Natiq Cəfərli: “İşçilərin hüquqlarını qoruyan mexanizm hazırlanmalıdır”
Cari ilin 1 iyun tarixinə qədər Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi tərəfindən saatlıq minimum əmək haqqının tətbiqi ilə bağlı təkliflərin hazırlanması və aidiyyəti üzrə təqdim edilməsi planlaşdırılır. Bu, “Business Ready” hesabatının “İşçi qüvvəsi” indikatoru ilə bağlı 2025-ci il üzrə Yol Xəritəsində öz əksini tapıb.
Qeyd edək ki, Azərbaycanda günlük iş saatı 8 saata bərabərdir və minimum əməkhaqqı üzrə maaşların hesablanması da həmin saat hesabı ilə tənzimlənir. Xatırladaq ki, minimum aylıq əməkhaqqı işçinin əməyinə görə ona ödənilən maaşın ən aşağı pilləsidir. Əməyin qiymətləndirilməsini təmin edən bu siyasətin əsas məzmunu işçilərin həyat şəraitini yüksəltməyə, yoxsulluq səviyyəsini azaltmağa və biznesin effektli olması yönündə stimul yaradılmasına xidmət edir. Azərbaycanda minimum əməkhaqqı, müvafiq qanunvericiliyə əsasən, ixtisassız əməyə və xidmətə görə aylıq əməkhaqqının ən aşağı səviyyəsini müəyyən edən sosial normativdir. Ölkəmizdə hazırda minimum əməkhaqqının məbləği 400 manat təşkil edir.
Bəs saatlıq minimum əmək haqqının tətbiq edilməsi işçilər üçün nə vəd edir? Bu tətbiqetmə onların maaşının artmasına töhfə verə bilərmi? Dünyada belə praktika necə işləyir?
“Özəl sektorda da, dövlət sektorunda da 1 aylıq minimum əməkhaqqından aşağı maaş vermək qadağandır, amma saathesabı minimum əməkhaqqı müəyyənləşəcəksə…”
İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli hesab edir ki, işçilərin hüquqlarını qoruyan mexanizm hazırlanmalıdır: “Bir sıra proqressiv ölkələrdə saathesabı maaş ödənişi artıq çoxdan tətbiq olunur. Burada maaş ödəyərkən dövlət qanunvericilik şəklində 1 saatlıq ödəniş məbləğini müəyyən edir. Çox güman ki, Azərbaycanda da belə bir mexanizm hazırlanacaq. Amma burada elə bir mexanizm hazırlanmalıdır ki, işçilərin hüquqları pozulmasın. Saathesabı minimum əməkhaqqının müəyyənləşdirilməsi zamanı bəzi neqativ halların yaşanmaması üçün qaydalar detallı olmalıdır. Özəl sektorda da, dövlət sektorunda da 1 aylıq minimum əməkhaqqından aşağı maaş vermək qadağandır. Amma saathesabı minimum əməkhaqqı müəyyənləşəcəksə, bu zaman işəgötürənlə işçi arasında sövdələşmələr, mümkündür ki, 2-3 saatlıq işgünü yazılsın. Bu zaman işəgötürənin ödənişləri əslində azala bilər. Bu, qara maaşın, yəni nəzərə alınmayan maaşların yaranmasına da səbəb ola bilər. Dövlət Sosial Müdafiə Fonduna daha az ödəniş etmək üçün işəgötürənlə işçi sövdələşərək, rəsmi maaşla yanaşı, qeyri-rəsmi ödənişləri də aralarında anlaşa bilər. Belə hallar yaşanmasın deyə bunun tətbiqi mexanizmləri detallı şəkildə müəyyənləşdirilməlidir”.
Günel CƏLİLOVA
