Paşinyanın növbəti sərsəm gedişi Moskvanı daha çox qəzəbləndirməyə başlayır
İrəvanda keçirilən Avrasiya İqtisadi Birliyinin sammitindən artıq xeyli vaxt keçsə də, onun əks-sədası hələ də Ermənistanda səngimir. Erməni cəmiyyətini, xüsusən də baş nazir Nikol Paşinyan hakimiyyətini narahat edən başlıca məqam budur ki, proseslərin gedişindən çox narazı qalan Rusiya prezidenti Vladimir Putin İrəvanı daha sərt formada cəzalandıracaq. Rusiyanın “Kommersant” qəzetinin yazdıqlarından da belə bəlli olur ki, Moskvanın erməni iqtidarından narazılığı getdikcə artır.
Qəzet Avrasiya İqtisadi Birliyinin sammiti çərçivəsində baş verənlərin bunu tətiklədiyini də xüsusi vurğulayır. İlk növbədə diqqət ona yönəlir ki, hələ sammitdən əvvəl qeyri-standart, sağlam olmayan bir atmosfer yaranıb. Bundan sonra isə Rusiya və Ermənistan rəhbərlərinin ikitərəfli görüş imkanı sual altına düşüb. “Kommersant” politoloq Beniamin Matevosyandan sitat gətirərək bildirib ki, “Dvin” otelində və “Zvartnots” hava limanında Paşinyanla Vladimir Putinin görüşləri cəmi 10 dəqiqə davam edib. Halbuki, Rusiya prezidenti Ermənistanın ikinci prezidenti Robert Köçəryanın həyat yoldaşı Bella Köçəryanla görüşə daha çox vaxt ayırıb. “Kommersant” bunu Putinin Paşinyana hansı münasibət bəslədiyinin real göstəricisi olaraq təqdim edir. Bütün bunlardan sonra Ermənistanda Paşinyanın nəzarətində olan media orqanlarının Putinə qarşı total hücumu isə Paşinyanın növbəti səriştəsiz gedişi sayılır. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, Putin indi Ermənistanda Köçəryanla birlikdə siyasi qətldə ittiham olunur. Bu xüsusda Ermənistanın “1in.am” portalının yazdıqları xüsusi diqqət cəlb edir. Portal qeyd edir: “21 il bundan öncə, 10 oktyabr 1998-ci ildə deputat Vano Siradegyan bəyan etdi ki, Robert Köçəryan sakitcə parlamenti buraxa bilər, çünki orada siyasi dayağı yoxdur. Yeri gəlmişkən, 1998-ci ilin saray çevrilişindən sonra Robert Köçəryanın hədəfi ilk növbədə parlament olmuşdu. Onu cinayətkarların hamisi kimi təqdim etdiyi Erməni Ümummilli Hərəkatının təsir aləti kimi görürdü. Reallıq ondan ibarətdir ki, Köçəryan öz mahiyyəti etibarilə prinsipial olaraq siyasi debatları, parlament diskurslarını qəbul etməyən avtoritar düşüncəli insandır.
Digər tərəfdən, Köçəryan parlamenti yalnız Levon Ter-Petrosyan komandasının orada iştirak etməsinə görə hədəf seçməmişdi. Erməni Ümummilli Hərəkatı və ya “Respublika” fraksiyası parlamentdə də çoxluğu itirmişdi və hakimiyyətə qarşı real çağırış təşkil edə bilməzdi. Köçəryanı narahat edən o idi ki, parlament çoxluğuna həmin günlərdə prezidentin “gözündə ağ ləkə” olan Vazgen Sarkisyan nəzarət edirdi. İş ondadır ki, Köçəryan şərq tipli diktaturaya can atırdı, lakin onun təsisi Vazgen Sarkisyanın iştirakı ilə və ya o həyatda olarkən realllaşa bilməzdi. Təsadüfi deyil ki, Köçəryanın komandası mümkün olan bütün təbliğat vasitələrindən istifadə edərək, Vazgen Sarkisyanı nüfuzdan salmağa cəhd edirdi. O da təsadüfi deyil ki, Vano Siradegyan özünün məşhur məktubunda hay salırdı: “…Supernazir Vazgen Sarkisyandan yalnız kamuflyaj qalacaq. Mən bu məsələdə həddindən çox əminəm”. Əlbəttə, Köçəryanın mövqeyinin və ya Vazgen Sarkisyana münasibətdə güzəştsizliyinin əsasında, necə deyərlər, kənar ünsür də var idi. Proqramında Vazgen Sarkisyanın ortadan qaldırılması həlledici vəzifə hesab edilən Erməni İnqilabi Federasiyası “Daşnaksütyun”un ikinci prezidentin ətrafında böyük təsiri vardı.
1998-ci ildə Robert Köçəryan parlamenti buraxa və ya ən azı, Vazgen Sarkisyanı vəzifədən kənarlaşdıra bilərdi, lakin onun hər hansı bir təminatı yox idi ki, yeni seçkilərdə qalib gələcək. İkinci prezidentə şantaj siyasətinə etibar etmək qalırdı. Gah Vazgen Sarkisyan və Vano Siradegyan hədəf olurdu, gah da mediada, guya “yazıq” Köçəryanın “heyvan” Vazgen Sarkisyandan qorxub Dağlıq Qarabağa qaçması haqqında Prezident Administansyasından buraxılan məlumatlar tirajlanırdı.
Robert Köçəryan gözəl anlayırdı ki, hakimiyyət məsələsi 1999-cu ilin parlament seçkilərində həll oluna bilər, ancaq, necə deyərlər, “Qarabağ klanı”nın şansları, xüsusən də Vazgen Sarkisyanla Karen Dəmirçiyanın ittifaq bağlamasından sonra çox məhdud idi. Parlament seçkilərində Robert Köçəryan-Serj Sarkisyan-Samvel Babayan üçlüyü tam cəbhə ilə Sarkisyan-Dəmirçiyan tandeminə qarşı mübarizə apardı, ancaq bu mübarizə uğursuz oldu. “Miasnutyun” ittifaqı parlament seçkilərində Robert Köçəryanı yarış zolağında geridə qoyaraq inamlı qələbə çaldı. Lakin ikinci prezidentin Ermənistan sərhədlərindən kənarda – Moskvada müttəfiqi vardı. Kreml heç bir zaman postsovet məkanında legitim hakimiyyətin formalaşması ilə, bunu öz maraqlarına çağırış hesab edərək, barışmazdı. Köçəryana hakimiyyət, ruslara isə total təsir lazım idi. Hər ikisinə də Vazgen Sarkisyan mane olurdu. Köçəryanla Putin arasında üzvi birləşmə məhz Vazgen Sarkisyanın qətl edilməsi və Ermənistanda rus vassal rejiminin yaradılması fonunda baş verdi”. Bu qeyd edilənlərdən göründüyü kimi, Paşinyana yaxın bir media orqanı Putinə qarşı olduqca kəskin ittihamlar səsləndirib. Hətta Putinin Köçəryana dəsətyinin arxasında bu amilin durması da iddia olunur.
Ekspertlər bildirir ki, belə bir məsələnin erməni mediasında tirajlanmasından Paşinyan xəbərsiz deyil və o, Putinin ona qarşı artan təzyiqləri fonunda özünü erməni cəmiyyətində təmizə çıxarmaq üçün belə gedişlər edir. Amma erməni mediası yazır ki, belə ucuz gedişlərlə Paşinyan Putinin qəzəbini daha çox öz üzərinə çəkdiyini də unudur. Bunu rusiyalı politoloq Stanislav Tarasov da təsdiq edir. Onun sözlərinə görə, Avrasiya İqtisadi Birliyinin Ali Şurasının iclası çərçivəsində Ermənistana səfər edən Putinin Paşinyanla görüşdükdən sonra Bella Köçəryanla bir araya gəlməsindən Ermənistanın baş naziri lazımi nəticə çıxarmalı idi: “Putin cəzaçəkmə müəssisəsinə getmədi, elə deyilmi? Bu, həddindən artıq kəskin addım olardı. O, Bella Köçəryanı qəbul etdi. Bu, Paşinyana mesaj idi. Amma görünür, mesaj lazımi qaydada alınmayıb və Rusiyaya qarşı etirazların tətiklənməsi baş verir. Moskva sadəcə seyrçi qala bilməz. Ermənistanda baş verən indiki dalğalanmalar Rusiyanı sevindirmir”. Bütün bunlar isə mütləq mənada, ekspertə görə, özünü müəyyən formada büruzə verəcək və bunu Paşinyan da bilməmiş deyil.
Nahid SALAYEV
