Cümə axşamı günü, 17 iyul 2025
     

Neft-qaz gəlirlərinin azalması Azərbaycana faciə deyil, əgər...

Image

Aparılan hesablamalara əsasən, ölkəmizdə ümumi daxili məhsul (ÜDM) istehsalı neft-qaz sektorunda cari ilin yanvar-may aylarında əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə eyni səviyyədə qalaraq, 17 milyard 222,8 milyon manat olub. Amma sözü gedən məhsulların ixracı və onların gətirdiyi gəlirlər məsəlsində vəziyyət bir qədər fərqlidir. 

Məsələ burasındadır ki, cari ilin ilk beş ayında ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə qaz ixracı həcmində artım olsa da, Azərbaycanın mavi yanacaqdan gəliri iki dəfə azalıb. Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, yanvar-may aylarında ölkədən 9 milyard 912,6 milyon kubmetr təbii qaz ixrac edilib ki, bu da ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 5,9 faiz çoxdur.

İxrac edilən təbii qazın dəyəri 3 milyard 451,1 milyon dollar olub.

Xatırladaq ki, 2023-cü ilin eyni aylarında Azərbaycandan 7 milyard 103 milyon dollar dəyərində, yəni, 9 milyard 362,7 milyon kubmetr təbii qaz ixrac edilib. Hesabat dövründə qazın hər 1000 kubmetrinin qiyməti 614-dən 348 dollara düşüb. Üstəlik, "Azəri", "Çıraq", "Günəşli" üzrə neft gəlirləri də azalıb. Bəs, neft-qaz gəlirləri azalırsa, bu, iqtisadiyyata necə təsir göstərəcək? Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü Məzahir Əfəndiyev  bildirir ki, dünyada dördüncü sənaye inqilabının çağırışları ənənəvi təbii resurslardan alternativ resurslara keçidi əhatə edir: "Azərbaycan da praktiki olaraq bu istiqamətdə lazımi addımları atır". Deputat dünyada istər neft, istər qazın qiymətinin dəyişkən olduğuna diqqət çəkir: "Əgər ilyarım bundan öncə qazın hər min kubmetrinin qiyməti 2 min dollardan artıq idisə, bu gün bundan qat-qat aşağıdır. Bu da, şübhəsiz ki, dövlət büdcəsinin gəlirlərinə təsir göstərir". Amma onun sözlərinə görə, hökumət Azərbaycanda iqtisadiyyatın inkişafı, onda müəyyən zərərli təsirlərin aradan qaldırılması istiqamətində tədbirlər görür və bunun nəticəsidir ki, bu ilin dövlət büdcəsində qeyri-neft sektorundan əldə olunan gəlirlərin həcmi artır: "Bu da müəyyən mənada neft-qazdan olan itkilərin kompensasiya olunması anlamını verir. Lakin iqtisadiyyat inkişaf etdiyi üçün bütün iqtisadiyyatdakı və dövlət büdcəsindəki gəlirlər, xərclər tam dəqiqliyi ilə hesablanmalıdır. Mümkün qədər elə etmək lazımdır ki, dövlət büdcəsində gəlir hissəsi ilə xərc hissəsi arasında balans olsun. Ancaq iqtisadçı Natiq Cəfərli məsələ ilə bağlı "Azadlıq" radiosuna bildirib ki, Azərbaycan iqtisadiyyatının neft və qaz gəlirlərindən asılı olması tendensiyası uzun illərdir davam edir: "Neftdən asılılıq yeni bir məsələ deyil. 2002-2003-cü illərdən, yəni ölkəyə böyük neft pullarının gəlməsindən bəri həm ümumi daxili məhsulda, həm büdcənin formalaşmasında, əsas da xarici ticarətdə neft və qazdan asılılıq faiz nisbətində dəyişməyib. İndi qaz ucuzlaşır, gəlir azalır. Başqa bir problem isə ondan ibarətdir ki, neftin hasilatı kəskin düşür. Mayda biz 500 min bareldən az neft hasil etdik. 2000-ci illərdən bəri bu, ilk dəfədir baş verirdi. Bu isə o deməkdir ki, neftdən gələn gəlirlər də kəskin azalır". Ekspert bunda qorxulu heç nə görmür: "Dövlət Neft Fondunda, Mərkəzi Bankda kifayət qədər və büdcə formalaşması üçün üçillik ehtiyatlar var. Eyni zamanda, xarici borc da ÜDM nisbətində aşağı səviyyədədir və Azərbaycanda MDB ölkələr arasında ən yaxşı göstəricidir. Amma tendensiya davamlı olarsa, nə olacaq? Əsas sual budur. Hökumət yeni istehsal sahələri yarada biləcəkmi?". Ekspert hesab edir ki, təxirəsalınmaz tədbirlərə ehtiyac var.

Bunlar fonunda qeyri-neft sektorunun inkişaf etdirilməsi Azərbaycan hökumətinin 2010-cu illərdən sonra qarşısına qoyduğu əsas prioritet istiqamətdir. Buna görə də sosial-iqtisadi inkişafın müasir mərhələsində əsas vəzifələrdən biri iqtisadiyyatın diversifikasiyası ilə bağlı qeyri-neft sektorunun inkişafı və onun ixrac potensialının gücləndirilməsindən ibarətdir. Bunun da səbəbi odur ki, ölkə iqtisadiyyatının diversifikasiya olunması, ölkəyə gələn valyuta axınlarının artırılması, iqtisadiyyatın sağlamlaşdırılması, həmçinin məşğulluq problemlərinin həlli və ölkədə vətəndaşlara layiqli iş yerlərinin yaradılmasında qeyri-neft ixracı çox önəmlidir. Qeyri-neft sektorunun inkişafı bir tərəfdən ölkənin ixrac potensialının inkişafına təsir göstərir, digər tərəfdən isə əmək tutumlu sahələr olduğuna görə yeni iş yerlərinin açılmasına və əhalinin həyat səviyyəsinin yüksəlməsinə şərait yaradır. Daha bir mühüm məqam odur ki, ölkə iqtisadiyyatının dayanıqlılığının artırılmasında qeyri-neft sektorunun ixrac potensialının ciddi əhəmiyyəti var. Bu fonda qeyri-neft sektorunun ixrac məhsullarının dünya bazarlarına çıxarılmasına imkan verən beynəlxalq layihələrin hazırlanması, ölkənin ixrac potensiallı məhsullarının bazarlarda möhkəmlənməsi üçün dünya dövlətləri ilə əlaqələrin genişləndirilməsi, bu əlaqələrdən ixrac potensialının artırılması tədbirlərində fəal istifadə edilməsi olduqca vacibdir. Ekspertlərin krincə, müasir texnologiyaların tətbiqi ilə yeni müəssisələrin yaradılması qeyri-neft sektorunun inkişafında yeganə düzgün yol kimi dəyərləndirilməlidir. Belə müəssisələrin qurulması üçün xarici və daxili kapitalın indikindən daha böyük həcmlərdə cəlb edilməsi olduqca vacibdir. Xüsusən də bu yatırımlar dördüncü sənaye inqilabının tələbləri səviyyəsində müasir müəssisələrin qurulmasına istiqamətləndirilsə, sahibkarlar dünyada gedən proseslərə daha tez uyğunlaşa bilərlər.

Ramil QULİYEV



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

17.07.2025 / 20:58
Zəngəzur dəhlizi nəzərdə tutulduğundan da böyük olacaq - inanılmaz...

17.07.2025 / 20:46
Paşinyan Rusiyanın əsas fiquru ilə bağlı bütün planları açdı...

17.07.2025 / 20:33
Azərbaycan-Rusiya-Ermənistan üçtərəfli işçi qrup ləğv edilə bilər...

17.07.2025 / 20:20
Rusiyadan Ermənistana istehza və hədə - münasibətlər daha da gərginləşir

17.07.2025 / 20:07
Uzun durğunluqdan sonra Bakı-Aşqabad münasibətləri yeni mərhələyə çıxdı...

17.07.2025 / 19:53
Rusiyanın Ermənistanda hakimiyyətə əsas namizədi məhv edilir...

17.07.2025 / 19:40
Qarabağ Dirçəliş Fondunun 2024-cü il üzrə maliyyə hesabatları PwC-nin auditindən uğurla keçdi

17.07.2025 / 19:38
Paşinyan Zəngəzur dəhlizi barədə ABŞ-ın son planını dəstəklədi...

17.07.2025 / 19:25
Rusiya Azərbaycan diasporunda daha bir həbs...

17.07.2025 / 19:15
Akif Nağı Aydın Quliyevi təbrik etdi

17.07.2025 / 19:11
DİM-də "imtahan islahatları" bitmir - indi də "esse islahatları" gəlir...

17.07.2025 / 18:57
Çin də Zəngəzur dəhlizinə müştəri çıxdı...

17.07.2025 / 18:44
Paşinyan ABŞ-dan strateji müttəfiqliklə bağlı yeni mesajlar alıb...

17.07.2025 / 18:36
lk dəfə ingilis dilinə tərcümə olunan "Oftalmologiyanın aktual problemləri” kitabı göz xəstəliklərinə dair fundamental əsərdir

17.07.2025 / 18:31
AB-nin 3 ölkəsi Rusiyanın "tərəfinə keçdi"...

17.07.2025 / 18:24
"ADA Universitetində təhsil alan tələbələrin 30 faizi ödənişsiz oxuyur" - Hafiz Paşayev

17.07.2025 / 18:17
İsveçrə deputatı İlham Əliyevə şər atdı - sülhə mane olan kimdir?

17.07.2025 / 18:04
İşğaldan azad rayonlarımızda yaşayanların sayı 50 minə çatdı...

17.07.2025 / 17:55
Azərbaycan mətbuatı 150 illik yol qət edərək tarixi Zəfərimizin, suverenliyimizin tam bərpasının müjdəçisi olmağından qürur duyur

17.07.2025 / 17:46
Çin Azərbaycanla əlaqələrdə Rusiyanı üstələməyə başladı...

17.07.2025 / 17:33
Milli Məclisin Komitə sədri Aydın Quliyevi təbrik etdi

17.07.2025 / 17:21
Dövlət əleyhinə açıq çağırışlara görə DTX-nın saxladığı Mirədalət Talışxanov məhkəmə qarşısında...

17.07.2025 / 17:08
Samir Nuriyevin BƏƏ-nin Hesablama Qurumunun nümayəndə heyəti ilə görüşü olub - FOTO

17.07.2025 / 16:53
NATO Ukraynaya “Patriot” sistemləri göndərməyə başladı...

17.07.2025 / 16:37
Bakıda marketlərə qənim kəsilən iki nəfər yaxalandı

17.07.2025 / 16:34
BMU-İNHA ikili diplom proqramının II məzun buraxılışı keçirilib

17.07.2025 / 16:11
Cəlilabadın qəhrəman şəhidi - Əli Rüstəmov...

17.07.2025 / 16:01
BDU-da şəhid övladları olan abituriyentlər üçün infotur keçirilib

17.07.2025 / 15:54
Suraxanıda 2 nəfər saxlandı, 4 kq-a yaxın narkotik ələ keçirildi

17.07.2025 / 15:26
Prezident İlham Əliyev Berdiməhəmmədova “Dostluq” adlı Qarabağ atı hədiyyə etdi - FOTO

17.07.2025 / 15:05
Nəsimidə silsilə oğurluqlar edən şəxs saxlandı

17.07.2025 / 14:43
Sviridenko Ukraynanın baş naziri təyin edildi

17.07.2025 / 14:42
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Mehmandarovların malikanə kompleksində olublar - FOTO

17.07.2025 / 14:30
Ağcabədidə çətənə bitkilərinin kultivasiyasını təşkil edən şəxslər saxlandı

17.07.2025 / 14:19
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Yuxarı Gövhər Ağa məscidini ziyarət ediblər - FOTO

17.07.2025 / 14:17
"İşgəncələrə məruz qalırdım, döyülürdüm" - Erməni əsirliyində olmuş azərbaycanlı

17.07.2025 / 13:58
Prezident İlham Əliyev və Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədri Şuşada Bülbülün ev-muzeyində olublar - FOTO

17.07.2025 / 13:45
İsti hava bu avtomobillərdə yanğın ehtimalını dəfələrlə artırır - BDYPİ-dən xəbərdarlıq

17.07.2025 / 13:33
Prezident İlham Əliyev və Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədri Natəvanın, Bülbülün və Üzeyir Hacıbəylinin gülləbaran edilmiş heykəllərinə baxıblar - FOTO

17.07.2025 / 13:24
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Şuşadakı Yaradıcılıq Mərkəzində “Heydər Əliyev və Qarabağ” sərgisi ilə tanış olublar - FOTO

17.07.2025 / 13:17
Laçında baş vermiş meşə yanğınına görə 3 nəfər məsuliyyətə cəlb edildi

17.07.2025 / 13:11
Azərbaycan XİN-dən İraqa başsağlığı mesajı...

17.07.2025 / 13:08
Пашинян дал Кремлю очередную пощёчину - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

17.07.2025 / 12:53
Prezident Əliyev və Berdiməhəmmədov Yeni Şuşa məscidində tikinti işlərinin gedişi ilə tanış olublar - FOTO

17.07.2025 / 12:34
“Suriya tortu” bölüşülmür...

17.07.2025 / 12:26
Prezident İlham Əliyev və Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədri Şuşada inşa edilmiş birinci yaşayış kompleksində olublar - FOTO

17.07.2025 / 12:15
Azərbaycanla Vyetnam arasında mühüm razılaşma

17.07.2025 / 12:07
Prezident İlham Əliyev və Berdiməhəmmədov Daşaltı kəndinin fonunda şəkil çəkdiriblər - FOTO

17.07.2025 / 11:35
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Füzuli şəhərinin dağıdılmış yerlərinə baxıblar

17.07.2025 / 11:30
Bu da oldu - Tramp istədi, "Coca-Cola" tərkibini dəyişdi..

17.07.2025 / 11:29
Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Füzuli rayonuna gəlib

17.07.2025 / 11:10
Azərbaycan və Qazaxıstanın XTQ mənsubları arasında görüş olub

17.07.2025 / 11:07
BDU-nun nəzdində “Gənc istedadlar” liseyinin 7 şagirdi qızıl və gümüş nişana layiq görülüb

17.07.2025 / 11:03
Trampdan Rusiyaya sərt cavab, müharibə qızışır - CANLI

17.07.2025 / 10:43
Bağdadda matəm elan edilib - yanğında ölən 50 nəfərə görə...

17.07.2025 / 10:30
"İsrail müharibəyə başlaya bilər, lakin onu bitirmək gücündə deyil" - Əhməd əş-Şaraa

17.07.2025 / 10:22
Şamaxıda keçirilən konfrans yekunlaşıb

17.07.2025 / 10:16
"İsrail Suriyanın ərazi bütövlüyünə təcavüz edir" - Türkiyə parlamenti

17.07.2025 / 10:10
Bu ərəb ölkəsi ABŞ iqtisadiyyatına 17 milyard dollar sərmayə qoyacaq

17.07.2025 / 10:04
Sabunçunun bu ərazilərində işıq olmayacaq - XƏBƏRDARLIQ

17.07.2025 / 10:00
"Sabah" bu gün Avroliqada cavab matçına çıxacaq

17.07.2025 / 09:54
Dolların məzənnəsi dəyişmədi, avro bahalaşdı - Mərkəzi Bankdan AÇIQLAMA

17.07.2025 / 09:28
"Yol-nəqliyyat hadisələrinin təsnifatı: səbəb və nəticələrin təhlili” adlı ictimai müzakirə keçirilib

17.07.2025 / 09:27
Ağıllı kəndlərlə bərabər sağlam şəhərlər də yaratmalıyıq - ÜST-dən Bakıya mesaj...

17.07.2025 / 09:26
Bakıda “Mercedes” yolu keçən qadını vurub öldürdü

17.07.2025 / 09:18
"Mən bunu edəcəm” - Makronun qorxulu rəqibi seçkilərə qatılacaq

17.07.2025 / 09:14
Tənha yaşayan almanların sayı 17 milyona çatıb...

17.07.2025 / 09:10
“Qarabağ” Çempionlar Liqasında bu rəqiblə qarşılaşacaq

17.07.2025 / 09:04
Daha 43 ailə Kəngərliyə köçürüldü

17.07.2025 / 08:34
Məleykə Abbaszadə qızlara nə demək istədi - hər gün sağılmaq nədir?

17.07.2025 / 08:22
Bakının bu yollarında güclü tıxac var

17.07.2025 / 01:14
Suriyada nə baş verir... İsrail prezident iqamətgahını, Baş Qərargah və Müdafiə Nazirliyinin binalarını vurdu... ölü sayısı 300-ü keçdi... - VİDEO

16.07.2025 / 23:18
Paşinyan Ermənistanın KTMT-dən çıxacağını açıqladı - geri qayıtmaq niyyətində deyilik...

16.07.2025 / 22:41
Ermənistan Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatına tam üzvlük üçün müraciət edib

16.07.2025 / 22:24
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov birgə nahar ediblər

16.07.2025 / 21:43
Yekaterinburqdakı Azərbaycan diaspor rəhbərinin oğlu həbs edildi

16.07.2025 / 21:21
Zəngəzur dəhlizi ABŞ-a verilsə, bölgəmizdə nə baş verər?

16.07.2025 / 21:04
Paşinyan Bakıda mühakimə olunan şəxslə bağlı məktubdan imtina etdi...

16.07.2025 / 20:49
Tramp neçənci dəfədir Rusiya barədə 180 dərəcə mövqe dəyişir - taktika, ya xamlıq...

16.07.2025 / 20:45
Şamaxıda dini ibadətgahlara media-tur təşkil olunub

16.07.2025 / 20:35
12 günlük müharibə Rusiya-İran münasibətlərini xeyli zədələdi...

İşğaldan azad rayonlarımızda yaşayanların sayı 50 minə çatdı...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910