Qaçaqmalçılıq təkcə sərhədlərin qanunsuz keçilməsi, yaxud gömrükdən gizli mal ötürülməsi deyil. Qaçaqmalçılıq dövlətə meydan oxumaq, qanunun nüfuzunu sarsıtmaq və ictimai etimadı açıq şəkildə tapdalamaqdır.
Son günlər mediada yayılan məlumatlar göstərir ki, bu təhlükəli fəaliyyət artıq tək-tük fərdlərin deyil, iri biznes strukturlarının, logistika şəbəkələrinin və ən narahatedicisi odur ki, vəzifəli şəxslərlə əlaqələrin iştirak etdiyi sistemli bir mexanizmə çevrilib.
Baş prokuror yanında Korrupsiyaya qarşı Mübarizə Baş İdarəsində aparılan ibtidai istintaq çərçivəsində “RR Caspi”, “Səmayə Co”, “Səmayə Logistic” və digər MMC-lərin adının çəkilməsi təsadüf deyil. Bu şirkətlər illərdir iri maliyyə dövriyyəsi, dəniz nəqliyyatı və logistika imkanları ilə seçilir. Məhz bu imkanların qaçaqmalçılıq məqsədləri üçün istifadə edildiyi iddiası isə məsələnin miqyasını adi cinayət hadisəsindən çıxarıb dövlət təhlükəsizliyi səviyyəsinə qaldırır.
Mediada yer alan məlumatlara görə, cinayət işində adı keçən “Səmayə Co” və “Səmayə Logistic” şirkətləri Naxçıvan Futbol Federasiyasının və Azərbaycan Futzal Federasiyasının prezidenti Zaur Axundovla əlaqələndirilir. İddialara əsasən, bu şirkətlər eyni ünvanda qeydiyyatdan keçib, eyni şəxs - Vasib Zərbəliyev tərəfindən idarə olunur və böyük həcmdə dəniz nəqliyyat vasitələrinə malikdir. Neft tankerləri, quru yük gəmiləri və logistika infrastrukturu olan bir qurumun adının qaçaqmalçılıq işində hallanması artıq “təsadüf” arqumentini inandırıcılıqdan məhrum edir.
Zaur Axundovun timsalında ortaya çıxan mənzərə xüsusilə düşündürücüdür. İctimai etimad tələb edən idman strukturlarına rəhbərlik edən bir şəxsin adı mediada qaçaqmalçılıq, siqaretlərin qanunsuz daşınması, logistika imkanlarından qeyri-qanuni istifadə və bu prosesdə dövlət qurumlarının bəzi vəzifəli şəxsləri ilə əlaqələr kontekstində çəkilirsə, bu artıq təkcə fərdi reputasiya məsələsi deyil. Bu, idmanın, ictimai institutların və dövlət strukturlarının adından istifadə edərək toxunulmazlıq görüntüsü yaratmaq cəhdidir.
Mediada yer alan digər məlumatlar mənzərəni daha da ağırlaşdırır. “RR Caspi” xətti ilə siqaret qaçaqmalçılığı, gəmilərin və kapitanların saxlanılması, liman və sərhəd xətti üzərindən qurulan sxemlər, bu sxemlərdə Dövlət Sərhəd Xidmətinin bəzi əməkdaşlarının adının çəkilməsi, bütün bunlar göstərir ki, söhbət tək bir cinayət epizodundan yox, uzun müddət işləyən, yaxşı təşkil olunmuş və böyük gəlir gətirən qeyri-qanuni mexanizmdən gedir.
Burada ən təhlükəli məqam ondan ibarətdir ki, bu cür fəaliyyətlər paralel olaraq “təmiz imic” pərdəsi altında aparılıb. Futbol klublarına sponsorluq, idman formalarının üzərində şirkət adlarının yerləşdirilməsi, federasiya rəhbərliyi və s. bir tərəfdən ictimai rəğbət toplamaq, digər tərəfdən isə mümkün suallardan sığortalanmaq məqsədi daşıdığı barədə ciddi suallar yaradır. İdman bu halda inkişaf vasitəsi yox, reputasiya yuma mexanizminə çevrilir.
İddialar bununla da bitmir. Ayrı-ayrı mənbələrdə Zaur Axundova məxsus olduğu bildirilən şirkətlərə qarşı məhkəmə işlərinin açılması, əlaqəli şəxslərin axtarışa verilməsi, müxtəlif cinayət epizodları üzrə adların hallanması qeyd olunur. Bu faktlar hələ məhkəmə qərarı ilə təsdiqlənməsə də, artıq cəmiyyət üçün kifayət qədər ciddi siqnaldır: söhbət təkcə qaçaqmalçılıqdan yox, qanunsuz gəlirlərin dövriyyəsi, səlahiyyətlərdən sui-istifadə və dövlət institutlarına sızmadan gedir.
Bu gün əsas sual Zaur Axundovun və ya konkret bir şirkətin taleyi deyil. Əsas sual budur: illərlə necə olub ki, bu cür iri miqyaslı fəaliyyətlər diqqətdən kənarda qalıb? Necə olub ki, idman, biznes və dövlət strukturları arasında bu qədər təhlükəli kəsişmə yaranıb? Nəhayət ən əsası - bu mexanizm tam şəkildə dağıdılacaqmı, yoxsa bir neçə “icraçı” qurban verilərək sistem qorunub saxlanılacaq?
Qaçaqmalçılıq təkcə qanun pozuntusu deyil, bu, dövlətə xəyanətin iqtisadi formasıdır. Belə hallara qarşı yarımçıq, selektiv və ya formal mübarizə aparmaq isə cinayətin özündən daha təhlükəlidir. İstintaqın nəticələri göstərməlidir ki, Azərbaycanda nə bahalı tanker, nə federasiya kreslosu, nə də “nüfuzlu sponsor” adı qanundan üstün deyil. Cəmiyyətin gözləntisi də məhz budur.
Akif NƏSİRLİ
