Dünyada “vaksin millətçiliyi” şiddətlənir
Varlı ölkələr dünyada istehsal olunan vaksinin 60 faizini satın alıb və bu, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə preparatların çatışmazlığına səbəb olub. Belə bir açıqlama ilə Çinin xarici işlər naziri Van İ çıxış edib
Onun sözlərinə görə, dünyada “vaksin millətçiliyi” güclənib: “Dünya əhalisinin 16 faizinin yaşadığı varlı ölkələr istehsal olunan vaksinlərin 60 faizini alıb. İnkişaf etmiş bəzi ölkələr isə əhalisinin sayını üç-dörd dəfə üstələyəcək miqdarda vaksin sifariş edib. İnkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında vaksinasiya tempindəki bu uçurum hazırda təəssüf doğuracaq reallıqdır”. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı da (ÜST) “vaksin millətçiliyi”nin ciddi fəsadlara və koronavirusun daha geniş yayılmasına səbəb olduğunu bildirir. Qurumun fövqəladə hallar üzrə regional direktoru Dorit Nitzan qeyd edir: “Bu gün Avropa regionuna daxil olan ölkələrdə koronavirusun yeni ştammları sürətlə yayılır, xəstəxanalarda gərginlik artır. Cəmi beş həftə bundan əvvəl Avropada yeni yoluxma hallarının sayı 1 milyonu aşmırdı, indi isə regionda son aylarda ən pis vəziyyət yaranıb”. Onun sözlərinə görə, Avropanın bütün zəngin ölkələrində vaksinləmə başlayıb: “Bu proses gəlir səviyyəsi orta olan ölkələrin 80 faizini və gəlirləri aşağı səviyyədə olan ölkələrin 60 faizini əhatə edir. Bununla belə, vaksinlər hələlik hamı üçün əlçatan deyil, virus isə yayılmaqda davam edir. Buna görə də, vəziyyəti nəzarətə almaq üçün əlavə tədbirlər tətbiq edilməlidir. Vaksinləmə və karantin tədbirləri pandemiyanı dayandırmağa kömək edəcək, lakin bu virusun daha neçə insanın həyatına son qoyacağı cəmiyyətin hər bir üzvündən asılıdır”.
ÜST-ün baş direktoru Tedros Qebreyesus qeyd edib ki, pandemiya zamanı bəşəriyyət həm ən yaxşı, həm də ən pis tərəfdən özünü göstərib. Belə ki, məsələn, həkimlər bütün dünyada inanılmaz cəsarət və fədakarlıq nümayiş etdirdilər, lakin eyni zamanda bir çox ölkədə sosial bərabərsizlik dərinləşdi, hakimiyyət institutlarına olan inam azaldı: "Pandemiyanın cəmiyyətimizə, iqtisadiyyatımıza, sağlamlığımıza təsiri - xüsusilə də söhbət ən yoxsul və müdafiəsiz insanlardan gedəndə - böyük idi". O vurğulayıb ki, hazırkı vəziyyət beynəlxalq ictimaiyyətdən qətiyyətli hərəkətlər tələb edir: "Biz uşaqlarımıza daha təhlükəsiz dünyanı miras qoymalıyıq". Sərhədsiz Həkimlər Təşkilatı da bildirir ki, təcili tədbirlər görülməsə, zəngin ölkələrin vaksin tədarükü uğrunda çarpışması daha da alovlanacaq, bu da vaksin millətçiliyi kimi təhlükəli tendensiyaya töhfəsini verəcək. Qurum 2009-2010-cu illərdə quş qripi virusu pandemiyası dövründə vaksin təchizatı və paylaşmasını yada salır: “ O zaman zəngin ölkələr vaksinin mümkün ehtiyatını aldılar, kasıb ölkələrə heç nə çatmadı. Xoşbəxtlikdən, quş qripi daha yumşaq xəstəlik idi. COVID-19 isə daha böyük təhdid hesab olunur. Bu halda bəzi ölkələr bizim qorxduğumuzu edir: hərə öz başına çarə qılır”. Ekspertlər də bildirir ki, bəzi ölkələr və şirkətlər yenə ikili müqavilələrə üstünlük verməyə davam edir. Əksər istehsalçıların öz dozalarını və sənədlərini təsdiq almaq üçün ÜST-ə təqdim etmək əvəzinə mənfəətinin daha yüksək olduğu zəngin ölkələrlə birbaşa əməkdaşlığa üstünlük verməsi vəziyyəti daha da çətinləşdirib. Bu cür yanaşma dünyanın ən kasıb və həssas qruplarından olan insanlarının sağlamlığını risq altına atır. Peyvənd “millətçiliyi”, ekspertlərin fikrincə, yeni koronavirus mutasiyasının ortaya çıxmasına səbəb ola bilər. Bu, həm də virusun yeni dalğalarının yaranmasına gətirib çıxarır. Hətta qonşularımızdan İran prezidenti Həsən Ruhani koronavirus pandemiyasının dördüncü dalğasının ölkəsinin 2 vilayətində başladığını elan edərək xalqa xəbərdarlıq edib. Ruhani, əhali sağlamlıq protokollarına əməl etmədiyi təqdirdə, bunun digər əyalətlərə də yayıla biləcəyini deyib: "Alış-verişlər və səyahətlər bizi problemlərlə üz-üzə qoya bilər. Virus mutasiyaya uğrayır. Böyük Britaniya, Braziliya və Afrika ştammları ortaya çıxıb. Bunlar daha təhlükəlidir". Ruhani pandemiyanın dördüncü dalğasının başıladığı əyalətlərin adını açıqlamasa da, yerli mətbuat bunların İraq sərhədindəki İlam ve Tehrana yaxın Elburz vilayətləri olduğunu yazıb. Qonşu olduğumuzdan, İrandakı vəziyyət Azərbaycanda da diqqətlə izlənilir.
Hazırda virusa qarşı mübarizədə Azərbaycanda vaksinasiya da uğurla davam edir. Eyni zamanda, vaksun uğrunda qlobal miqyasda kəskinləşən mübarizədə də Azərbaycan uğurlu mövqe sərgiləyir. Məlum olduğu kimi, bu günlərdə COVAX platforması çərçivəsində Azərbaycana 84 min doza vaksin göndərilib. Yaxın gələcəkdə isə Çindən daha 150 min doza vaksin göndəriləcək. Bunlara qədər isə artıq Azərbaycan 2 milyon doza vaksin əldə edib. Vaksin olunanların sayına görə ölkəmiz regionda lider, dünyada isə bir çox ölkələrdən öndədir. Səhiyyə nazirinin müavini Viktor Qasımov qeyd edib ki, Azərbaycanın ehtiyatda 1 milyon doza vaksini var və ölkədə gün ərzində 30-35 min insan peyvənd olunur: “Yanvarın 18-dən etibarən Azərbaycanda vaksinasiya prosesinə start verilib. Birinci dozadan 600 min şəxs, ikinci dozadan isə 300 min şəxs peyvənd olunub. Bu prosesdə məqsədimiz ölkə əhalisinin 60-70 faizini peyvəndləməkdir”.
Tahir TAĞIYEV
