Dövlət büdcəmizə yenidən baxıldı, ilin sonunadək büdcə kəsirləri barədə narahatlıq keçirənlərə ekspert sözləri...
Məlum olduğu kimi, avqustun 5-də Milli Məclisin növbədənkənar sessiyasının ilk iclası keçirilib. Əsas müzakirə olunan məsələ büdcə dəyişiklikləri ilə bağlı olub.
İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin sədri Tahir Mirkişili “Azərbaycan Respublikasının 2020-ci il dövlət büdcəsi haqqında” Qanuna dəyişikliklər edilməsi barədə" sənədi birinci oxunuşda təqdim edib. Komitə sədri qeyd edib ki, yeni növ koronavirus infeksiyasının dünyada sürətlə yayılması qlobal iqtisadiyyatda neqativ meyllərin artmasına, dünya enerji və səhm bazarlarında kəskin dalğalanmalara səbəb olub. Ona görə də 2020-ci il dövlət büdcəsinə dəyişiklik edilməsi, dürüstləşmələrə gedilməsinə ehtiyac yaranıb.
Maliyyə naziri Samir Şərifov büdcə layihəsinə təklif edilən dəyişikliklər və azalmaların həcmi barədə geniş məlumat verib. Onun fikrincə, pandemiyanın təsirlərinə baxmayaraq, dövlət büdcəsinin icrasında müsbət dinamika müşahidə olunub. Yaranan profisit 58 milyon proqnozlaşdırılırdı, amma 292 milyon manat profisit yaranıb. Büdcə xərcləri 107 milyon manat artıq icra edilib. 6 ay ərzində dövlət büdcəsinin xərcləri 11 milyard 731 milyon manat icra olunub. Xərclərin icrasında hər hansı geriləmə olmayıb. O da qeyd olunub ki, iqtisadiyyatın əksər sektorunda geriləmələr müşahidə olunur. İcmal büdcənin kəsiri 8 milyard 436 milyon manat təşkil edəcək. Dövlət büdcəsindən dəstək proqramlarının həyata keçirilməsi üçün 600 milyon manat vəsait ayrılıb. Yenidən baxılma ilə təsdiq olunmuş dövlət büdcəsinin vergi və rüsumlar üzrə, habelə dövlət büdcəsindən maliyyələşən təşkilatların büdcədənkənar daxilolmaları 890,5 milyon manat məbləğində azaldılır, Dövlət Neft Fondunun dövlət büdcəsinə transferti və dövlət büdcəsinin digər daxilolmaları müvafiq olaraq 850 milyon manat artırılır. Nazir bildirib ki, Azərbaycanın dövlət büdcəsində növbəti 6 ay üçün neftin bir barrelinin qiyməti 35 ABŞ dollarından götürülür.
Göründüyü kimi, büdcəyə yenidən baxıldı. Büdcə gəlirləri az, xərclər isə çoxdur. Bəziləri büdcə kəsirinin artmasından və bunun hansısa problemlər yarada biləcəyindən narahatdır. Bütün bu deyilənlərlə yanaşı, büdcənin yenidən işlənməsi, neftin 35 dollardan götürülməsi və s. pis perspektivlərin qarşısını necə alacaq?
- “Ölkə 50 milyard dollardan çox strateji valyuta ehtiyatlarına sahibdir, neftin qiyməti artıq yüksəlməyə doğru gedir”
Məsələyə münasibət bildirən ekspert Rəsul Cahangirlinin fikrincə, narahatlığa ciddi əsas yoxdur. O bunu bir sıra faktorlarla əsaslandırdı: “Məsələ ondadır ki, hökumət əvvəlki böhranlardan ciddi nəticə çıxarıb. Bundan əvvəl 2008-ci ilin ortalarında neftin dünya bazar qiyməti kəskin ucuzlaşdı. Ucuzlaşma bir müddət davam etdi. Nəticədə 2009-cu ilin dövlət büdcəsi artırılmadı. Daha sonra vəziyyət düzəldi. Bir neçə ildən sonra neft yenidən kəskin ucuzlaşdı. Nəticədə 2015-ci ildə manat 2 dəfə devalvasiyaya məruz qaldı. Ondan sonra yeni iqtisadi inkişaf proqramları qəbul edildi. Qeyri-neft sektorunun inkişaf etdirilməsi prioritet elan edildi və böhrandan çıxmaq mümkün oldu. O zaman da büdcədə müəyyən kəsirlər yarandı, amma mövcud ehtiyatlar hesabına problem həll edildi. Məlum olduğu kimi, bir neçə aydır koronavirus pandemiyası dünyanı ağuşuna alıb. Bundan bütün ölkələr əziyyət çəkir. Azərbaycanda bununla əlaqədar büdcə gəlirləri azalsa da, narahatlığa ciddi əsas yoxdur. Əvvəla ona görə ki, hökumət böhrandan çıxmaqla bağlı təcrübəyə malikdir. Digər tərəfdən, ölkə 50 milyard dollardan çox strateji valyuta ehtiyatlarına sahibdir. Başqa bir tərəfdən, neftin qiyməti artıq yüksəlməyə doğru gedir. Qiymət 45 dolları ötüb”.
Ekspertin fikrincə, bütün bunlar nikbin olmağa ciddi ümid yaradır.
Vidadi ORDAHALLI
