Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan, elan etdiyi kimi, Suriya ərazisinə qoşun yeritdi. Ərdoğanın əsas planı Türkiyənin Suriya ilə həmsərhəd zonası boyunca 30 km enində ərazini nəzarətə götürməkdir. Ankara bu addımı öz ərazilərini kürd terrorçularından qorumaq məqsədilə atdığını bildirir. Bu ərazilər Ankaranın nəzarətinə keçdikdən sonra Türkiyə ərazisində müvəqqəti məskunlaşmış 3,6 milyona yaxın suriyalı qaçqının burada yerləşdirilməsi nəzərdə tutulub.
Maraqlıdır ki, Türkiyənin Suriyaya qoşun yeritmək planına regionda maraqları toqquşan ABŞ və Rusiyanın heç biri etiraz etmədi. İki qarşı duran qüvvənin Ankarayla həmrəy olmasını Ərdoğanın diplomatik gedişlərinin uğurlu nəticəsi hesab etmək olar.
Hələ bu ilin əvvəlində ABŞ Prezidenti Donald Tramp bəyan etmişdi ki, Ankara Suriyaya qoşun yeridərsə, Türkiyənin iqtisadiyyatına ciddi zərbə vurulacaq. Ancaq hazırkı məqamda Ağ ev Ankaranın bu addımına qarşı çıxmadığını bildirsə də, regionda Türkiyəni dəstəkləməyəcəyini də söyləyir. Bir sıra ərəb ölkələri, İran, Avropa Birliyi Türkiyənin bu hərəkətinə haqq qazandırmır. Belə proqnozlar var ki, ABŞ bu məsələdə PKK və YPG-yə İŞİD-in əli ilə də ciddi dəstək verə bilər və nəticədə Türkiyə orada uzun sürən müharibəyə cəlb edilər. Yəni Türkiyənin bu həmləsi ilə bağlı bədbin proqnozlar verənlər də az deyil.
- Aydın Quliyev: “İndi qardaş Türkiyənin Şimali Suriyada PKK uzantıları ilə neçə illik üzücü müharibəyə cəlb oluna biləcəyini kimsə bilirmi?”
Şimali Suriyada Türkiyənin əməliyyatlarının nə ilə nəticələnəcəyi ilə bağlı fikirlərini öz “Facebook” səhifəsində “Bakı-Xəbər” qəzetinin baş redaktoru Aydın Quliyev bölüşüb. Baş redaktor qeyd edir ki, Amerika Suriyanın şimalından qoşununu çəkir: “Trampın dedikləri isə budur:" Türkiyənin iqtisadiyyatını məhv edərik, Avropa ölkələri Suriyanın şimalında saxladığımız İŞİD terrorçusu olan vətəndaşlarına sahib çıxmasalar, onları açıb buraxacayıq". Böyük terror təcrübəsi olan bu qaniçənlərin buraxılandan sonra nə edəcəkləri təxminən bilinir. Trampın Ərdoğana və Türkiyəyə necə acıqlı olduğunu bilirik. Amerikanın neçə ildir Suriyada İŞİD-lə mübarizədə kürdlərlə necə açıq müttəfiqlik etdiyini də bilirik. 1960-cı illərin ortalarında İraqda general Qasemin və Həsən əl Bakrın (bunlar Səddamdan qabaq olublar) prezidentlikləri dövründə üsyançı Mustafa Bərzaninin kürd hərəkatına necə kömək etdiyini də bilirik. Bərzaninin Amerikada dəfn olunduğunu da bilirik. Baxmayaraq ki, 40-50-ci illərdə o, SSRİ-nin adamı idi və hətta Naxçıvanda mühacir həyatı yaşamışdı. Atanın xidmətlərini unutmayan Amerika 2003-cü ildə İraqa müdaxilə edən kimi oğul Məsud Bərzanini hakimiyyətə gətirdi, müstəqilliyə bircə "sm" qalan Kürdüstan yaratdı və İraqı faktiki parçaladı.
İndi qardaş Türkiyənin Şimali Suriyada PKK uzantıları ilə neçə illik üzücü müharibəyə cəlb oluna biləcəyini kimsə bilirmi? Suriyadan çəkilirəm deyən Tramp, əslində, kürdlərdən əlini çəkəcəkmi? Bərzanilərlə 60 il əvvəl başlanmış müttəfiqlik bağlantısına sadiqliyi təsadüfən yada salmadım. Şimali Suriyada Ərdoğanın üzücü müharibəsinin sonda orada da müstəqilliyə bircə "sm" məsafəsi qalmış Kürdüstanın yaranmasına gətirib çıxarmayacağına təminat varmı? Bu yandan da Rusiya dedi ki, Türkiyə Suriyanın torpaq bütövlüyünə hörmət etməlidir, yəni nə vaxtsa çıxmalıdlr... Nəticəni birlikdə çıxaraq...”.
- Qabil Hüseynli: “Bu məsələdə Türkiyə üçün elə bir ciddi təhlükə yoxdur”
Politoloq Qabil Hüseynli isə qəzetimizə açıqlamasında bildirdi ki, Türkiyənin addımları qanunidir: “O sərhədlərində Türkiyəyə qarşı olan PKK və YPG-nin demokratik qüvvələr adı altında alyans yaratmasını istəmir. Türkiyənin ən mühüm arzusu sərhədləri boyuncə təhlükəsizlik zonaları yaratmaqdır. Bu zonalara da ərazisinə qaçıb gəlmiş 3 milyon yarımdan çox suriyalını yerləşdirməyə çalışır. Bu, tam humanitar bir istəkdir. Hər bir dövlət öz sərhədlərinin təhlükəsizliyini istəyir. Hər bir ölkə istəyir ki, ərazisinə yerləşmiş qaçqınlar ordusunu öz doğma yurd-yuvalarına qaytarsın. Bu məsələ belədir ki, Türkiyənin heç kimin bir qarış da torpağında gözü yoxdur. Sadəcə, Ərdoğanın təbliğatı bir qədər Türkiyə əleyhinə olan narazılıqları artırır. Ərdoğan ABŞ və Avropa ilə münasibətlərdə sərt davranış ortaya qoyur. Onlar da bu bəhanədən Türkiyə əleyhinə istifadə edirlər. Türkiyə təbii ki, uzun müddət orada qalmaq istəmir. Qaçqınları yerləşdirəndən sonra öz ərazisinə qayıdacaq. Ankaranın bu məsələdə ekspanist niyyəti yoxdur. Təbii ki, ABŞ və digərləri prosesin uzun sürməsinə istəyər. Amma ordakı qüvvələr balansını tutuşduranda Türkiyə ordusunun çox güclü olduğu məlum olur. Onlar PKK-ya tez bir zamanda qalib gələcəklər. Hesab edirəm ki, bu məsələdə Türkiyə üçün elə bir ciddi təhlükə yoxdur. Sadəcə, Türkiyə daha risqsiz davrana bilərdi. Xüsusilə də ABŞ-la birgə əməliyyatı həyata keçirmək şansını əldən verdi. İstənilən halda, Türkiyə bu addımı atmalı idi. Çünki onun Suriya ilə 710 km-lik sərhədi var. Mütləq addım atmalı idi. İran kimi bir ölkə iki dövlətin üstündən atlanıb gəlib orada baza qura bilir, ancaq Türkiyə nəsə edəndə narazılıq olur?”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
