Azərbaycanın indiki xarici ticarəti manatla bağlı vəziyyəti dəyişdi
Ölkə iqtisadiyyatının inkişafının daha dinamik hala gətirilməsi məqsədilə bu gün dövlət tərəfindən özəl sektora kifayət qədər böyük dəstək verilməsi danılmaz həqiqətdir. Elə bundan irəli gəlir ki, ölkədə həm sahibkarların artması, həm də özəl sektor tərəfindən istehsal edilən məhsulların çeşidinin, həcminin çoxalması müşahidə olunur. Proseslərin bu səpkidə inkişafı artıq Azərbaycanın bir çox məhsullar üzrə xaricdən olan asılılığını da əhəmiyyətli dərəcədə azaldıb. Əvəzində ixracda intensiv artım qeydə alınmaqdadır.
Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, cari ilin yanvar-mart aylarında Azərbaycan 7 milyard 620,126 milyon dollar dəyərində xarici ticarət əməliyyatı aparıb. Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına əsasən, bu, ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 37,4% çoxdur. 3 aylıq ticarət dövriyyəsinin 4 milyard 484,549 milyon dolları ixracın, 3 milyard 135,576 milyon dolları idxalın payına düşüb. Son nəticədə xarici ticarətdə 1 milyard 348,972 milyon dollarlıq müsbət saldo yaranıb ki, bu da illik müqayisədə 15,9% çoxdur. Son 1 ildə ixrac 33,7% artıb. Ekspertlər bu rəqəmləri yüksək dəyərləndirir və xarici ticarətdə müsbət saldonun artımının mühüm nəticələrə gətirib çıxaracağını proqnozlaşdırırlar.
Digər tərəfdən, xarici ticarət həcminin artması bir çox parametrlər baxımından da ölkə iqtisadiyyatına müsbət təsir göstərir. Məsələn, faktdır ki, iqtisadi inkişaf xarici ticarətin genişlənməsi nəticəsində ortaya çıxan rəqabətin artması, ölkəyə yeni texnologiyaların gəlməsi və bütövlükdə resurslardan daha səmərəli istifadə hesabına sürətlənir. Digər tərəfdən, makroiqtisadi stabilliyin mühüm elementi olan valyuta gəlirlərinin uzunmüddətli dövrdə davamlılığının təmin olunması baxımından ixrac gəlirlərinin artırılması vacib sayılır. Eyni zamanda, neftdən asılılığının azaldılması istiqamətində Azərbaycan hökuməti tərəfindən fəal xarici ticarət strategiyası həyata keçirilir. Elə qəbul edilmiş strateji yol xəritələri göstərir ki, ortaya qoyulan xarici ticarət strategiyası ixracın genişləndirilməsi, daxili bazarın qorunması və ticarət gəlirlərinin artmasına əsaslanır. Eyni zamanda, təhlillər göstərir ki, ticarətin asanlaşdırılması, ixrac edilən malların rəqabətədavamlılığı üçün Azərbaycan şirkətlərinə əlverişli şərait yaradılması da xüsusi diqqət mərkəzindədir. İxrac firmalarının beynəlxalq bazar araşdırmalarına dəstək verilməsi, ölkə ixracatçıları və ixracyönümlü istehsal sahələri ilə bağlı mükəmməl informasiya bazalarının formalaşdırılması da bu qəbildəndir.
O da məlumdur ki, beynəlxalq bazarlarda “Made in Azerbaijan” brendinin təşviqi üzrə kompleks və sistemli tədbirlərin həyata keçirilməsi də artıq ixrac həcminin artımı baxımından öz müsbət nəticələrini verməkdədir. Bu istiqamətdə işlərin uğurla davam etdirilməsi, ekspertlərin fikrincə, qarşıdakı dövrlərdə də müsbət nəticələrini verəcək. Eyni zamanda, uğurları daha da artırmaq məqsədilə paralel olaraq, ölkəyə xarici investisiyaların cəlb edilməsi istiqamətindəki tədbirlərin də genişləndirilməsi üçün müvafiq işlər aparılır. Hesab olunur ki, bu fonda qeyri-neft ixracı davamlı olaraq artarsa, ölkəyə xarici investisiya axını genişlənərsə, o zaman Azərbaycanın iqtisadi imkanları daha yüksək həddə çatacaq.
Hazırda ixrac həcminin yüksəldilməsi məqsədilə görülən işlər iqtisadiyyatın şaxələndirilməsini və investisiya qoyuluşunu sürətləndirmək, qeyri-neft sektorunun yüksək inkişaf tempini təmin etmək baxımından vacib sayılır. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, cari ildən daha intensiv xarakter alan iqtisadi islahatların, yatırılan sərmayələrin həcminin genişlənməsi də ölkə üçün vacib sayılan qeyri-neft sektorunda məhsul istehsalının artmasına və ixrac potensialının yüksəlməsinə şərait yaradıb.
Beynəlxalq reytinq agentliklərinin hesabatlarından da bəlli olur ki, son illərdə dünya bazarlarına çıxan Azərbaycan məhsullarına tələbat artır, “Made in Azerbaijan“ brendinin coğrafiyası artıq genişlənir. Məhsullarımıza bir çox qabaqcıl ölkələrin ticarət mərkəzlərində tələbat artıb. Elə beynəlxalq maliyyə qurumlarının hesabatlarında ölkəmizin mövqeyinin ilbəil yaxşılaşması həyata keçirilən islahatların nəticəsidir. Bu fonda, yuxarıda qeyd olunduğu kimi, sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olanlar üçün müvafiq stimulverici tədbirlər həyata keçirilir. Hökumət qeyri-neft sektorunun inkişafı üçün yeni tədbirlər görür, biznes, investisiya, bazar və əmək şəraitinin əlverişliliyinin təmin edilməsi və genişləndirilməsi məqsədilə addımlar atır. Belə vəziyyətdə xarici ticarət həcmində ixracın xüsusi çəkisinin dahada artması proqnozlaşdırılır. Artan ixrac Azərbaycanda iqtisadi inkişafı sürətləndirməklə yanaşı, həm də maliyyə sektorunda Azərbaycanın mövqelərini gücləndirir. Bu mənada hesab edilir ki, qarşıdakı dövr ərzində manat xarici valyutalara nisbətdə sabit qalacaq və hətta hökumət imkan verdiyi təqdirdə mövqelərini daha da gücləndirəcək.
Tahir TAĞIYEV
