdir ki, Paşinyan hakimiyyətin təhvil verilməsi haqqında razılaşmanın ləğv olunması ilə bağlı Minasyanın təklifini rədd edib”. Onun sözlərinə görə, Ermənistanda Paşinyanın xaricdən devrilməsini asanlaşdıran bir səbəb də ölkədə Rusiyaya bağlı qüvvələrin çoxluğu və siyasi mübarizə mədəniyytəinin yoxluğudur:“Məsələn, Ermənistanda partiyanın nə olduğunu bilmirlər, hesab edirlər ki, partiya erməni parlamentində qanun yazmaq üçün, yaxud mandat əldə etmək üçün zəruridir. Bu halda Rusiya kimi ölkələr asanlıqla Ermənistanın daxili siyasətinə nüfuz edib istədiklərini edirlər”.
Tahir TAĞIYEV
