Dollar yenidən dünya hökmranlığı mövqeyinə qayıdır
.jpg?v=1520254601)
Dünya iqtisadiyyatında ən çox diqqət cəlb edən hadisələrdən biri də ABŞ dollarının gözlənildiyindən də sürətlə bahalaşmasıdır. Yaranmış durumu təhlil edən analitiklər dolların hələ ilin sonuna kimi bahalaşacağını proqnozlaşdırır. Bunun əvəzində digər ümumdünya valyutası sayılan avro dəyərdən düşür. Artıq son 14 ayın ən aşağı səviyyəsinə qədər geriləyən avro dəyər itirməkdə davam edir. Mütəxəssislərə görə, avro Avropada iqtisadi vəziyyətin çətinliyinə görə yenə də dəyər itirəcək.
.jpg)
Yaranmış vəziyyəti
şərh edən amerikalı iqtisadçı Larri Kudlou qeyd edir: "Kral dollar qayıdır. Bəlkə çoxları
diqqət yetirmir, amma 1990-cı illərdən bəri ilk dəfədir ki, dollar ardıcıl
şəkildə qalxmaqda davam edir. O, avronu və başqa valyutaları sürətlə
ötməkdədir. İnvestorlar Amerika iqtisadiyyatına etimad göstərir".
Ekspertlər qeyd edir ki, dolların məzənnəsi ilk növbədə ABŞ iqtisadiyyatının sağlamlığının barometridir. Larri Kudlou qeyd edir: «Prezident Ronald Reyqanın dediyi kimi, güclü dollar güclü Amerika deməkdir. Ötən əsrdə qlobal ticarətin standard pul vahidinə çevrilmiş dolların mövqeyi tarixən möhkəm olub. Çin, Hindistan, Braziliya kimi iri ölkələrdə bazar iqtisadiyyatının inkişafı rəqabəti qızışdıra bilər, amma həlledici üstünlük hələ də Qərbdə, konkret olaraq ABŞ-da qalır. Hazırkı trendin nə qədər davam edəcəyinə əmin deyilik».
Amma "Wall Street Journal" son 17 ildə ilk dəfədir ki, dolların doqquz həftə ardıcıl qalxmasını nikbin əlamət kimi qiymətləndirir.
Dolların qüdrətinin ilk təsiri ABŞ səhmlərinə və qiymətli kağızlarına tələbatın artmasıdır. Amma dolların qalxması həm də inflyasiyanın qarşısını alır və səhm bazarlarında Amerikanın başqa millətlərlə müqayisədə öncül mövqedə olduğuna işarə edir.
İqtisadçının sözlərinə görə, bəziləri dollara yalnız başqaları ilə müqayisədə nisbətən daha az çürük valyuta kimi baxa bilər: «Amma bu, səlis baxış olmazdı. Belə ki, dolların qalxımı təkcə başqa valyutalarla müqayisədə deyil, qızıla nisbətdə də aydın sezilir. 2011-ci ildə unsiyası 1900 dollara qalxmış qızıl indi 1200 dollara düşüb. Yerdə qalan 700 dollar elə ABŞ dollarının qazancıdır».
Ekspert hesab edir ki. dolların güclənməsini səhm bazarlarının dinamikası ilə izah etmək olar.
Ekspertlər dolların bahalaşma, avronun ucuzlaşma dalğasının Azərbaycana da ciddi təsir edəcəyini bildirir.
Xatırladaq ki, Azərbaycan hökuməti illərdir Mərkəzi Bank vasitəsilə dolların kursunu stabil saxlayıb. Lakin dollar çapı ilə bağlı məsələ fonunda baş verənlər Azərbaycana da ciddi təsir göstərəcək və ölkədə dolların bahalaşması gözlənir. Hazırda 1 dollar 78 qəpiyə təklif olunur. Ekspertlər bildirir ki, Azərbaycan Mərkəzi Bankı manatın sabitliyini uzun müddət saxlamaqda çətinlik çəksə də, onu nəzarətdə saxlaya biləcək. Avro isə, qeyd olunduğu kimi, dəyərdən düşəcək. Ekspertlərin fikrincə, avronun milli valyutamıza nisbətən dəyərdən düşməsi ilk növbədə xarici ticarət dövriyyəsinə təsir edəcək. Belə ki, avronun ucuzlaşması Avropa dövlətlərinə satılan məhsulların azalmasına gətirib çıxarmaqla yanaşı, həm də ixrac əməliyyatlarında əldə olunan real gəlirin həcmini azalda bilər. Neft gəlirlərinin bir hissəsinin məhz avroda saxlanması da ziyanın olacağından xəbər verir. Bu amilin Avropa İttifaqı ilə artan ticarət dövriyyəsinə də mənfi təsiri proqnozlaşdırılır.
Qeyd edək ki, Amerika dollarının qalxması və istehlakın azalacağı ilə bağlı proqnozlar, öz növbəsində, neftin qiymətinin növbəti dəfə ucuzlaşmasına gətirib çıxarıb. Analitiklər bəyan edir ki, dolların qiymətinin bahalaşması ilə əsas təbii xammalların, xüsusən də neftin qiymətinin aşağı düşməsi eyni zamanda baş verir. Azərbaycanda ixracın əsas hissəsinin neft və neft məhsullarından ibarət olmasını nəzərə alanda neft məhsullarının qiymətinin aşağı düşməsi ölkənin dollar ifadəsində olan valyuta gəlirlərini azaldır. Ekspertlərin fikrincə, dolların bahalaşmasının digər istiqamətlərdə də Azərbaycana təsiri var. Belə ki, dollar bahalaşırsa, bu, manatın real effektiv məzənnə indeksinin aşağı düşməsi deməkdir. Manatın real effektiv məzənnəsinin aşağı düşməsi isə ölkənin xarici ticarətdə mövqelərini gücləndirir. Xüsusən də dollar zonası ilə aparılan xarici ticarət əlaqələrində mövqelərimiz möhkəmlənir. Yəni manatın dollar qarşısında məzənnəsi aşağı düşdükcə, Birləşmiş Ştatlar və digər ölkələrlə aparılan ticarət əməliyyatlarında ölkəmizin ixracı stimullaşır. Lakin idxalımız üçün manatın ucuzlaşması mənfi təsirə malikdir.
.jpg%3Fv%3D1520254601%22%2C%22iframe_v2%22%3Afalse%2C%22iframe_v3%22%3Afalse%2C%22t%22%3A0%2C%22cg%22%3A%7B%22isPrivate%22%3Afalse%2C%22browserName%22%3A%22Chromium%22%7D%7D%2C%22config%22%3A%7B%22page_url%22%3A%22https%3A%2F%2Fwww.baki-xeber.com%2Fiqtisadiyyat%2F8751.html%22%2C%22referrer%22%3A%22%22%2C%22user_id%22%3A%2202a3a7a4-0381-41f9-a716-8f5c0c204dac%22%2C%22iframe_user_id%22%3Atrue%7D%7D&cb=0.6208211036145785){kind=spacer}