“Şəhidlər Xiyabanının xarici turistlər üçün əhəmiyyət kəsb etməsi, onların bu məkanı ziyarət etməsi müsbət haldır”
Bakının erməni-bolşevik birləşmələrindən azad olunduğu 15 sentyabr tarixi ölkəmizdə Bakının azadlığı günü olaraq qeyd edilir. Bakının azadlığı uğrunda Nuru Paşanın rəhbərliyi ilə Qafqaz İslam Ordusu böyük şücaət göstərdi. Bakının erməni daşnaklarından xilas edilməsi uğrunda Qafqaz İslam Ordusunun saysız əsgəri şəhid oldu.
Bu gün Şəhidlər Xiyabanında həm türk şəhidləri, həm də Azərbaycanın suverenliyi, azadlığı və ərazi bütövlüyü uğrunda şəhid olan vətən övladları uyuyur. Şəhidlər Xiyabanında həm “Türk şəhidliyi” abidəsi, həm də şəhidlərimizin xatirəsinə həsr olunan “Əbədi məşəl” abidəsi ucalır. Həmişə olduğu kimi, hər iki abidə paytaxt sakinləri tərəfindən ziyarət edilir və şəhidlərin ruhlarına dualar oxunur.
Son zamanlar diqqətimizi çəkən məqamlardan biri Şəhidlər Xiyabınının yalnız azərbaycanlıların deyil, eyni zamanda, xarici turistlərin də ziyarət etdiyi məkanlardan birinə çevrilməsidir.
15 sentyabr tarixində Şəhidlər Xiyabanını ziyarət edənlər sırasında turistlərin üstünlük təşkil etdiyinin şahidi olduq. Diqqətçəkən məsələlərdən biri odur ki, turistlər bu məkana tərcüməçilərlə gəlirlər. Turistlər “Türk şəhidliyi” və “Əbədi məşəl” abidələrini ziyarət edir, Azərbaycan bayrağına bürünərək fotolar, videolar çəkirlər. Müsbət hal ondan ibarətdir ki, paytaxtımıza gələn turistlər yalnız gəzməli-görməli yerlərimizi deyil, həm də tariximizin bir parçası olan Şəhidlər Xiyabanını da könüllü olaraq ziyarət edirlər. Ən çox ingilisdilli turistlərin Şəhidlər Xiyabanında olması, buradakı şəhidlərin məzarlarını ziyarət etməsi həqiqətən də diqqəti çəkir. Onlar bununla Azərbaycan tarixini öyrənir, xalqımızın azadlıq uğrunda mübarizə səhifələri ilə tanış olur, həmçinin, Qarabağ müharibəsində torpaqlarımızın ərazi bütövlüyü yolunda şəhid olan qəhrəmanlarımızın ömür yolu ilə tanış olurlar.
Şəhidlər Xiyabanının turistlər tərəfindən kütləvi ziyarət edildiyini nəzərə alaraq, Şəhidlər Xiyabanının önündə ingilis, rus dillərində xüsusi lövhələrin qoyulması arzuediləndir. Bu lövhələrdə burada uyuyan insanların hansı amal uğrunda həlak olduqları qeyd edilməli, 20 Yanvar faciəsi, Dağlıq Qarabağ müharibəsi, eləcə də Bakının azadlığı uğrunda şəhid olan türk əsgərləri haqqında qısa və məzmunlu məlumat həkk olunmalıdır. Bu olduqca vacib bir məsələdir. Belə olduğu halda, turistlər tərcüməçiyə ehtiyac duymadan bu barədə lazımi məlumatlar ala biləcəklər.
- Vaqif Abışov: “Həm “Türk şəhidliyi” abidəsi önündə, həm də Şəhidlər Xiyabanı qarşısında bir lövhə olmalı və bu lövhədə dünyanın aparıcı dillərində yığcam şəkildə bu məkanda dəfn edilən şəhidlər haqqında, onların kimlər tərəfindən şəhid edildiyi barədə məlumat əks olunmalıdır”
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun aparıcı elmi işçisi, tarix elmləri doktoru Vaqif Abışov hesab edir ki, Şəhidlər Xiyabanının turistlərin marağını cəlb etməsinin böyük əhəmiyyəti var. V.Abışovun sözlərinə görə, turistlər öz gözləri ilə Azərbaycanın suverenliyi və ərazi bütövlüyü uğrunda şəhid olan insanların mübarizə yolu ilə tanış olur, bununla da tariximizin bir hissəsini öyrənirlər. Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həll edilmədiyi bir dövrdə və ermənilərin Azərbaycan əleyhinə təxribat apardığı zamanda xarici turistlərin Şəhidlər Xiyabanında gördükləri gerçəklikləri öz ölkələrində Azərbaycanın xeyrinə təbliğ edəcəklərini deyən V.Abışovun sözlərinə görə, bu da olduqca vacibdir. “Şəhidlər Xiyabanı Azərbaycan tarixinin bir hissəsidir. 1918-ci ildə erməni daşnakları tərəfindən şəhid edilən türk şəhidlərinin məzarı bu məkan olub. Bura Çəmbərəkənd qəbiristanlığı idi. Sonra oranı dağıdıb yerində park salsalar da, yenidən ora şəhidlərin uyuduğu məkana çevrildi. 1990-cı ildə Azərbaycanın suverenliyi uğrunda, sonra isə Dağlıq Qarabağ müharibəsində şəhid olanların cismi həmin məzarlığa qovuşdu və bu məkan Şəhidlər Xiyabanına çevrildi.
Şəhidlər Xiyabanının xarici turistlər üçün əhəmiyyət kəsb etməsi, onların bu məkanı ziyarət etməsi müsbət haldır. Çünki burada XX əsrdə xalqımızın başına gətirilən fəlakətlər zamanı xalqımızın azadlığı, xilası uğrunda şəhid olan insanlar uyuyur. Burada həm Qafqaz İslam Ordusunun şəhid əsgərləri, həm 20 Yanvar hadisələrində şəhid olanlar, həm də Dağlıq Qarabağ müharibəsi zamanı Azərbaycanın ərazi bütövlüyü uğrunda həlak olan insanlar dəfn ediliblər. Burada üç qəhrəmanlıq salnaməsi mövcuddur. Turistlər Şəhidlər Xiyabanını ziyarət edərkən burada uyuyan bütün şəhidləri ziyarət edirlər. Onlar bununla bizim qəhrəmanlıq tariximizi öyrənirlər.
Turistlərin ŞəhidlərXiyabanına gəlməsinin yaxşı tərəflərindən biri odur ki, onlar Azərbaycanın şəhidlik tarixini öz ölkələrində təbliğ edəcəklər. Bilirsiniz ki, turistlər Şəhidlər Xiyabanında dəfn edilən qəhrəmanların haqq-ədalət, Vətən uğrunda canlarından keçdiklərini öyrənir və bunu öz ölkələrində təbliğ edirlər. Çünki bu gün ermənilər Azərbaycan haqqında dünyaya yalan yayır, ölkəmizi “işğalçı” kimi təqdim etməyə cəhdlər edirlər. Amma turistlər gəlib gözləri ilə görürlər ki, işğal edilən Azərbaycan ərazisidir, şəhid olan azərbaycanlılardır, işğalçı isə ermənilərdir, burada uyuyan insanlar erməni gülləsindən həlak olublar. Diqqətçəkən məqamlardan biri odur ki, həm türk şəhidləri, həm 20 Yanvar şəhidləri, həm də Qarabağ şəhidləri rus-erməni hərbi qüvvələri tərəfindən qətlə yetiriliblər. Bu danılmaz bir həqiqətdir. 20 Yanvar faciəsinin törədilməsində də ermənilər yaxından iştirak ediblər. Şəhidlər Xiyabanı xalqımızın şanlı qəhrəmanlıq səhifələrini əks etdirməklə yanaşı, həm də ermənilərin törətdikləri qırğınların sübutudur” - deyə bildirən V.Abışov qəzetimizin təklifini dəstəkləyərək bildirdi ki, Şəhidlər Xiyabanının önündə xüsusi lövhə vurulmalıdır. “Bu təklifi dəstəkləyirəm. Siz çox yaxşı bir məsələni aktuallaşdırmısınız. Şəhidlər Xiyabanını ziyarət edən xarici turistlərin, nümayəndələrin heç də hamısının yanında tərcüməçi olmur. Onlar bəzən Şəhidlər Xiyabanında uyuyanlar haqqında müfəssəl məlumat ala bilmirlər. Həm “Türk şəhidliyi” abidəsi önündə, həm də Şəhidlər Xiyabanı qarşısında bir lövhə olmalı və bu lövhədə dünyanın aparıcı dillərində yığcam şəkildə bu məkanda dəfn edilən şəhidlər haqqında, onların kimlər tərəfindən şəhid edildiyi barədə məlumat əks olunmalıdır. Təəssüflər olsun ki, indiyə qədər belə lövhə yoxdur. O lövhə girişdə qoyulsa, lap yaxşı olar. Bu, Şəhidlər Xiyabanına gələn turistlərin burada dəfn edilən qəhrəman insanlar haqqında ətraflı məlumat almasına səbəb olar” - deyə V.Abışov vurğuladı.
İradə SARIYEVA
