Bu gün dünya nizamının sürətlə məhv olmasında, çoxsaylı münaqişə ocaqlarının yaranmasında ikili standartların da ciddi rol oynaması danılmaz faktdır. Indi əksər hallarda beynəlxalq hüquq və normalar müxtəlif dövlətlər tərəfindən, demək olar ki, öz istəklərinə və cari siyasi maraqlarına uyğun tövsif olunur. Son vaxtlar qlobal və regional güclər arasında artan ixtilaflar beynəlxalq münasibətlər sistemində ikili standartların özünü daha qabarıq büruzə verməsi ilə müşayiət olunur. Bu halda beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərinə ikili yanaşma artıq adi hala çevrilib.
Yaranmış durumdan ən çox əziyyət çəkən ölkələr sırasında isə regionda yeni güc mərkəzinə çevrilən Azərbaycan və Türkiyə də yer alır. Bunu Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyinin idarə rəisi Yönet Can Tezel də xüsusi olaraq vurğulayır: “Azərbaycanın da, Gürcüstanın da ərazisinin bir hissəsi işğal edilib. Ancaq bir çox dostumuzun Gürcüstana verdiyi dəstəklə Azərbaycana verdiyi dəstək arasında fərq var. Bunun səbəbini sorğulamalıyıq. Bir çox hallarda ikili standartlarla üzləşirik. Amma bu bizi dayandırmamalıdır”. Ekspertlər də qeyd edir ki, Azərbaycana qarşı ikili standartların artması təsadüfi deyil. Belə ki, Azərbaycan Cənubi Qafqazda əsas söz sahibi olan dövlət kimi çətin və mürəkkəb geosiyasi şəraitdə müstəqil, çoxşaxəli və milli maraqlara söykənən xarici siyasət həyata keçirir. Nəticədə, Azərbaycan yalnız regionda deyil, eyni zamanda, beynəlxalq aləmdə cərəyan edən proseslərə də təsir göstərmək imkanı qazanıb. Belə vəziyyətin dünyadakı anti-Azərbaycan qüvvələri, xüsusən də erməni lobbisini ciddi şəkildə narahat etdiyi danılmaz və təkzibedilməz faktıdır. Məhz bu səbəbdən də onlar Azərbaycanın ünvanına heç bir əsası olmayan cəfəngiyyatlar səsləndirməkdə davam edir. Bu kontekstdə bir sıra Avropa təşkilat və dövlətləri də onların əlində alətə çevrilib Azərbaycana qarşı çıxır. Buna baxmayaraq, Azərbaycan dövləti anti-Qərb mövqeyində deyil və Avropa qurumları ilə bütün sahələrdə ədalətli, bərabərhüquqlu əməkdaşlığa və tərəfdaşlığa hazırdır. Lakin ikili standartlar burada ciddi problem yaradır. Bu standartların daha bir təzahürü Ermənistanın zəbt edilmiş ərazilərdə qanunsuz məskunlaşma siyasətində özünü göstərir. Saxta “erməni məsələsi” üzrə tədqiqatçı, türkiyəli professor İbrahim Öztək də burada ikili standartların öz sözünü dediyini vurğulayır: “Ermənistanın Azərbaycanın işğal edilmiş torpaqlarında qanunsuz məskunlaşdırma cəhdi dünyadakı ikili standartların nəticəsidir. Əgər aidiyyəti beynəlxalq təşkilatlar, o cümlədən ATƏT-in Minsk Qrupu vaxtında işğalçı tərəfə qarşı beynəlxalq hüquqla müəyyən edilən tədbirlər görsəydi, bu gün Ermənistan Livandakı erməniləri Dağlıq Qarabağa köçürmək kimi xəyallara düşməzdi”.
ASALA terror təşkilatının, əsasən Livan ərazisində formalaşdığını, bu qruplaşmanın bölgədə təlim düşərgələrinin mövcud olduğunu diqqətə çatdıran İbrahim Öztək bildirib ki, Ermənistanın məqsədi Azərbaycanın işğal edilmiş ərazilərinə yeni terror dəstələri yerləşdirməkdir: “Beynəlxalq təşkilatların, əsasən də münaqişənin həllində vasitəçilik edən ATƏT-in Minsk Qrupunun Azərbaycanın işğal olunmuş torpaqlarında aparılan qanunsuz məskunlaşdırma fəaliyyətləri ilə bağlı susması beynəlxalq hüququn normalarına və bu qurumun missiyasına hörmətsizlik kimi dəyərləndirilməlidir. Əslində, istər təcavüzkar Ermənistan, istərsə də erməni lobbisi Livan ermənilərini Dağlıq Qarabağa köçürmək iddiasını ortaya atmaqla bir daha öz məkrli xislətlərini nümayiş etdirir. Uydurma “erməni soyqırımı”ndan bəhs edən saxtakarlar, yaxşı olar ki, Ermənistanın işğalçılıq siyasətini və məkrli niyyətlərini görüb ağı qaradan ayırsınlar. Türkiyə hər zaman Livana dəstək verib. Lakin bir dəstə azğınlaşmış erməninin Livan ərazisində Türkiyə və Azərbaycanın dövlət bayraqlarını təhqir etməsi cavabsız qala bilməz. Buna görə də Livan hakimiyyətində bu cür iyrənc əməllərə yol verən təxribatçı ermənilərə qarşı tədbirlər görülməlidir”. Amma yenə ikili standartlar bu tədbirlərin görülməsinə yol vermir.
Belə standartlara məruz qalan ölkələrdən biri də qardaş Türkiyədir. Məsələn, Türkiyənin Aralıq dənizində qanuni fəaliyyətinə Avropanın yanaşması bunun real təzahürüdür. Xatırladaq ki, Türkiyənin Aralıq dənizində neft və qaz axtarışı bir sıra ölkələr, əsasən də Yunanıstan və Cənubi Kiprin yunan rəhbərliyi, o cümlədən Avropa ittifaqı tərəfindən ciddi etirazla qarşılanıb. Bu səbəbdən Avropa İttifaqı dənizdə mübahisəli məsələdə Türkiyə və Şimali Kipr tərəfinə ikili standartlar tətbiq etməkdədir Türkiyənin xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlu avropalıları dənizdə yaranmış mübahisədə tərəf saxlamağa yox, ədalətli vasitəçi olmağa çağırıb: "Öz üzərinə beynəlxalq məhkəmə rolunu götürməklə Avropa İttifaqı, təəssüf ki, problemin bir hissəsinə çevrilib. Biz öncədən şərt qoyulmadan dialoqa hazırıq. Amma Yunanıstan öncədən şərt qoymaqda israrlı olsa, biz də öz şərtlərimizi qoyacağıq. Avropa ikili standartlardan əl çəkməlidir”. Belə görünür, qarşıdakı dövr ərzində Türkiyə bu ikili standarta qarşı mübarizə aparacaq. Bu zaman qardaş ölkənin Azərbaycanla bir yerdə olması da qaçılmaz sayılır. Çünki hər ikisi ikili standartlardan əziyyət çəkir. Burada ən əsas məqamlardan da biri odur ki, ikili standartlar davam edərsə, bundan Avropa da əziyyət çəkəcək. Çünki bu halda o, Azərbaycan və Türkiyə kimi mühüm tərəfdaşları itirə bilər.
Ramil QULİYEV
