Daha bir Avropa ölkəsi enerji təhlükəsizliyini Azərbaycana həvalə etməyə hazırlaşır
Rusiya ilə Ukrayna arasında müharibənin hələ uzun müddət davam etməsi qaçılmaz sayılır. Bunun isə dünya iqtisadiyyatına, o cümlədən enerji bazarlarına təsiri hər keçən gün daha da artır. Belə ki, məhz bu müharibə səbəbindən dünya bazarlarında enerji resurslarının qiyməti yüksək həddə qalmaqda davam edir.
Ekspertlər hesab edir ki, müharibə uzanarsa, enerji resurslarının, ilk növbədə təbii qazın qiymət artımı davam edəcək. Daha bir mənfi hal enerji resurslarının iqtisadi, siyasi təzyiq vasitəsinə çevrilməsidir. Qərb ölkələri Ukraynada keçirilən hərbi əməliyyatları əsas gətirərək, Rusiyadan enerji resurslarının idxalına qadağa qoymağa hazırlaşır. Öz növbəsində Rusiya satdığı təbii qazın ödənişini milli valyutası olan rublla etməyən ölkələrə “mavi yanacaq” tədarüküün tədricən dayandırır. Artıq Bolqarıstan və Polşa rublla ödənişdən imtina etdikləri üçün Rusiya bu ölkələrə təbii qaz ixracını dayandırıb. Belə ölkələrin sayının artması istisnalıq təşkil etmir. Bu müstəvidə Avropa İttifaqı, ayrı-ayrı Avropa ölkələrinin Azərbaycanla təmasları daha da sıxlaşmaqdadır. Öz növbəsində Azərbaycanın Avropaya nəql etdiyi qazın həcmi də artır. Qarşıdakı dövr ərzində Azərbaycan Avropaya daha çox həcmdə təbii qaz nəqlinə hazırdır. Bu kontekstdə bir sıra Avropa ölkələri enerji təhlükəsizliyini məhz Azərbaycanın hesabına təmin etmək niyyətində olduqlarını gizlətmirlər. Məsələn, Azərbaycan qazı hazırda Bolqarıstan üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir. Bolqarıstan Azərbaycandan təbii qazın həcminin artımını ən perspektivli variant hesab edir. Bolqarıstanla yanaşı, Serbiya da təbii qaz təminatında Azərbaycana böyük ümid bəsləyir. Azərbaycan qazının bu ölkəyə Bolqarıstan vasitəsilə çatdırılması mümkündür. Avstriya, Rumıniya üçün də Azəbaycan qazının əhəmiyyəti artır. Azərbaycanın Yunanıstan, Albaniya, İtaliyaya, bir sıra Mərkəzi Avropa ölkələrinin təbii qaz təminatında rolu artır. Belə bir vaxtda bəlli olub ki, artıq Litva da Azərbaycan qazına xüsusi maraq göstərir. Litva prezidenti Gitanas Nauseda qeyd edir ki, Azərbaycan qazı bir gün onun ölkəsinə də daxil olacaq. Litva prezidentinin ofisindən Trend-ə bildirilib: "Ukraynadakı müharibə enerji təchizatının şaxələndirilməsi baxımından Avropa üçün təcili çağırış oldu. Avropa İttifaqı (Aİ) Rusiyanın qazıntı yanacağından asılılığına son qoymağa çalışdığı üçün Aİ ölkələri enerji daşıyıcılarının alternativ tədarükçüləri ilə enerji əməkdaşlığının gücləndirilməsində və enerji mənbələrinin şaxələndirilməsində, o cümlədən, Azərbaycandan böyük həcmdə təbii qaz əldə etməkdə son dərəcə maraqlıdır. Biz Azərbaycanı Aİ-nin enerji sektorunda etibarlı tərəfdaşı kimi qiymətləndiririk. Litva prezidenti gözləyir ki, bir gün Azərbaycan qazı Litvaya da daxil olacaq. Dövlət başçısı hesab edir ki, bu, Litvanı və Baltikyanı ölkələri Avropa Qaz Şəbəkəsi (GIPL) ilə birləşdirən yeni qaz kəməri, Litvanın mayeləşdirilmiş təbii qaz terminalının gücü, Azərbaycanı Aİ ilə birləşdirən qaz kəmərləri və əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi üzrə hədəflər sayəsində mümkün olacaq”. Qeyd olunub ki, Azərbaycanın dünya ticarətindəki rolu nəzərə alınarsa, logistika sahəsində daha geniş investisiya imkanları ortaya çıxır: “Litvada bərpa olunan enerji sektoru yaxşı inkişaf edib. Eyni zamanda, Azərbaycanın Aİ-yə, o cümlədən Litvaya enerji tədarükünü artırmaq potensialı var. Biz bilirik ki, Azərbaycan ümumi elektrik enerjisi istehsalında bərpa olunan enerjinin payını artırmağa çalışır. Litva bərpa olunan enerji, xüsusilə Günəş enerjisi sektorunun inkişafında güclü mövqeyə malikdir. Azərbaycan Qafqaz regionunda Litvanın çox mühüm tərəfdaşıdır. Biz əvvəlki kimi ikitərəfli münasibətlərin 13 sentyabr 2007-ci il tarixli Strateji Tərəfdaşlıq haqqında Birgə Bəyannaməyə uyğun olaraq daha da inkişaf etdirilməsində maraqlıyıq. Litva Aİ və NATO-nun üzvü olaraq bir çox sahələrdə, iqtisadiyyat, mədəniyyəti və təhsil sahələrində ikitərəfli əməkdaşlığın fəallaşmasına ümid edir. Litva prezidentini Azərbaycanda geniş biznes nümayəndə heyəti müşayiət edir. Litva biznesi Azərbaycanla ikitərəfli ticarətin, xüsusilə, İKT, innovasiyalar, nəqliyyat və logistika, enerji sahələrində inkişafına böyük maraq göstərir. Litvanı təhsil sektorunun nümayəndələri də müşayiət edəcək. Litva universitetlərinin rektorları ali təhsil sahəsində əməkdaşlığı inkişaf etdirmək niyyətindədir. Azərbaycan bütün Aİ üçün mühüm tərəfdaşdır. Biz yeni Aİ-Azərbaycan sazişi üzrə danışıqlarda irəliləyişi səbirsizliklə gözləyirik. Bu, Azərbaycanla Aİ ölkələri arasında bir çox sahələrdə iqtisadi əməkdaşlığı fəallaşdırmağa imkan verəcək. İkitərəfli əməkdaşlığın prioritet sahələri iqtisadiyyat, ticarət, enerji, nəqliyyat və təhsildir. Litva enerji ehtiyatları idxalının şaxələndirilməsində maraqlı olduğu halda, Azərbaycanın marağı ərzaq idxalındadır və burada bizim biznes çox şey təklif edə bilər. Litva, həmçinin innovasiya və yüksək texnologiyalar, informasiya texnologiyaları və bərpa olunan enerji mənbələrinin inkişafı sahəsində də təklif edə biləcəyi çox şey var”. Beləliklə, Azərbaycanın enerji resursları Litva üçün də xüsusi maraq doğurur. Bütün bunlar Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində Azərbycanın getdikcə daha mühüm tərəfdaşa çevrildiyini göstərir. Elə bundan irəli gəlir ki, enerji sahəsində Azərbaycan-Avropa əməkdaşlığı daha da dərinləşir. Bu da Azərbaycana əlavə siyasi, iqtisadi üstünlüklər qazandırır.
Ramil QULİYEV
