çərşənbə axşamı günü, 18 fevral 2025
     

"Əsrin neft müqaviləsi" üzərində əsrin "Sərbəst təbii qaz" sazişi də imzalandı...

Image

İlham Şaban: "3 ildən sonra bu yataqlar hesabına ildə 3-4 milyard kubmetr daha çox qaz hasil edilə biləcək"

Azərbaycan iqtisadiyyatında aparıcı mövqeyə malik olan neft-qaz sənayesi beynəlxalq şirkətlərlə bağlanmış saziş əsasında inkişaf etməkdədir. Artır bu il 1994-cü ildə bağlanmış, həcminə və əhəmiyyətinə görə "Əsrin müqaviləsi" adlanan 30 illik müqavilənin müddəti başa çatdı. Ona görə də sentiyabrın 14-də həmin müqavilənin yenilənməsi mərasimi keçirildi. Yenilənmənin əsas səbəbi odir ki, 30 il əvvəl qiymətləndirilən həcm qədər Xəzərdə potensial neft, üstəlik, 3-4 trilyon kubmetr də qaz aşkarlanib. Bununla da dünyanın aparıcı neft şirkətləri ilə Azərbaycan arasında daha 25 il ərzində icra ediləcək neft və qaz müqaviləsi bağlandı.

Qeyd edək ki, "Əsrin müqaviləsi"ndə o vaxt qaz nəzərdə tutulmamışdı. Həmin dövrdə - 1994-çü ildə Xəzərin Azərbaycan sektorunda çox az miqdarda qaz hasil edilirdi. Hətta ölkənin daxili tələbatını ödəmək üçün əsasən Rusiyadan, qismən isə İrandan "mavi yanacaq" idxal edilirdi. Elə "Əsrin müqaviləsi" əsasında aparılan kəşfiyyatlar nəticəsində Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda nəhəng qaz yataqları aşkarlandı. Bir neçə il ərzində Azərbaycan qaz idxal edən ölkədən, qaz ixrac edən ölkəyə çevrildi. Bu il həmin yataqlarda qaz hasilati və yeni qaz yataqlarının kəşfiyyatı müqaviləsinin də vaxtı bitdi. Ona görə də bu günlərdə qaz hasilatı üzrə yeni müqavilələr imzalandı.

Aparılan ilkin qiymətləndirməyə görə, Xəzərin Azərbaycan sektorunda 30 il əvvəl bağlanmış müqavilədə nəzərdə tutulandan daha çox, yəni daha  511 milyon ton neft ehtiyatı, 3-4 trilyon kubmetr arası qaz ehtiyatları var. Lakin bu hələ ilkin qiymətləndirmə nəticələridir, gələcəkdə bu ehtiyatların yenidən qiymətləndirilməsi nəticələrinin daha yüksək olması qaçılmazdır.

Bu müqavilələr Azərbaycan iqtisadiyyatına yeni nəfəs verəcək, azalan neft hasilatının yenidən bərpa olunmasına imkanlar yaradacaq. Belə ki, SOCAR (Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti) BP, MOL, INPEX, "Equinor", "ExxonMobil", TPAO, ITOCHU və "ONGC Videsh" şirkətləri ilə birlikdə Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda "Azəri" və "Çıraq" yataqları və "Günəşli" yatağının dərinsulu hissəsi (AÇG) üzrə mövcud hasilatın pay bölgüsü sazişinə (HPBS) yeni bir əlavənin imzalandığını elan edib.

BP-nin yaydığı məlumata görə, bu əlavədə AÇG üzrə HPBS-yə tərəflərə AÇG yatağının sərbəst təbii qaz (STQ) ehtiyatlarının kəşfiyyatı, qiymətləndirilməsi, işlənməsi və hasilatı istiqamətində irəliləmək imkanı verən düzəlişlər edilir. AÇG yatağının STQ ehtiyatlarının xeyli iri həcmlərdə - 4 trilyon kub futadək olduğu düşünülür.

Qeyd edək ki, hasilatı nəzərdə tutulan AGÇ qaz yataqları Xəzər dənizinin daha dərin qatlarında yerləşir. Hansıki, on il əvvəl həmin yataqlardan qaz hasilatı iqtisadi cəhətdən səmərəli hesab edilmirdi. Lakin elmin və texnikanın inkişafı nəticəsində artıq bu qaz yataqlarının kəşfiyyatı və hasilatını mümkün edir. Ehtimal edilir ki, gələcəkdə daha dərin qatlarda qaz yataqlarının kəşfiyyatı və işlənməsi mümkün olduqca Xəzərin təbii qaz ehtiyatlarının daha genış olduğu üzə çıxacaq.

Neft sənayesinin araşdırması ilə məşğul olan iqtisadçı ekspert İlham Şaban bizimlə söhbətində vurğuladı ki, bu müqavilənin əsas dividendi Xəzərin daha dərin qatlarında indiyə qədər qalan təbii qaz laylarının işlənməsi olacaq. Mütəxəssis qeyd etdi ki, 3 ildən sonra bu yataqlar hesabına ildə 3-4 milyard kubmetr daha çox qaz hasil edilə biləcək, sonrakı illərdə isə bu göstərici daha da artacaq.

Qeyd edək ki, AGÇ yatağından bundan əlavə kondensat və səmt qazının çıxarılması da nəzərdə tutulub. Əvvəlki müqavilə şərtlərinə sadiq qalaraq, yenə konsorsium səmt qazını, neftlə birlikdə çıxan qazı Azərbaycan hökumətinə hədiyyə edəcək.

Müqavilələr nəticəsində Azərbaycan iqtisadiyyatına 12 milyard dollar həcmində investisiya qoyulacaq.

Bundan əlavə, muqavilənin icrasına başlanan kimi konsorsium iştirakçıları müqavilə şərtləri çərçivəsində Azərbaycan hökumətiinə 3,6 milyard ABŞ dolları bonus ödəyəcək.

Sonda onu da qeyd edək ki, hər iki müqavilə Azərbaycanın neft-qaz sənayesinin inkişafına çox ciddi töhfə verəcək. Son 30 il ərzində Azərbaycanda neft hasilatı ildə 55 milyon ton pik hasilatdan ildə 30 milyon ton hasilata qədər azalıb. Qarşıdakı 3 il ərzində bu müqavilə əsasinda hasilatın yenidən ildə 50 milyon tonu keçə biləcəyi gözlənilir. Çünki "Əsrin müqaviləsi" bağlananda neft ehtiyatlarının həcmi 500 milyon ton qiymətləndirilirdisə, yenilənən müqavilədə potensial ehtiyatların həcmi 511 min ton göstərilir.

Akif NƏSİRLİ



VİDEO

ABŞ-ın Ukrayna siyasətində xaos başlayıb - VİDEO

Zaxarova təyyarə qəzası haqda qeyri-səmimi danışdı... - VİDEO

ABŞ Dövlət katibi Münhenə uça bilmədi, ya uçmaq istəmədi... - VİDEO

Naxçıvanda ləğv edilmiş yol şirkətlərinin başında kimlər dayanır?..

Erməni lobbisinin Bakıda məhkəməsi gedən Vardanyanla bağlı “vəkil oyunbazlığı”...

Fransa rəsmiləri Azərbaycanda istintaqa cəlb olundu – Makronun korrupsiya şəbəkəsilə bağlı ŞOK FAKTLAR ortaya çıxdı...

SON XƏBƏRLƏR

18.02.2025 / 16:19
DTX əməliyyat keçirdi - MİDA-nın adından istifadə edən dəstə ifşa edildi

18.02.2025 / 16:10
Bakıda "avtoşluq" edən iki sürücü saxlandı

18.02.2025 / 16:01
Almaniyadan Ukrayna danışıqlarından kənarda qalan Avropa liderlərinə sərt tənqid - buna görə “uşaq masası”nın ümidinə qaldınız...

18.02.2025 / 15:52
Prezident və Birinci xanım Əsgəran qala-kompleksinin konsepsiya layihəsi ilə tanış olublar

18.02.2025 / 15:46
Toplum TV-yə maliyyə axını ilə bağlı yeni faktlar ortaya çıxdı - 4 min dollar maaş...

18.02.2025 / 15:43
Prezident İlham Əliyev və Birinci xanım Mehriban Əliyeva Ağdam şəhər 1 nömrəli tam orta məktəbdə aparılan tikinti işləri ilə tanış olublar

18.02.2025 / 15:32
Veysəloğlu Şirkətlər Qrupu ərzaq sektorun vergi ödəyiciləri arasında lider mövqeyə sahib oldu

18.02.2025 / 15:25
Bakıda aptekdən oğurluq - beş minlik kosmetik əşyalar apardılar

18.02.2025 / 15:15
Abşeronda 6 ev soyuldu, Sumqayıtda isə...

18.02.2025 / 15:06
Tramp və Putin Ukraynanı bölüşdürürlər – Avropa oyundankənardır...

18.02.2025 / 14:56
Prezident və Birinci xanım Ağdamda 1 nömrəli körpələr evi-uşaq bağçasında aparılan tikinti işləri ilə tanış olublar

18.02.2025 / 14:46
Avropa Trampın Putinlə sövdələşməsindən qorxur - CNN

18.02.2025 / 14:45
ABŞ və Rusiyanın Səudiyyə Ərəbistanındakı danışıqlardan ilk açıqlamalar gəldi

18.02.2025 / 14:23
İran Xəzəryanı ölkələr arasında birgə azad ticarət zonalarının yaradılmasını təklif etdi

18.02.2025 / 14:18
Prezident İlham Əliyev və Birinci xanım Mehriban Əliyeva Ağdamda 2-ci yaşayış kompleksində aparılan tikinti işləri ilə tanış olublar

18.02.2025 / 14:16
Əli Əsədov Xəzər İqtisadi Forumunda dənizin dayazlaşması problemindən, nəqliyyat dəhlizlərindən danışdı

18.02.2025 / 13:56
Hacıqabulda onlayn yolla narkotik satan şəxs saxlandı

18.02.2025 / 13:42
Prezident və Birinci xanım “Ağdam Residence” yaşayış kompleksində yaradılan şəraitlə tanış olublar

18.02.2025 / 13:30
Ər-Riyadda Ukraynasız ABŞ-Rusiya sülh danışıqları başladı

18.02.2025 / 13:17
Xəzəryanı ölkələrin iri şirkətləri nəqliyyat sahəsində əməkdaşlıq edə bilərlər - İrandan təklif

18.02.2025 / 13:10
Азербайджан лишил Россию главного козыря - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

18.02.2025 / 13:07
Prezident və Birinci xanım Ağdam Muğam Mərkəzində görülən tikinti işləri ilə tanış olublar

18.02.2025 / 12:55
Lavrovdan ABŞ-la görüş ərəfəsində diqqət çəkən açıqlama - ələ keçirilən torpaqlar Ukraynaya qaytarılmayacaq…

18.02.2025 / 12:52
Ağdam Regional Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzi və Təlim-Tədris Kompleksinin açılışı oldu

18.02.2025 / 12:41
Prezident İlham Əliyev və Birinci xanım Mehriban Əliyeva Ağdamda “Hilton Garden İnn” hotelində aparılan tikinti işləri ilə tanış olublar

18.02.2025 / 12:15
Prezident İlham Əliyev yenidən Milli Olimpiya Komitəsinin prezidenti seçildi - FOTO

18.02.2025 / 12:10
Bu iki platformadan ilk qaz bu tarixdə hasil olunacaq

18.02.2025 / 12:04
24 yaşlı "TikTok" fenomeni yol qəzasında ölüb

18.02.2025 / 11:30
Zidan baş məşqçi olmağa hazırlaşır

18.02.2025 / 11:25
İrandan Azərbaycana narkotika keçirməyə cəhd edən Əfqanıstan vətəndaşı saxlanılıb

18.02.2025 / 11:20
İlham Əliyevdən qambiyalı həmkarına təbrik məktubu

18.02.2025 / 11:10
"ABŞ ilə münasibətlərin düzələcəyinə ümid edirik" - Gürcüstan Prezidenti

18.02.2025 / 11:05
ABŞ Ukraynaya ağır şərtlər qoydu - CANLI

18.02.2025 / 11:05
Ermənistanda əsgərin güllələnmiş meyiti tapıldı

18.02.2025 / 11:02
Parisdə Avropa liderlərinin fövqəladə sammiti keçirilib

18.02.2025 / 10:36
"Liverpul" 75 milyon avroluq futbolçuya "elçi" düşüb...

18.02.2025 / 10:32
Türkiyədə PKK ilə əlaqəsi olan 282 nəfər saxlanılıb

18.02.2025 / 10:10
Azərbaycandakı dini konfessiyalar Donald Trampa məktub göndəriblər

18.02.2025 / 10:06
Ağstafada yol qəzası olub

18.02.2025 / 09:30
Bu gün Biləcərinin bir hissəsində qaz olmayacaq

18.02.2025 / 09:21
Mebelə görə Azərbaycanın 150 milyon dolları xarici ölkələrdə zay edildi…

18.02.2025 / 09:15
Bu axşam Çempionlar Liqasında cavab oyunları keçiriləcək

18.02.2025 / 09:10
Azadlığa buraxılan kimi yenidən həbs olundu...

18.02.2025 / 09:08
Qazaxıstanda ölən 7 mədənçinin meyitləri tapılıb

18.02.2025 / 09:03
Belaruslu spiker Bakıya gəlib

18.02.2025 / 08:38
Çoxuşaqlı ailə anlayışına "sovet yanaşması" dəyişməlidir - indi 5 uşaqlı ailə var???

18.02.2025 / 00:28
Rusiyada daha bir səs-küylü həbs - “Rosqvardiya” generalı qandallandı…

17.02.2025 / 23:57
ABŞ və Rusiya danışıqları başlamaq üzrədir

17.02.2025 / 23:10
Şərqi Zəngəzur - Naxçıvan nəqliyyat infrastrukturunun tikintisi İranda müzakirə edildi

17.02.2025 / 21:19
Naxçıvanda ləğv edilmiş yol şirkətlərinin başında kimlər dayanır?..

17.02.2025 / 21:04
Ermənistanda Zəngəzur dəhlizinin açılışına hazırlıqlar başladı...

17.02.2025 / 20:50
Avropadan Azərbaycanın daxili işlərinə müdaxilə cəhdləri müşkülə çevrilir...

17.02.2025 / 20:35
Onlar qondarma “Arsax” rejiminə humanist dedilər - çünki pulu USAID-dən aldılar...

17.02.2025 / 20:22
MDB-də “Rus evləri” dalbadal bağlanır - İrəvanda isə...

17.02.2025 / 20:11
Ermənistanın qanunsuz silahlı birləşmələri təmin etdiyi silah və texnikaların siyahısı açıqlandı...

17.02.2025 / 20:08
Rusiya və Belarus Ermənistanı birlikdə “əzəcəklər” - İrəvanda ajiotaj başladı...

17.02.2025 / 19:54
Rusiya Köçəryanı Paşinyana qarşı hərəkətə gətirdi...

17.02.2025 / 19:53
Vardanyanın təqsirləndirildiyi cinayət işinin məhkəmə baxışı davam etdirilib - FOTO

17.02.2025 / 19:40
Çin Ukrayna ilə bağlı yeni mövqe ortaya qoydu - Rusiya məmnun qalmayacaq...

17.02.2025 / 19:27
Cərimə pullarını hərbçilərin əmək haqlarına yönəltmək nə qədər doğru prinsipdir...

17.02.2025 / 19:14
Azərbaycanda Fond bazarı nə dərəcədə formalaşıb?..

17.02.2025 / 19:00
Ağır cinayətlərin suçlusu Vardanyanı əsasən USAID-in media orqanları müdafiə edir...

17.02.2025 / 18:46
Dövlətçilik tariximizdə “Konstitusiya və suverenlik” günü...

17.02.2025 / 18:37
Əli Əsədov İrana getdi

17.02.2025 / 18:33
Azərbaycanı “söyən” media orqanına 1 ildə 19 milyon dollar pul verildi...

17.02.2025 / 18:19
ABŞ-ın vitse-prezidenti Avropa demokratiyasını yıxıb-sürüdü...

17.02.2025 / 18:12
Şahbaz Şərif Bakıya gəlir...

17.02.2025 / 18:05
Azərbaycanda distant təhsillə bağlı ciddi suallar var...

17.02.2025 / 17:55
Suriyadakı Azərbaycan səfirliyi fəaliyyətini bərpa etdi

17.02.2025 / 17:50
Erməni lobbisinin Bakıda məhkəməsi gedən Vardanyanla bağlı “vəkil oyunbazlığı”...

17.02.2025 / 17:37
Qubanın almaçı fermerləri müşkülə düşüblər - deputatdan reaksiya...

17.02.2025 / 17:24
“Əl-Qaidə”ni Dövlət Departamenti yaratdı, pulunu USAİD verdi - bu da sübut...

17.02.2025 / 17:15
Fransa rəsmiləri Azərbaycanda istintaqa cəlb olundu – Makronun korrupsiya şəbəkəsilə bağlı ŞOK FAKTLAR ortaya çıxdı...

17.02.2025 / 17:03
Pezeşkian Təbrizdə Azərbaycan dilində Şəhriyarın məşhur şeirini oxudu – prezidentə elə zaldaca xəbərdarlıq edildi…

17.02.2025 / 16:58
Azər Qasımov Prezidentin Mətbuat katibi vəzifəsindən azad edildi - SƏRƏNCAM

17.02.2025 / 16:47
Qumar oyunlarının təşkili və pulların leqallaşdırılmasında təqsirləndirilən mütəşəkkil dəstə ifşa edildi

17.02.2025 / 16:35
Əməkdar jurnalist Aydın Ağazadənin 70 illik yubileyi qeyd edilib - FOTO

17.02.2025 / 16:22
MN-dəki 143 milyonluq mənimsəmə ilə bağlı məhkəmə başlayır...

17.02.2025 / 16:07
ABŞ-NİN SİYASƏTİNDƏ NEOMÜSTƏMLƏKƏÇİLİK İZLƏRİ ÖZÜNÜ GÖSTƏRİR

17.02.2025 / 16:07
ƏLYAZMA DİVANLAR NƏŞR OLUNUR

17.02.2025 / 15:51
Vergi xidmətinin 25 illiyi qeyd edildi

Dövlətçilik tariximizdə “Konstitusiya və suverenlik” günü...

XƏBƏR ARXİVİ