Azərbaycan bu dəfə Pakistanın xilaskarına çevrilir...
Azərbaycanda yeni karbohidrogen yataqlarının istismarı istiqamətində atılan addımlar ölkəmizin bundan sonra da dünya enerji bazarında əsas oyunçulardan biri olaraq qalmaqda davam edəcəyini deməyə əsas verir. Bu durumda təsadüfi deyil ki, bəzi ölkələr enerji ehtiyatlarının təmin edilməsində Azərbaycanla əməkdaşlığı artıq prioritet istiqamət olaraq seçir. Məsələn, Belarus üçün Azərbaycandan neft idxalının artırılması bu gün həyati əhəmiyyət kəsb edir. Hazırda Azərbaycan nefti tankerlər vasitəsilə Belarusa çatdırılır və Minsk bu həcmin daha da artırılmasında maraqlıdır.
Hadisələrin real inkişafı göstərir ki, Azərbaycan nefti digər bir ölkənin də enerji resursları ilə təminində həyati əhəmiyyət kəsb edə bilər. Söhbət Azərbaycanın əsas müttəfiqləri sırasında yer alan Pakistandan gedir. Məsələ burasındadır ki, Pakistan enerji baxımından Yaxın Şərq ölkələrindən asılıdır. Bu isə bir sıra hallarda ölkəyə çətinlik yaradır. Məsələn, son məlumatlara görə, Səudiyyə Ərəbistanı Pakistana neft alması üçün ayırdığı krediti dayandırıb. “The Economic Times” nəşri yazır ki, belə bir addım Səudiyyənin nüfuzu altındakı İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı tərəfindən Kəşmir problemində süst davrandığı üçün Pakistanın tənqidlərinə cavab olaraq atılıb. Ötən həftə Pakistan xarici işlər naziri Şah Məhmud Küreşi İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı tərəfindən Kəşmirə həsr olunmuş sessiya çağırılmasa, təşkilatın bəzi üzvlərini bu qurum çərçivəsindən kənarda xüsusi sessiya keçirməyə çağıracaqlarını bildirmişdi. Hazırda Pakistan Səudiyyə Ərəbistanından sözügedən kredit çərçivəsində aldıqları 1 milyard ABŞ dollarını geri qaytarmalıdır. Bütövlükdə 3 milyard dollar məbləğindəki kreditin daxil olduğu 6,2 milyard dollar həcmindəki yardım zərfi 2018-ci ilin noyabr ayında Səudiyyə Ərəbistanı tərəfindən açıqlanaraq ötən ilin fevral ayında vəliəhd Məhəmməd bin Salmanın İslamabada səfəri zamanı imzalanmışdı. Amma indi bu kredit dayanır və Səudiyyə Ərəbistanı Kəşmir problemini Hindistanın daxili məsələsi olaraq gördüyünü bildirir. Halbuki, bu məsələdə Azərbaycan Pakistana tam dəstək verir. Eyni zamanda, ölkəmiz Pakistanın enerji tələbinin ödənilməsində də dəstəyini göstərməyə hazırdır.
Xatırladaq ki, hələ ötən il Pakistana 100 milyon dollar məbləğində Azərbaycan neftinin tədarükünə dair saziş imzalanıb. Pakistanın Azərbaycandakı səfiri Said Xan Mohmand isə bildirir ki, Pakistanda enerji ehtiyatlarının ciddi qıtlığı var və İslamabad digər ölkələrdən neft alır. İndi bu sıraya Azərbaycan da daxildir. Neft alışı ilə bağlı proses hələ 2017-ci ilin fevral ayında Prezident İlham Əliyevin Pakistana səfəri zamanı başlayıb. Qarşıdakı dövrdə isə Azərbaycan tərəfindən Pakistanın enerji sektoruna sərmayələrin yatırılması gözlənir. Məsələ cari ildə Bakıda olan Pakistanın nümayəndə heyətinin SOCAR-ın rəhbərliyi ilə görüşü çərçşivəsində müzakirə olunub. Pakistan bununla Yaxın Şərq ölkələrindən ifrat enerji asılılığını azaltmağı hədəfləyir. Ölkə Mərkəzi Asiya dövlətlərindən neft və qaz idxalına başlamağa hazırdır. Bunun üçün Mərkəzi Asiya dövlətlərindən neft və qaz Azərbaycan üzərindən keçməklə Pakistana çatdırılacaq. Indilikdə Azərbaycan Pakistana xam neft, neft məhsulları və mayeləşdirilmiş təbii qaz ixrac etmək üçün bütün imkanlara malikdir və qeyd edilən istiqamətdə artıq müəyyən addımlar da atılıb. SOCAR Pakistanda maye qaz və mayeləşdirilmiş neft qazı terminalının tikilməsində maraqlıdır. Həmçinin SOCAR-la neft-qaz anbarları üzrə birgə müəssisənin yaradılması nəzərdən keçirilir. Pakistan və Azərbaycan arasında neft və qaz hasilatı üzrə sınaqların keçirilməsi üçün laboratoriyanın yaradılması və birgə araşdırmalar aparılması barədə də razılığa gəlinib. Bunlar fonunda qarşıdakı dövr ərzində Azərbaycandan Pakistana neft və neft məhsullarının göndərilməsi istiqamətində əməli addımlar atılması gözlənir. Tərəflər digər istiqamətlərdə də əməkdaşlıq etməyi düşünür. Məsələn, tekstil, kimya və digər məhsulları Pakistan Azərbaycanda istehsal etmək istəyində olduğunu bildirir. Pakistan iqtisadiyyatının ixracında 60%-lik payı məhz tekstil sahəsi tutur. Ölkə bu sahədə təcrübəsini Azərbaycanla da bölüşmək niyyətindədir. Pakistanın Azərbaycandakı səfiri isə onu da qeyd edir ki, Pakistanda əczaçılıq inkişaf etmiş sektordur:"Hazırda bu sahədə ölkədə 2000-dən çox farmakologiya müəssisəsi var. Bizim bu sahədə böyük təcrübəmiz var. Mən ölkəmizdən olan biznesmenlərlə bu sahədə müzakirələr aparmışam. Onlar Azərbaycanda bu sahəyə investisiya yatırmaq istəyirlər. Pakistanlı biznesmenlər Azərbaycan bazarı ilə yanaşı, öz dərman məhsullarını MDB ölkələrinin bazarlarına da çıxarmağı hədəfləyirlər". Bütün bunlar isə qarışdakı dövr ərzində Azərbaycan və Pakistana kifayət qədər böyük üstünlüklər və daha dərin əməkdaşlıq vəd edir.
Xatırladaq ki, hərbi sahədə də əməkdaşlıq dinamik inkişaf edir. Artıq bilindiyi kimi, Azərbaycan Pakistan istehsalı olan JF-17 “Thunder” döyüş təyyarələrini almaqda maraqlıdır. Tərəflər arasında bununla bağlı indiyədək bir neçə dəfə danışıq keçirilib. Azərbaycan mütəxəssisləri Pakistanda JF-17 “Thunder” təyyarələrinin uçuş və atışlarını izləyib. Pakistan bəyan edir ki, təyyarənin satışında heç bir problem yoxdur. Bu durumda qarşıdakı dövrdə iki ölkə arasında əməkdaşlığın daha da dərinləşməsi gözlənir.
Ramil QULİYEV
