Qonşularla müqayisədə iki rəqəm bizi geridə qoyur...
Fuad İbrahimov: “Prezident tərəfindən biznesin inkişafı üçün bütün dəstək verilir, amma yerlərdə buna maneçilik edilir”
Azərbaycanın zəngin resursları olsa da, bir sıra iqtisadi göstəricilərə görə Cənubi Qafqaz qonşularından geridədir. Gürcüstanda iqtisadi artım çox sürətlənib, 2025-ci ilin 1-cü rübündə ümumi daxili məhsul - ÜDM 9,8 faiz artıb, həmin müddətdə orta aylıq əmək haqqı 2170 lari, yəni, 1362 manat olub. Ermənistanda 2025-ci ilin 1-ci rübündə ÜDM 5,2 faiz artıb, orta maaş 1277 manat olub.
Azərbaycanda isə 2025-ci ilin 1-ci rübündə ÜDM cəmi 0,3 faiz artıb, həmin dövrdə orta aylıq maaş ölkədə 1043 manat təşkil edib.
Göründüyü kimi, həm ÜDM-nin artımına görə geridəyik, həm də orta aylıq maaşın məbləğinə görə. Niyə?
“Bunun nəticəsidir ki, Azərbaycanın iqtisadi göstəriciləri qonşu ölkələrlə müqayisədə aşağıdır”
Sözügedən məsələyə aydınlıq gətirən iqtisadçı-ekspert Fuad İbrahimov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bunun səbəbini bir sıra amillərlə əlaqələndirdi: “Birincisi, ÜDM artımına gəldikdə bu, iqtisadi artım tempi kimi qəbul olunur. Ancaq sosial nöqteyi-nəzərdən artım bəndi kimi mən iqtisadçı kimi bunu qəbul etmirəm. Təkcə mən yox, bir çox iqtisadçılar da bunu qəbul etmir. Çünki ÜDM-in tərkib hissəsi elə bir məhsul ola bilər ki, bu, üstün sosial göstərici demək deyil. Məsələn, qaldırıcı kran istehsalında dünyada birinci yeri tutmaq o demək deyil ki, adambaşına düşən gəlir yüksəkdir. Bunun sıravi vətəndaşların həyat səviyyəsinin yüksəlməsinə heç bir təsiri yoxdur. Yaxud da digər bu kimi məhsulları göstərmək olar. Zamanında Azərbaycanın Gürcüstan və Ermənistanla müqayisədə ÜDM-i o qədər yüksək artım göstərib ki, indi bunun aşağı düşməsi fəlakət deyil. Məsələ ondadır ki, Gürcüstanla Ermənistan neft ölkəsi olmadıqlarına görə, qeyri-neft sektorunda olan artım ÜDM-də özünü göstərir. Orta aylıq əmək haqqı indeksi isə Azərbaycanda yüksək olmalıdır. Çünki biz ölkədə şaxələnmiş iqtisadiyyatdan danışırıq. Neçə illərdir biz qeyri-neft sektorunun inkişafından danışırıq, amma orta aylıq əmək haqqının məbləğinə görə qonşu ölkələrdən geriyik. Təbii ki, bu, qəbuledilməzdir. Çünki bizdə bu məbləğ gərək daha yüksək olsun. Düzdür, valyutaların alıcılıq qabiliyyəti anlayışı da var. Manatın alıcılıq qabiliyyəti daya yüksəkdir, nəinki lari və dramın. Məsələnin bu tərəfi də var. Bütün bu məsələləri nəzərə alsaq belə, hesab edirəm bu, çıxış yolu deyil. Ona görə də bu sual bizim İqtisadiyyat Nazirliyinin komandasına verilməlidir. Azərbaycanın göstəriciləri, biznesin şaxələnməsi, inkişafı, işgüzar mühit nə üçün bu vəziyyətdədir ki, biz qonşu ölkələrdən geriyik? Rəqəmdən qaçmaq mümkün deyil. Faktiki olaraq reallıq ortadadır. Prezident tərəfindən biznesin inkişafı üçün bütün dəstək verilir, amma yerlərdə, eyni zamanda dövlət nəzarəti orqanlarında buna açıq-aşkar maneçilik göstərilir. Bunun nəticəsidir ki, Azərbaycanın iqtisadi göstəriciləri qonşu ölkələrlə müqayisədə aşağıdır. Sahibkar işə başlamazdan əvvəl bütün dövlət orqanları ora tökülüşür. Aidiyyəti olan da, olmayan da. Ondan sonra oyun başlayır. Nəticədə sahibkar başın götürüb gedir. Nə qədər ki, bu və digər maneələr aradan qaldırılmayıb, bizdə qeyri-neft sektorunun inkişafı yerində sayacaq. Ona görə də sahibkarlara şərait yaratmaq lazımdır”.
Vidadi ORDAHALLI
