Cümə axşamı günü, 19 iyun 2025
     

Mərkəzi Asiyanın və Çinin vacib nəqliyyat qovşağı Azərbaycandır...

Image

Ötən əsrin 90-cı illərindən başlayaraq, Çin və Mərkəzi Asiya arasında münasibətlər son dərəcə dinamik şəkildə inkişaf edir. Bu müddətdə Çin dünyanın aparıcı dövlətlərindən biri kimi mövqeyini daha da gücləndirib. 1992-ci ildə Mərkəzi Asiya ölkələri müstəqillik əldə etdikdən cəmi bir il əvvəl Çinin dünya ÜDM-də payı cəmi 1,71% təşkil edirdi.

Amma hazırda Çinin qlobal ÜDM-dəki payı 20%-ə çatır. Çin ABŞ-dan sonra dünyanın ikinci ən böyük iqtisadiyyatına çevrilib və artıq yaxın tezlikdə lider mövqeyə yüksələcək. Bu fonda Çinin Mərkəzi Asiyaya xüsusi münasibətu regionun taleyinə birbaşa təsir edir.

Qey edək ki, Mərkəzi Asiya regionunun beynəlxalq münasibətlər sisteminə daxil olması Sovet İttifaqının dağılmasından sonrakı dövrə təsadüf edir. Mərkəzi Asiya ölkələri içərisində Çin üçün geostrateji və iqtisadi olaraq ən vacib ölkə Qazaxıstandır. Bu arada Çinin xarici işlər naziri Van Yi Qazaxıstanın öz müstəqilliyini, suverenliyini və ərazi bütövlüyünü müdafiəsində Pekinin ona qətiyyətli dəstək verməyə hazır olduğunu bildirib. Çin naziri bu bəyanatı Astanada Qazaxıstan prezidenti Kasım-Jomart Tokayevlə görüşündən sonra verib. Son illərdə Çinin sədri Si Tsinpin ölkəsinin Qazaxıstana dəstəyini ifadə edən buna bənzər bəyanatlar verib. Van Yi görüşdən sonra deyib ki, Çin Qazaxıstan prezidentinin inkişaf strategiyası və mühüm tədbirlər təşəbbüslərini dəstəkləyəcək və hər hansı xarici qüvvələrin bu ölkənin daxili işlərinə qarışmasına qarşı qətiyyətlə çıxış edəcək. Bir çox şərhçilər bildirirlər ki, Moskva 2022-ci ilin fevralında Ukraynaya müdaxilə edəndən bəri Çin Qazaxıstanı və başqa Mərkəzi Asiya ölkələrini dəstəkləyəcəyinə dair çoxsaylı bəyanatlar verib. Tokayev öz növbəsində Çin-Qazaxıstan münasibətlərini təqdir edib və bildirib ki, onun nəhəng qonşusu Qazaxıstanın etibarlı partnyoru olaraq qalacaq: "Çin diplomatiyası dünya siyasətlərində mühüm rol oynayır. Bu baxımdan Qazaxıstan-Çin münasibətləri olduqca əhəmiyyətlidir". Bu həftə Astanada Çinin, Hindistanın, İranın, Qırğızıstanın, Pakistanın, Rusiyanın, Tacikistan və Özbəkistanın xarici işlər nazirləri Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının (ŞƏT) iclası çərçivəsində görüş keçirirlər. Burada bəyan edildiyinə görə ŞƏT ölkələri liderlərinin növbəti sammiti də iyulun 3-4-də Qazaxıstan paytaxtında keçiriləcək.  Mərkəzi Asiyanın ərazisinə görə ən böyük, eyni zamanda təbii ehtiyatlarına görə ən zəngin ölkəsi olan Qazaxıstanın Çinlə 1765 km uzunluğunda sərhədi var. Qazaxıstan təkcə neft və təbii qaz kimi karbohidrogen ehtiyatları ilə deyil, eləcə də uran kimi kritik yeraltı resurslar baxımından da olduqca zəngin ölkədir. Bundan başqa, Qazaxıstan Çindən Avropaya uzanan regionlararası tranzit marşrutların və ticarət dəhlizlərinin də keçdiyi ölkədir. Bütün bu unikal amillər Qazaxıstanı Çinin gözündə daha dəyərli edir. Çinin sürətlə artan enerji tələbatını da Pekinin regiona marağını şərtləndirən əsas amillərdən biri kimi qəbul etmək olar. Mərkəzi Asiyanın zəngin enerji mənbələri enerji idxalını müxtəlifləşdirməkdə maraqlı olan Çin üçün olduqca cəlbedici görünür. Əsasən Yaxın Şərq kimi qeyri stabil bölgələrdən enerji idxal edən Çin alternativ kəmərlərin çəkilməsinə enerji təhlükəsizliyinin vacib aspekti kimi yanaşır. 

Çin Mərkəzi Asiya ilə iqtisadi əlaqələrini yalnız enerji idxalı ilə məhdudlaşdırmır, həm də region iqtisadiyyatının ayrı-ayrı sahələrində də fəallıq göstərir. Regionun hidrokarbon və digər təbii resurslarının istismarında Çin şirkətləri yaxından iştirak edir.  Çinin Mərkəzi Asiyada xüsusi maraqlarının olmasına baxmayaraq Pekin bölgədə hərbi iştirakdan imtina edir. Pekində belə hesab edirlər ki, regionda hərbi bazalar saxlamaq həm bölgə xalqları arasında Çinfobiya meyillərinin güclənməsinə, həm də Rusiya ilə münasibətlərin korlanmasına səbəb ola bilər. Həmçinin Çin özünün Mərkəzi Asiya siyasətində Rusiya faktoruna xüsusi həssaslıqla yanaşır və çalışır ki, atdığı addımlar Moskvanı qıcıqlandırmasın. Çin Şanxay Əməkdaşlığı Təşkilatı çərçivəsində bölgədə Rusiya ilə münasibətləri balanslaşdırmaq siyasətinə üstünlük verir. Eyni zamanda Mərkəzi Asiya dövlətləri də Çinlə əlaqələrinə özlərinin xarici siyasətlərini, ixrac bazarlarını və investisiya mənbələrini müxtəlifləşdirmək vasitəsi kimi baxır.  Çinin Mərkəzi Asiya ölkələri ilə bağlı siyasətində Azərbaycan da mühüm rol oynayır.  Çünki Mərkəzi Asiyadan keçən nəqliyyat dəhlizlərinin Qərbə uzanması Azərbaycan vasuitəsilə mümkündür. Bu fonda təkcə Qərb ölkələri deyil, müasir dövrümüzdə dünya iqtisadiyyatında aparıcı mövqedə dayanan Çin də Azərbaycanı yaxın tərəfdaşı və müttəfiqi kimi qəbul edir. Çindən Avropaya qədər uzanan nəqliyyat yolları tranzit olaraq Azərbaycandan keçir. Çin Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutunun (Orta Dəhliz) formalaşmasında xüsusilə maraqlıdır. Çindən Avropaya və əks istiqamətə gedən yüklər Mərkəzi Asiya və Azərbaycandan keçir. Ümumiyyətlə, Azərbaycan Mərkəzi Asiya, həmçinin Çin üçün vacib nəqliyyat qovşağıdır. Bu arada "Azərbaycan Dəmir Yolları" QSC cari ilin dörd ayı ərzində Orta Dəhlizlə yük daşımalarının həcminin 2023-cü illə müqayisədə 35 faiz artırıb. qurumunsədri Rövşən Rüstəmov Çində Orta Dəhliz və Azərbaycanın bu dəhlizdəki mühüm rolundan danışarkən bildirib ki, Çinin Sian limanından bu dəhlizlə ümumilikdə 60 blok qatar yola salınıb. Tərəflər Orta Dəhlizin rəqabət və yükdaşıma qabiliyyətini artırmaq üçün Çin tərəfinin dəmir yolu ilə tranzit daşımaların və Azərbaycan ərazisindən keçən tranzit marşrutu üzrə daşımaların subsidiyalaşdırılması haqqında fikir mübadiləsi aparıb. "Azərbaycan Dəmir Yolları" QSC-nin Qərb-Şərq istiqamətində Türkiyə və Azərbaycandan Çinə qayıdan yük axınının formalaşdırılmasına kömək etməyə hazır olduğunu bildirilib.

Ramil QULİYEV



VİDEO

Aydın Quliyev Putinin köməkçisinin cavabını sərrast verdi... - VİDEO

İsrail səfiri Holokostu təhqir edən ermənilərlə dostluq qurur... - VİDEO

Putin saxtalaşdırdı, Ermənistana "qəhrəman" dedi... - VİDEO

Azərbaycanın quru sərhədləri ilə bağlı siyasət özünü tam doğrultdu...

Azərbaycan məmurlarının(?) diplom saxtakarlığı açılır - kimlər xaricdə diplom alıb?

BQXK Azərbaycanda çox ləkəli imic qoyub gedir…

SON XƏBƏRLƏR

19.06.2025 / 03:01
ABŞ mediasından şok iddia – Tramp İrana hücum planını təsdiqlədi...

18.06.2025 / 23:34
Trampdan Putinin İran-İsrail savaşında vasitəçilik təklifinə cavab - əvvəlcə öz ölkəndə vasitəçi ol...

18.06.2025 / 22:56
Tramp İranla danışıqları qəti şəkildə rədd etdi - Artıq çox gecdir...

18.06.2025 / 21:28
Azərbaycanın quru sərhədləri ilə bağlı siyasət özünü tam doğrultdu...

18.06.2025 / 21:14
Paşinyanla kilsənin qarşıdurması biznesmenləri də vurdu...

18.06.2025 / 20:59
Azərbaycan məmurlarının(?) diplom saxtakarlığı açılır - kimlər xaricdə diplom alıb?

18.06.2025 / 20:45
Azərbaycanın qonşuluğunda nüvə radiasiyası təhdidinin miqyası genişlənir...

18.06.2025 / 20:32
İrəvanda ideya yayılır - “İran dağılsa, Azərbaycan Ermənistana hücum edəcək”...

18.06.2025 / 20:17
“Əliyev konstitusiya dəyişikliyi tələbindən çəkilir, əvəzində Paşinyan kilsəni məhv edir, bu şəhərdə saziş imzalanır”...(?)

18.06.2025 / 20:03
Dünya neft bazarında böyük çaxnaşma - vəziyyət sürətlə gərginləşir...

18.06.2025 / 19:44
Rusiya və Şimali Koreya birlikdə yeni müharibəyə hazırlaşır - Şoyqunun səfəri...

18.06.2025 / 19:29
Bakıdan İsrailə "azərbaycanlılar yaşayan bölgələri vurmayın" mesajı oldumu?..

18.06.2025 / 19:16
20 ərəb-islam ölkəsi İsrail-İran savaşına görə toparlandı - Türkiyə daxil...

18.06.2025 / 19:02
“Bakcell” 4-cü “YAŞAT” düşərgəsinin tərəfdaşıdır - FOTO

18.06.2025 / 18:53
İsrail-İran savaşı uzun sürən ləng müharibəyə çevrilə bilər...

18.06.2025 / 18:41
MEDİA Agentliyi Solovyovun qərəzli fikirlərinə görə üzr istəməsini tələb etdi...

18.06.2025 / 18:30
İsrail-İran müharibəsində “gecə zərbələri” taktikası...

18.06.2025 / 18:22
DİN küçə ticarəti ilə məşğul olanlara çağırış etdi...

18.06.2025 / 18:17
İsrail Xamneyini də vura bilərdi - "niyə vurmadı"nın arxasında ilginc məqam...

18.06.2025 / 18:03
BQXK Azərbaycanda çox ləkəli imic qoyub gedir…

18.06.2025 / 17:49
İsrail-İran savaşı Azərbaycanla iqtisadi-ticarət əlaqələrinə ağır təsir göstərir(?)...

18.06.2025 / 17:40
Qaradağda əməliyyat - polis iki nəfəri 18 kq narkotiklə yaxaladı

18.06.2025 / 17:34
Tramp G7-dən yarımçıq getdi, təcili Şuranı topladı - ABŞ İrana nə hazırlayır?..

18.06.2025 / 17:22
Azərbaycanın beynəlxalq inteqrasiya siyasətində dəyişikliklər dövrü çatdı...

18.06.2025 / 17:15
Milli Məclis komissiyası son günlər Azərbaycanla bağlı yayılan saxta xəbərlərə dair açıqlama yaydı

18.06.2025 / 17:07
BDU-nun rektoru Qlobal Dayanıqlı İnkişaf Konqresinin panel müzakirəsində çıxış edib

18.06.2025 / 16:48
Ceyhun Bayramov Lavrovla İsrail-İran qarşıdurmasını müzakirə etdi...

18.06.2025 / 16:33
DİN xidmətə təşviqlə bağlı Cəlilabadda gənclərlə görüş keçirdi

18.06.2025 / 16:28
Rusiya ABŞ-a xəbərdarlıq etdi - İsrailə hərbi yardımı dayandırın...

18.06.2025 / 16:16
Şanlı tariximizə adını yazan qəhrəman Əmrah...

18.06.2025 / 16:12
İlham Əliyev Türkiyədə “Azərbaycan Məhəlləsi”nin açılışına qatılacaq

18.06.2025 / 16:05
Zakir Həsənov Belarusun müdafiə naziri ilə görüşdü...

18.06.2025 / 16:01
Prezident İlham Əliyev Məhkəmə-Hüquq Şurasının 20 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfransın iştirakçılarına müraciət ünvanlayıb

18.06.2025 / 15:51
İran Tehran yaxınlığında İsrailin daha bir F-35 qırıcısını vurdu...

18.06.2025 / 15:44
BMT-nin Ümumdünya Şəhərsalma Forumunun 13-cü sessiyasının keçirilməsi ilə əlaqədar yaradılmış Təşkilat Komitəsinin ilk iclası olub - FOTO

18.06.2025 / 15:34
Xameneyi ABŞ-ı təhdid etdi - İsrailin hücumlarına qoşulmağa qərar versə...

18.06.2025 / 15:23
Bank hesablarından 14 min manata yaxın pul oğurlandı...

18.06.2025 / 15:08
Neftçalada narkotik tərkibli bitkilərin kultivasiyasını təşkil edən şəxs saxlandı

18.06.2025 / 14:21
Yaxın Şərq üçün yeni xəritə hazırlanır...

18.06.2025 / 14:08
Qumar oyunlarının təşkili və ya keçirilməsi qaydalarında dəyişiklik edilir

18.06.2025 / 13:50
Paytaxtda oğurluq edənlər saxlanılıb

18.06.2025 / 13:49
Prezident İlham Əliyev Bolqarıstan Milli Assambleyasının sədrini qəbul edib

18.06.2025 / 13:29
Avropada Azərbaycan pediatrlarının nüfuzlu görüşü və elmi töhfələri

18.06.2025 / 13:23
“Mədəni irsin sosiallaşması və onun cəmiyyət üçün əhəmiyyəti” mövzusunda seminar keçirilib

18.06.2025 / 13:17
Medianın İnkişafı Agentliyi jurnalistlər üçün müsabiqə elan edir

18.06.2025 / 13:10
У Соловьева прослеживается шизофрения - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

18.06.2025 / 12:53
Abşeron və Səbaildə oğurluq edən və avtomobil qaçıran 2 nəfər saxlandı

18.06.2025 / 12:33
İsrail İran raketlərinin qarşısını almaq üçün gündə 1 milyard dollara yaxın pul xərcləyir...

18.06.2025 / 12:12
Alanya Türkiyənin turizm cazibə mərkəzinə çevrilir

18.06.2025 / 12:03
Paşinyan öncə özünü həbs etdirdi, indi də şirkətini milliləşdirir..

18.06.2025 / 11:53
"Ermənistan azərbaycanlıların öz dədə-baba yurdlarına qayıtmaq hüququna hörmətlə yanaşmalıdır" - Prezident

18.06.2025 / 11:32
Prezident Ombudsmanların Beynəlxalq Simpoziumunun iştirakçılarına müraciət ünvanladı

18.06.2025 / 11:27
"Bəzi ixtisaslarda keçid balları 3-5 bal arta bilər" - DİM sədri

18.06.2025 / 11:21
İstifadəyə yararsız döyüş sursatları məhv ediləcək - Müdafiə Nazirliyi

18.06.2025 / 11:12
Tələbə oğlan "28 May" stansiyasında problem yaratdı...

18.06.2025 / 11:06
İranda "Mossad"a cəsusluq edən 5 nəfər yaxalanıb

18.06.2025 / 11:03
ABŞ kəşfiyyatından İranla bağlı şok məlumat!!! - CANLI

18.06.2025 / 11:00
"Ölkəmiz regional və qlobal gündəliyin formalaşdırılmasında öz dəstəyini verir" - spiker

18.06.2025 / 10:53
Sahibə Qafarova QDİƏT PA-nın “Şərəf” medalı ilə təltif edildi

18.06.2025 / 10:35
Sumqayıtda “Kalaşnikov” tapıldı

18.06.2025 / 10:26
Bakı neftinin qiyməti 80 dollara yaxınlaşır

18.06.2025 / 10:20
Rusiyalı senatordan Tramp açıqlaması -"müharibəyə qoşulsa lənət sahibi olacaq"

18.06.2025 / 10:15
Bu gün Şimal zonasında 3 rayon işıqsız qalacaq

18.06.2025 / 10:10
Azərbaycanda 52 yaşlı rəssam emalatxanasında ölü tapıldı

18.06.2025 / 10:05
Paşinyan Milli Təhlükəsizlik Xidmətinin direktorunu işdən qovdu

18.06.2025 / 10:00
Tramp xüsusi nümayəndəsini Lukaşenko ilə görüşə yollayır

18.06.2025 / 09:50
ABŞ dünyanın ən güclü qırıcılarını Yaxın Şərqə göndərdi...

18.06.2025 / 09:35
Xameneyi bəyan etdi - Döyüş başlayır

18.06.2025 / 09:25
"Bu qəzalar daha faciəvi nəticələrə səbəb olur" - yol polisindən MÜRACİƏT

18.06.2025 / 09:25
Rusiya Kiyevdən əl çəkmir - yenə bombardman, yenə 20-dən çox ölü...

18.06.2025 / 09:21
Şagirdləri orta məktəbdən "vorovskoy mahnılarla" yola salırıq - hara gedirik...

18.06.2025 / 09:14
İcra başçısına sui-qəsd hazırlamışdı, 15 illik həbs cəzası aldı...

18.06.2025 / 09:08
Putin bu gün dünya mediası ilə görüşəcək

18.06.2025 / 09:00
Kəngərli kəndinə daha 40 ailə köçürüldü

18.06.2025 / 08:33
İsraildən Azərbaycana gələn turistlərin sayı 2 qat artıb...

17.06.2025 / 23:45
“İranın hava məkanı tam nəzarətimizdədir, Xamneyinin harada olduğunu bilirik” - Tramp

17.06.2025 / 23:21
Bəyaz Türklərin diyarı və Sibir özbəklərinin dövlət quruculuğu...

17.06.2025 / 21:37
Hindistan İranla İsrailin arasında təhlükəli ikibaşlı oynayır...

17.06.2025 / 21:22
İran-İsrail münaqişəsi fonunda Ermənistanda Zəngəzur qorxusu artır

17.06.2025 / 21:08
İran elitasının xaricdə(?) sığınacaq axtardığı iddia olundu...

17.06.2025 / 20:53
Tramp Putinin İran-İsrail müharibəsi barədə sözlərinə niyə inandı?..

Ermənistanın Azərbaycana qarşı asimmetrik, qeyri-insani müharibəsi davam edir

XƏBƏR ARXİVİ