Bazar günü, 20 iyul 2025
     

Zülmət səltənətində nur və inam

Image

"Ölülər" tragikomediyası böyük yazıçı Mirzə Cəlilın şah əsərlərindən biri, bəlkə də birincisidir. Mövzu aktuallığı, ideya-məzmun zənginliyi ilə seçilən bu bədii sənət nümunəsi hələ yarandığı dövrdə böyük rezonans doğurub və yüz ildən çoxdur ki, nəinki ölkəmizdə, eləcə də ,sərhədlərimizdən kənarda şöhrət tapmış, teatrların repertuarlarının aparıcı tamaşası kimi tamaşaçı marağında olub. Bu dəyərlı, kamil tragikomediyanın ilk tamaşasından üzü bəri görkəmlı sənət adamları, ədəbiyyatçıları əsər barədə xoş sözlər deyib, onu dramaturgiyada ədəbi hadisə kimi qeyd edib yüksək dəyərləndirib. Əsərlə tanışlıqdan məmnunluğunu ifadə edən və " Ölülərin hər bir təbəssümündən acı bir fəryad qopur." - deyən, dahi sair- dramaturq H. Cavid zülmət səltənətinə bir nur tək işıq saçıb onu aydınlatmağa çalışan baş qəhrəman barədə söyləyib: "İsgəndər məhz tragikomik surət olduğundan, yalan və riya, nadanlıq və cəhalət aləminin bütün dəhşətini ortaya çıxara bilir, digər tərəfdən, məhz buna görə də İsgəndər surəti mühitə, cəmiyyətə təsir göstərə bilir, onu tərpədir, təlatumə gətirir. Əsas məqsəd də bundan ibarətdir."
Bəli, C. Məmməduluzadənin böyük ürək ağrısıyla, könül dağıyla qələmə aldığı" Ölülər" əsəri həyati, son dərəcə təsirli və bu təsirin şüurlara nüfuz edən gücə malik olduğu bir tragikomediyadir. Elə bu səbəbdəndir ki, hansı teatr səhnəsində olursa -olsun tamaşaçı marağına səbəb olub, həyəcanla izlənilib.
"Ölülər" Naxçıvan teatr səhnəsində də müxtəlif illərdə, ayrı- ayrı rejissorlar tərəfindən dəfələrlə tamaşaya qoyulub, hər dəfə də geniş tamaşaçı kütləsi ilə müşaiyət olunub. Bu dəfə isə bu kamıl əsər teatrın direktoru, gənc və istedadlı rejissor Mir Qabil Əkbərovun yozumunda səhnə həllini tapıb. İnsafla desək, tamaşa uğulu və mükəmməl alınıb. Rejisor mövzu və ideyaya uyğun müasir çalarlar qatmaqla tamaşanın məzmun rəngarəngliyini artırıb, cəhalət girdabında çalxalanan mühitdə nurun ziyası ilə zülmətin aydınlanmasına nail olub. Bu, səhnə tərtibatında yer alan mizanlar, hadisələrin cərəyan etdiyi mühitə münasib detallar, rəngarəng çalarlar, bir az da fəlsəfi məzmun kəsb edən incə nüanslar tamaşanın maraqlı olması, ideyanın aşılanmasına xidmət etməsi baxımından diqqət çəkir.
Tamaşa, satirik şair Mirzə Ələkbər Sabirin "Millət necə tarac olur-olsun, nə işim var? Düşmənlərə möhtac olur-olsun, nə işim var?" şeiri ilə başlayır və tamaşanın süjet xətti ilə əlaqəli olaraq insanın mənəvi vəziyyətinə, azadlıq və qorxu arasındakı mürəkkəb əlaqələrə dair dərin suallar ortaya qoyur. Tamaşanın mərkəzində Şeyx Nəsrullah kimi avamlıqdan istifadə edən şəxslərin cəmiyyətə və insanlara necə təsir etdiyi durur.
Rejissor Mir Qabil Əkbərovun quruluşunda səhnə həllini tapan tamaşa, aktyor seçimi, səhnə quruluşu və digər xüsusiyyətlərinə görə tamaşaçıları düşündürür, ibrət almağa və həyati dərsləri qəbul etməyə dəvət edir. Camaatın cahilliyindən istifadə edərək və dini əlində bəhanə tutaraq məzlumların başına müsibətlər gətirən fırıldaqçı Şeyx Nəsrullah, onun köməkçisi Şeyx Əhməd cəmiyyətin bütün rəzilliklərini görən və onların səbəblərini anlayan kefli İsgəndər, “ölü dirilərmi? şübhəsində çaşbaş qalmış Hacı Həsən ağa “Ölülər” pyesinin bədii personajlarıdır. Camaatın cahilliyini, avamlığını, elmsizliyini və mərifətsizliyi tənqid edilən pyesdə Kefli İsgəndər fırıldaqçı Şeyx Nəsrullaha qarşı qoyulur.. Şeyx Nəsrullah (Naxçıvan Muxtar Respublikasının əməkdar artisti Səməd Canbaxşıyev ) xalqın gözlərini pərdə ilə bağlayan, yalnız öz maraqlarını güdən bir obrazın mənfi eyiblərini real performansları ilə ortaya qoyur. Eyni zamanda, bütün obrazların üzərinə güldürməkdən çox, düşündürmək kimi vəzifə düşür.
Rejissor Mir Qabil Əkbərovun tamaşa haqqında fikirləri: “səhnə tərtibatında "giriş qadağandır" nişanı olan üsuldan da istifadə olunub. Bu insanın cəmiyyətə olan bağlarını, xislətini və azadlıq ehtiyacını simvolik olaraq təqdim edir. Pilləkənlərin yüksəlməsi və İsgəndərin monoloqu, insanın iç dünyasında yaranan mənəvi və əxlaqi yüksəlişi təmsil edir. Bu səhnələr tamaşanın əsas xətti olan yalan və qorxu arasındakı əlaqələri açıq şəkildə nümayiş etdirir.”
"Ölülər"tamaşası gənc aktyor Məmməd Məmmədovun-İsgəndərin qəbiristanlıqda ölülərlə ünsiyyət quraraq onlara "Yatın, durmayın" deməsi ilə tamamlanır. Bu, simvolik olaraq insanın içindəki qorxunu təmsil edir. Təəssüf ki, cəmiyyətin mənəvi inkişafı hələ də yalan və qorxularla səciyyələnir. Tamaşada Kefli İsgəndər fırıldaqçı Şeyx Nəsrullaha qarşı qoyulur. Aktyor inandırıcı və təsirli bir obraz yaratmaqla tamaşaçını düşünməyə vadar edir. İsgəndər daim sərxoşdur. Bu isə qəddar mühitin təzyiqi altında duyduğu dərdin çoxluğundan və ağırlığındandır. Saf və ağıllı bir varlığın sərxoşluğa mübtəla olması təbii ki, faciədir. O, öz hərəkətləri və sözləri ilə dini riyakarlığı, cəhaləti tənqid edir.Tamaşanın üstünlüyü ondadır ki, tamaşa köhnə dünynın çürüməkdə olduğunu göstərməklə bərabər, tamaşaçıda köhnəliyə, mövhumata ,cəhalətə nifrət hissi yaradır, şüurunu oyadır və onu hərəkət etməyə çağırır.
Mir Qabil Əkbərovun qeyri-adi rejissorluğu ilə hazırlanan tamaşada surrealizm, dadaizm, absurd və başqa üslubların birləşməsindən istifadə olunub. Tamaşanın uğuru, onun həm vizual, həm də məzmun baxımından mükəmməl bir şəkildə təzahür etməsi ilə daha da artır. Bu əsər yalnız bir teatr tamaşası olmaqla qalmır, eyni zamanda ,cəmiyyətə öz əxlaqi və sosial məsuliyyətini düşünməyə dəvət edən bir çağırışdır. Rejissor üslubu və aktyorların performansları, tamaşanın ideya və məğzi ilə birləşərək tamaşaçılara dərin təsir bağışlayır. Xalq artistləri Rza Xudiyevin yaratdığı Hacı Həsən,Yasəmən Ramazanovanın canlandırdığı Kərbəlayi Fatma xanım obrazları özünəməxsusluğu, peşəkar ,usta oyunçuluğu ilə tamaşaçı yaddaşında iz buraxır. Digər aktyorların da istedad və zəhməti danılmazdır.
Səhnə quruluşunda iki qapının olması rejissor yozumunda insan gözü mənasında verilib. İnsanlar dövrün tələb və təzadları qarşısında gözləri bağlıdır. Rejissor İsgəndərin pilləkənlə yuxarı qalxmaq istəyi və “giriş qadağandır” nişanı ilə qarşılaşması vasitəsilə ilə də insanın azadlıq, özünü tapma və cəmiyyətdəki maneələrlə qarşılaşma prosesini xarakterizə edir. Bu nişan bir növ həyatın mübarizəsini, bəzən əngəlləri və qalxmaq istəyimizin qarşısındakı gözləntiləri göstərir.
Qapıların arxasından süzülən işığın da öz mənası var. Şeyx Nəsrullahın gəlişindən sonra həmin qapıların qarşısına pərdə düşür və işığın qarşısını kəsir. Qoymur nur gəlsin .Yəni o tip-Şeyx Nəsrullah kimi insanlar gözdən pərdə asırlar. İsgəndər isə qəbiristanlıqdakı monoloqu ilə o pərdəni qaldırır. Qəbir daşlarının arxa planda olması və yazılı parçaların simvolizmi çox təsirlidir. Bu parçalar qədim zamanlardan qalma və toz basmış bir vəziyyətdədir – yəni, keçmişin qalıqları, unutduğumuz və ya bizə yüklənən cəmiyyətin qaydalarıdır. Hər bir parça insanın həyatında bir nəsnəyə, bir fikrə və ya bir qadağaya işarə edir.İsgəndər keçmişin tozlu parçalarından azad olmağa çalışsa da, amma cəmiyyət yenidən onu öz köhnə vəziyyətinə çəkməyə davam edir. İnsanlar bu parçaları toplayıb yenidən üstünə atır, çünki onlardan qurtulmaq çətindir, hər dəfə keçmişin yükünü daşımağa məcbur qalırlar. Pilləkənlə qalxmaq istəyindəki maneə isə insanın şəxsi inkişafı və cəmiyyətin ona qoyduğu sərhədlər arasındakı mübarizəni nümayiş etdirir.
Akademik İsa Həbibbəylinin sözləri ilə desək, “Ölülər”dəki komizm bir xalqın taleyi ilə bağlı olan dərin ictimai uyğunsuzluğun, ölü şüurla ağıl, mənəvi korluqla gözüaçıqlıq, ifrat xurafat və fanatizmlə sağlam düşüncə, həqiqətlə mistika arasındakı dərin, barışmaz ziddiyyətin məhsuludur.
Qeyd edək ki, Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi və Azərbaycan Dğvlət Akademik Milli Dram Teatrınını təkilatçılığı ilə reallaşan "Bölgə teatrlarının Bakı premyerası" layihəsinin sonuncu qonağı da Naxçıvan Dövlət Milli Dram Teatrının kollektivi olub. Fevralın 10-da, böyük Mirzə Cəlilin doğum gününə təsadüf edən bir gündə Akademik Milli Dram Teatrının səhnəsində Naxçıvan teatrı, rejissor Mir Qabil Əkbərovun quruluş verdiyi "Ölülər" tragikomediyası ilə tamaşaçılar qarşısına çıxıb. Əsərin uğurlu təqdimatı tamaşaçılar və teatr ictimaiyyəti tərəfindən maraqla qarşılanıb, yaxşı fikirlər söylənilib.
Layihənin yekununda Naxçıvan Dövlət Milli Dram Teatrı uğurlu çıxışına görə Akademik Milli Dram Teatrı adından xüsusi diplomla təltif edilib. Biz də teatrın yaradıcı kollektivinə sənət uğurları arzulayırıq.
Adilə Səfərova
Azərbaycan Respublikasının əməkdar mədəniyyət işçisi
teatrşünas



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

19.07.2025 / 21:37
Prezident: "Azərbaycan ilə Ermənistan arasında etimadın zəmanəti beynəlxalq hüquq normaları olmalıdır"

19.07.2025 / 21:28
"Qarabağ və Şərqi Zəngəzur artıq cənnətin kiçik bir parçasıdır" - Prezident

19.07.2025 / 21:16
Azərbaycan Prezidenti: "Fransa ilə Yeni Kaledoniya arasında baş verən hadisə tarixi presedentdir"

19.07.2025 / 21:15
Azərbaycan Rusiyanı beynəlxalq məhkəməyə verəcək...

19.07.2025 / 21:11
"Azərbaycan ilə Çinin ticarət həcminin artırılmasına dair böyük planları var" - Prezident

19.07.2025 / 21:01
Prezident İlham Əliyev: "Azərbaycan mediasının inkişafı məni çox sevindirir"

19.07.2025 / 20:57
"Biz xarici investorları enerji sektoruna cəlb edirik" - Prezident

19.07.2025 / 20:50
Prezident: "Mən süni intellektdən istifadə etmirəm"

19.07.2025 / 20:39
Prezident İlham Əliyev: "İqlim dəyişmələrinə qarşı mübarizədə Afrika dövlətlərini dəstəkləyirik"

19.07.2025 / 20:32
"Azərbaycan və Ermənistana razılığa gəlməkdə kömək etmək səylərinə görə Prezident Trampa minnətdarıq" - Prezident

19.07.2025 / 20:28
Azərbaycan Prezidenti qəzaya uğrayan AZAL təyyarəsi ilə bağlı sualı cavablandırıb

19.07.2025 / 20:17
Prezident Rusiya ilə Avropa İttifaqı arasında yaranmış təbii qaz böhranına münasibət bildirdi

19.07.2025 / 20:10
Prezident İlham Əliyev Şuşa Forumunda öz siyasətinin təməl prinsiplərini sadaladı

19.07.2025 / 19:59
"Cənubi Qafqaz sabit məkan olacaq" - Prezident İlham Əliyev

19.07.2025 / 19:56
Prezident Ermənistanla sülh müqaviləsinin hansı halda imzalana biləcəyini açıqladı

19.07.2025 / 19:49
Prezident İlham Əliyev III Şuşa Qlobal Media Forumunda iştirak edib - FOTO

19.07.2025 / 19:41
"Bizi tənqid edənlərin xarici borcu ÜDM-in 100 faizi qədərdir və ondan da artıqdır" - Prezident

19.07.2025 / 19:23
"Biz indi beynəlxalq səhnədə daha fəalıq" - Prezident

19.07.2025 / 19:15
Prezident: "İstəyirik ki, İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı daha güclü, daha effektiv olsun"

19.07.2025 / 19:12
"Bizim Qələbəmiz göstərir ki, ədalət var, sadəcə, ona nail olmaq lazımdır" - Prezident

19.07.2025 / 19:10
Bakı ilə İrəvanın arasında Paris özünü bu dəfə belə pərdələyir - "göz yaşları"...

19.07.2025 / 19:03
Azərbaycan Prezidenti: "ABŞ-la güclü tərəfdaşlıq münasibətlərinin dəstəkləndiyini görürük"

19.07.2025 / 18:40
"Bu gün Cənub Qaz Dəhlizi maksimal həcmdə fəaliyyət göstərir" - Prezident

19.07.2025 / 18:35
Ərdoğan Trampın “50 gün” hədəsindən Putini xilas etmək istəyir...

19.07.2025 / 18:28
Prezident İlham Əliyev: "Bizim etibarlı tərəfdaş imicimiz var"

19.07.2025 / 18:20
"Ermənistan Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı prosesi bundan sonra da bloklasa, onun tranzit ölkəyə çevrilmək şansı sıfra yaxınlaşır" - Prezident

19.07.2025 / 18:06
AB Azərbaycan qazına möhtac... Rəsmi Brüssel isə bizə pislikdən əl çəkmir…

19.07.2025 / 18:01
Prezident: "Zəngəzur dəhlizinin potensialı ilkin mərhələdə 15 milyon ton yük səviyyəsində qiymətləndirilir"

19.07.2025 / 17:38
Azərbaycanın MDB İqtisadi Şura iclasından imtinasının ardınca maraqlı bəyanat səsləndi...

19.07.2025 / 17:36
"Azərbaycan ekoloji baxımdan çox düzgün mövqe seçmiş ölkədir" - Prezident

19.07.2025 / 17:24
Prezident İlham Əliyev: "Şuşa Media Forumu artıq ənənəvi xarakter alıb"

19.07.2025 / 17:09
Mahmud Kaşqari Fondunun layihəsi əsasında çap olunan kitabların təqdimatı keçirilib - FOTO

19.07.2025 / 16:52
Yunus peyğəmbərdən sonra üçüncü Yunus... Yunus Oğuz - 65

19.07.2025 / 16:37
Bu gün 3-cü Şuşa Qlobal Media Forumu işə başlayır

19.07.2025 / 16:10
"Dünya liderləri Prezident İlham Əliyevdən çox şeyləri öyrənə bilər" - Rusiyalı politoloq

19.07.2025 / 15:33
Ermənilər Ağdamda qəbirlərdən protezləri də oğurlayıblar...

19.07.2025 / 14:16
Azərbaycan-Pakistan mövcud strateji tərəfdaşlıq münasibətləri müzakirə edilib

19.07.2025 / 12:18
Milli Məclisdən Belçika parlamentinə sərt cavab - regionda yeni gərginlik ocağı yaratmağa çalışırlar...

19.07.2025 / 11:45
Prezident İnzibati Xətalar Məcəlləsində dəyişiklik edilməsi haqqında qanunu təsdiqlədi

19.07.2025 / 11:33
Azərbaycanda geodeziya, qravimetriya, topoqrafiya, kartoqrafiya və kadastr işlərində yeni koordinat sistemi tətbiq ediləcək - SƏRƏNCAM

19.07.2025 / 10:12
ŞOK - Özbəkistanda İŞİD-ə məxsus terror qruplaşması aşkar edildi!

19.07.2025 / 10:08
İrəvanda keçmiş deputat hakimiyyətin devrilməsinə çağırışa görə həbs edilib

19.07.2025 / 10:01
"Napoli" Vikter Osimhen üçün "Qalatasaray"a "HƏ" dedi

19.07.2025 / 09:53
Milli Məclis Belçika Nümayəndələr Palatasının qətnaməsinə kəskin etirazını bildirib

19.07.2025 / 09:27
Müəllimlər kimi həkimlər də "yazı-pozu" ilə hədsiz yükləniblər...

19.07.2025 / 08:42
Ət 1 manat da bahalaşdı....

18.07.2025 / 23:20
Bakı Kitab Mərkəzində “Tanımadığımız Konfutsi” adlı gecə keçirildi - FOTO

18.07.2025 / 22:32
İctimai Birlik sədri Aydın Quliyevi yubileyi münasibətilə təbrik etdi

18.07.2025 / 22:18
“65 illik yubileyiniz mübarək olsun, ustad!” - Missiya TV-nin baş redaktorundan Aydın Quliyevə təbrik...

18.07.2025 / 21:51
Prezident İlham Əliyev İraq Prezidentinə başsağlığı verdi

18.07.2025 / 21:50
Ermənistan silahlı qüvvələrinin qalıqları və qeyri-qanuni erməni silahlı dəstələrinin törətdiyi təxribatlar nəticəsində zərər çəkmiş şəxslər məhkəmədə ifadə verdi - FOTO

18.07.2025 / 21:35
Ermənistanı elə Avropanın özü vurmağa hazırlaşır - Makron nə ilə fərqlənir?..

18.07.2025 / 21:23
65 İLLİK ÖMÜR YOLUNA DƏYƏR VERƏN İNSANA! - Milli İstiqlalçıların Aydın Quliyevə yubiley təbriki...

18.07.2025 / 21:20
31 tona yaxın qızıl almışıq - yığım, ya emal üçün?

18.07.2025 / 21:06
İmamoğlunun həbsindən sonra Türkiyənin iç siyasətində mümkün təmayüllər - sabitlik qalacaqmı?..

18.07.2025 / 20:53
Bakıdan Parisə sərt sillə - dünya mediası Azərbaycanın möhtəşəm uğuruna heyrandır...

18.07.2025 / 20:39
Avropa İttifaqı yeni SSRİ olmaq istəyir - Cənubi Qafqazda ilk olaraq Gürcüstanı əzəcək...

18.07.2025 / 20:26
Qonşularla müqayisədə iki rəqəm bizi geridə qoyur...

18.07.2025 / 20:14
Çin-Hindistan-Rusiya ittifaqı? - XİN-in yeni strategiyasında ən ağır maneə...

18.07.2025 / 20:00
Azərbaycanın çay ixracı azalır... Niyə?

18.07.2025 / 19:47
Azərbaycanın zəngin elmi və mədəni irsinin özünəxas ikili mahiyyəti...

18.07.2025 / 19:35
"Erməni kilsəsi İŞİD-dir, molla rejimi ilə bir addımlayır" - təhqirin biri "1 qəpik"…

18.07.2025 / 19:26
Dünya Azərbaycanlılarının Mədəniyyət Mərkəzi Aydın Quliyevi təbrik etdi

18.07.2025 / 19:22
Suriyada Türkiyə-İsrail müharibəsi hər an başlaya bilər...

18.07.2025 / 19:09
Akademik Əhliman Əmiraslanov Aydın Quliyevi yubileyi münasibətilə təbrik etdi

18.07.2025 / 19:04
Müəllimlər müəllimi Sabir Qurbanov - FOTO

18.07.2025 / 19:04
BMT-nin İqtisadi və Sosial şurasına üzvlüklə bağlı təlimlər keçirilir

18.07.2025 / 18:50
İsrailin Suriyanı vurması Azərbaycanın siyasətinə bəzi çətinliklər yaradır...

18.07.2025 / 18:46
Bakıda Türkiyə-Azərbaycan Qardaşlıq Forumu keçirildi

18.07.2025 / 18:31
Azərbaycan Türkmənistanın Transxəzər problemini həll edəcək...

18.07.2025 / 18:17
Dünyanın yaradıcı insanlarının bir qrupu “Azərbaycan” Nəşriyyatına toplaşdı - 150 illik işığın əhatəsi... - FOTO

18.07.2025 / 18:03
Ay Paşinyan, Şanxay təşkilatı hara, Avropa Birliyi hara?..

18.07.2025 / 17:49
İrəvanda “Arsax deyən son dilləri də kəsirlər”...

18.07.2025 / 17:36
İrəvan Moskvanı konyakla məst edə bilmədi, ancaq Kreml İrəvanı konyakla vurdu...

18.07.2025 / 17:23
Prezident İlham Əliyev Təzəbinə və Xanyurdu sakinlərinə - Biz burada əbədi yaşayacağıq, daha heç kim bizi bu yerlərdən çıxara bilməz

18.07.2025 / 17:05
"Suriyada sülhün, təhlükəsizliyin və sabitliyin bərqərar olunması mütləq dərəcədə vacibdir" - Azərbaycan XİN

18.07.2025 / 16:51
Xadimələrə maşınını yudurdan məktəb direktoru işdən çıxarıldı

18.07.2025 / 16:36
Polis Maştağada əməliyyat keçirdi - 881 kq çətənə kolu yetişdirilən istixana aşkarlandı...

18.07.2025 / 15:55
Bakıda 12 min manatlıq oğurluq edən və avtomobil qaçıran şəxslər saxlandı

18.07.2025 / 15:43
Valideyn himayəsindən məhrum uşaqlar üçün yaradıcı və psixoloji inkişaf layihəsi

18.07.2025 / 15:40
Prezident Xocalının Xanyurdu kəndində olub, kəndə köçən bir qrup sakinlə görüşüb - FOTO/YENİLƏNDİ

Azərbaycanın zəngin elmi və mədəni irsinin özünəxas ikili mahiyyəti...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910