Avropanı enerji təhlükəsizliyinə getdikcə ən böyük töhfə verən ölkələr sırasında indi Azərbaycanın adı xüsusi qeyd olunur. Azərbaycan bu qitəyə neft-qazla yanaşı, tezliklə böyük həcmdə elektrik enerjisi də satacaq. Sözügedən xüsusda Prezident İlham Əliyev ADA Universitetində keçirilən "Qarabağ: 30 ildən sonra evə dönüş. Nailiyyətlər və çətinliklər" mövzusuna həsr olunmuş Beynəlxalq Forumda çıxışı zamanı mühüm nünaslara toxunub.
Azərbaycanın Avropa Komissiyası ilə gözəl münasibətlərinin olduğunu bildirən dövlət başçısı qeyd edib: "Biz buna böyük əhəmiyyət veririk, onlar strateji əhəmiyyət daşıyır. Bu, təkcə enerji və qaz-neft sahəsini əhatə etmir. Tezliklə hidrogen sahəsində əməkdaşlıq edəcəyik. Bilirsiniz ki, Gürcüstan, Azərbaycan, Rumıniya və Macarıstanı bağlayan bir layihə olacaq. Yəni, oyun qaydalarında böyük dəyişiklik olacaq və bu, artıq icra prosesindədir". Bu gün Avropada nəzərə alınır ki, Azərabaycan böyük həcmdə "yaşıl enerji" ehtiyatlarını özündə cəmləşdirib. Bu cür enerji potensialından istifadəni prioritet istiqamətə yönəldən Azərbaycan ilk addım kimi ötən il dekabrın 17-də Buxarestdə "Azərbaycan Respublikası, Gürcüstan, Rumıniya və Macarıstan Hökumətləri arasında yaşıl enerjinin inkişafı və ötürülməsi sahəsində strateji tərəfdaşlıq haqqında Saziş"in imzalanmasına nail olub. Sazişə əsasən Azərbaycanın istehsal etdiyi "yaşıl enerji" elektrik kabeli Qara dənizin dibi ilə çəkilərək Avropaya çatdırılacaq. Bu isə o deməkdir ki, Azərbaycan Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində daha yaxından iştirak edəcək. Qeyd edək ki, bu fonda Xəzər regionu Azərbaycan sayəsində Avropanın enerji keçidinin əsas mərkəzlərindən birinə çevrilir. Energetika naziri Pərviz Şahbazov Dubayda keçirilən BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 28-ci sessiyasında bu fonda 2030-cu ilə qədər dünyada bərpa olunan enerji potensialının üç dəfə, enerji səmərəliliyinin isə ikiqat artırılması üzrə "Bərpa Olunan Enerji və Enerji Səmərəliliyinə dair Qlobal Vəd" birgə təşəbbüsünə Azərbaycanın dəstəyini ifadə edib. Nazir Azərbaycanın COP 28 çərçivəsində irəli sürülən təşəbbüslərə qoşulmasını "yaşıl enerji" keçidinə və Avropa İttifaqı ilə yenilənmiş strateji enerji tərəfdaşlığının "yaşıl enerji" müddəalarının icrasına sadiqliyin göstəricisi kimi dəyərləndirib. Bildirilib ki, Azərbaycan Xəzər dənizinin 157 qiqavatlıq külək enerjisi potensialı və növbəti on ildə reallaşdıracağı 10 qiqavat "yaşıl enerji" layihələri, "yaşıl enerji dəhlizi", həmçinin Qarabağ, Şərqi Zəngəzur və Naxçıvanı "yaşıl enerji" zonalarına çevirməsi, enerji səmərəliliyi sahəsində islahat tədbirləri ilə bu qlobal təşəbbüsə əhəmiyyətli töhfələr verəcək: "2027-ci ilədək 2 qiqavat həcmində "yaşıl güc"lərin enerji sistemimizə inteqrasiyası bərpa olunan enerjinin payını 33 %-ə yüksəldəcək: "Nəticədə 2030-cu ilə 30%-lik hədəfimizi daha erkən və artıqlaması ilə yerinə yetirə biləcəyik. Azərbaycanın bərpa olunan enerjisi həm də avropalı tərəfdaşlarının enerji təchizatını şaxələndirəcək".
Qeyd edək ki, bu gün bütün dünyada qlobal istiləşmənin, atmosferin yol verilən həddən dəfələrlə artıq dərəcədə çirklənməsinin qarşısıalınmaz fəsadlara yol açması ciddi narahatlıq doğurur. Getdikcə daha təhlükəli hal alan qlobal təhdidlər təxirəsalınmaz tədbirlər görülməsini, ölkələrin və beynəlxalq təşkilatların səylərini gücləndirmələrini, koordinasiyalı fəaliyyət göstərilməsini zərurətə çevirib. Azərbaycan iqlim dəyişiklikləri ilə bağlı BMT-nin çağırışlarına qoşulan ölkələr sırasında yer alır. Bu fonda atılan mühüm addımlardan biri də "yaşıl enerji" istehsalı ilə bağlıdır. Azərbaycan elektrik enerjisi istehsalında "yaşıl enerji"nin xüsusi çəkisinin artırılmasını hədəfləyib. Azərbaycan azad olunmuş əraziləri "yaşıl enerji" zonası elan edib. Bütövlükdə, Şərqi Zəngəzur və Qarabağın 10 min meqavat "yaşıl enerji" potensialı var. Buraya həm Günəş, həm külək, həm də su elektrik stansiyaları aiddir. O cümlədən Qubadlı, Zəngilan, Cəbrayıl və Füzuli rayonlarında Günəş enerjisi layihələri üçün əlverişli potensial mövcuddur və bu texniki potensial 7200 meqavatdan artıq olaraq qiymətləndirilir. Eyni zamanda, ilkin araşdırmalara əsasən, Laçın və Kəlbəcərin dağlıq ərazilərində külək enerjisinin 2000 meqavathəcmində texniki potensialının olması müəyyən edilib. Postmüharibə dövründə işğaldan azad edilmiş ərazilərin "yaşıl enerji" potensialından səmərəli şəkildə istifadə olunması üçün konkret layihələr hazırlanaraq həyata keçirilməsinə başlanıb. Artıq bir sıra layihələrin icrası tamamlanıb. İşğaldan azad edilmiş ərazilərdə 2022-2026-cı illərdə "yaşıl enerji" zonasının yaradılması üzrə çoxistiqamətli tədbirlərlə ölkəmizdə bərpa olunan enerjinin inkişafı geniş vüsət alır. Bu fonda da ölkəmiz "yaşıl enerji"ni Azərbaycan-Gürcüstan və Qara dəniz vasitəsilə Avropaya ixrac etməyə hazırlaşır. "Yaşıl enerji" dəhliz ilə 4 qiqavat elektrik enerjisinin ixracı məqsədilə dənizdə sektorlar müəyyənləşdirilib.
Ramil QULİYEV
