Son illər türk xalqlarının, dövlətlərinin birliyinin daha da möhkəmlənməsi, birgə gücümüzün daha qabarıq formada ifadə olunması üçün genişmiqyaslı işlər görülür. Şübhəsiz ki, bütün bu təşəbbüslərin irəli sürülməsində Azərbaycan və Türkiyənin rolu böyükdür. Türk birliyi naminə atılan bütün addımlar böyük türkün əzəmətinin göstəricisidir.
Türkiyənin “Türkiyə” qəzetində müasir dövrdə türkdilli dövlətlər və xalqlar arasında əlaqələrin daha da möhkəmləndirilməsinin önəmindən bəhs edilən məqalə dərc edilib.
“Türk dünyası nazirliyi” sərlövhəli məqalənin müəllifi Məryəm Aybikə Sinan bu birliyin tarixi zərurətdən irəli gəldiyini vurğulayır. Qeyd edir ki, müasir dövrdə ölkələr irq, din və qohumluq əlaqələrinə əsaslanaraq bir araya gəlir, birlikdə hərəkət edir, bütün sahələrdə həmrəylik nümayiş etdirərək ortaq maraqlarını genişləndirməyə çalışırlar. Bu, müasir dünyada yeni yanaşmalardan biridir. Xüsusilə maraqlıdır ki, mövzu biz türklər olduqda dərhal ortaq qərar qəbul edilir, bizə qarşı birgə hərəkət edirlər. Son günlər Türkiyə əleyhinə birlikdə hərəkət edən ölkələrin ortaq cəhətlərinin din və qohumluq bağları olduğunu görürük.
Müəllif vurğulayır ki, məhz bu səbəbdən Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasına üzv ölkələr, türkdilli xalqlar da daxil olmaqla, bütün dünyada yaşayan və sayı təxminən 300 milyona çatan türklərin birlikdə hərəkət etməsi önəmlidir. Bir neçə gün əvvəl Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Yunanıstanın yeni təyin olunmuş səfirini qəbul edərkən hər sahədə Türkiyənin yanında olduqlarını bəyan etməsi böyük bir addım idi. Ümid edirik ki, bu addım digər qardaş ölkələrdə də dəyərləndiriləcək.
Azərbaycan-Türkiyə əlaqələrinin bu səviyyəyə çatmasına təsir edən amillərə toxunan müəllif bunun ölkələrimiz arasında hərbi, iqtisadi, mədəni, humanitar və digər sahələrdə əməkdaşlığın, eləcə də bütün sahələrdə atılan nəhəng addımların bəhrəsi olduğunu vurğulayır.
Türk dünyası nazirliyinin qurulmasının, bu sahəyə daha həssas və ciddi diqqət yetirilməsinin, qardaş ölkələrlə bütün sahələrdə güclü və çoxşaxəli əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsinin vacibliyinin qeyd edildiyi yazıda bildirilir: “Heç vaxt daxil ola bilməyəcəyimiz Avropa İttifaqı üçün bir vaxtlar Aİ Nazirliyi yaradılmışdı. Nəticəsi göz qabağındadır: bu nazirlik sonradan ləğv edildi. Deməli, artıq bəzi həqiqətləri gündəmə gətirməyin vaxtı çatıb, hətta keçməkdədir. Vaxt itirmədən Türk dünyası nazirliyinin qurulması və Türk Şurasına üzv olan qardaş ölkələrdə də bu nazirliyin yaradılması istiqamətində iş aparılmalıdır. Düz 31 il əvvəl bugünkü Türk Şurası ölkələrinin müstəqilliklərini bərpa edəcəklərini heç kim düşünməz, xəyal belə edə bilməzdi. Tarixin gedişi göstərir ki, dünyada çox fərqli bir proses yaşanır və ölkələr bir-birilə münasibətlərini din və qohumluq əlaqələri əsasında inkişaf etdirməklə bağlı yanaşmadan əl çəkməyəcəklər. Biz də bir Türk dünyası nazirliyi quraraq əqrəba xalqlarla qardaşlıq hüququmuzu daha da inkişaf etdirə bilərik. Sizcə buna dəyməzmi?!”.
Türk dünyası nazirliyinin yaradılması təklifi Azərbaycanda da ciddi şəkildə dəstəklənir və təşəbbüsün böyük əhəmiyyətə malik olduğunu, təxirə salınmadan bu nazirliyin qurulmasının vacibliyini deyən ekspertlər hesab edirlər ki, belə bir təsisat Türk dünyasının birliyini ifadə edəcək.
- Qiymət Məhərrəmli: “...bu, ümumtürk birliyinin daha da güclənməsinə, yüksəlməsinə səbəb olacaq”
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, tanınmış şairə-jurnalist Qiymət Məhərrəmlinin fikrincə, bu təşəbbüs bütün Türk dünyası tərəfindən alqışlanmalı və onun reallaşması üçün addımlar atılmalıdır. “Türk dünyası nazirliyinin yaradılması ilə bağlı təklif özündə çox mühüm amilləri birləşdirir. Bu gün belə bir nazirliyin yaradılması ciddi zərurətə çevrilib. Türk dünyasının daha da sıx şəkildə birləşməsində bu qurumun xüsusi rolu olacaq. Bütün türk dövlətlərinin birləşməsi, dünyada potensial gücə çevrilməsi çox mühümdür. Bu nazirlik qurularsa, bu, ümumtürk birliyinin daha da güclənməsinə, yüksəlməsinə səbəb olacaq. Hesab edirəm ki, bu təklifə bütün türk respublikaları ciddi dəstək verməlidirlər ki, onun qurulması gerçəkləşsin. Bilirsiniz ki, Avropadakı beynəlxalq təşkilatlar, beynəlxalq birliklər çox zaman bizim səsimizi eşitmək istəmirlər. Bizə qarşı ikili standartlı yanaşmalar da hər kəsə məlumdur. Bu halda nə üçün də Türk dünyası nazirliyi yaradılmasın və milyonlarla türkü özündə birləşdirməsin?! Bu təklifi dəstəkləyirəm və çox mühüm bir məsələ hesab edirəm” - deyə Q.Məhərrəmli vurğuladı.
- Məhərrəm Zülfüqarlı: “Türk dünyası nazirliyinin yaradılması təklifi Türk dünyasının birliyi naminə atılan addımdır”
Tarix elmləri doktoru, professor Məhərrəm Zülfüqarlı isə hesab edir ki, bu nazirliyin yaradılması müsbətdir, amma o, simvolik bir qurum kimi fəaliyyət göstərə bilər. “Türk parlamentlərarası əməkdaşlıq təşkilatı var. Naxçıvanda Türkdilli Xalqların Akademiyası yaradılıb. Bu akademiya Orxon-Yenisey abidələrinin tədqiqi ilə məşğul olur. Türk dünyası nazirliyinin yaradılması ilə bağlı təklifə gəlincə, deyim ki, bu təsisatın yaradılması simvolik ola bilər. Çünki bu ölkələrin hər biri müstəqil dövlətdir. Bu qurum bir qeyri-hökumət təşkilatı kimi yaradıla bilər. Amma rəsmi dövlət strukturu kimi onun yaradılması elə də asan olmaz. Çünki hər dövlətin öz qanunları, konstitusiyası var. Amma, istənilən halda, Türk dünyası nazirliyinin yaradılması təklifi Türk dünyasının birliyi naminə atılan addımdır və onu dəstəkləmək, ona müsbət yanaşmaq lazımdır” - deyə M.Zülfüqarlı bildirdi.
İradə SARIYEVA
