Türkiyənin İzmir şəhərində “Doğu Akdeniz – 2025” (Şərqi Aralıq dənizi - 2025) dəvət təlimi keçirilib. Müdafiə Nazirliyi bildirir ki, təlimdə qardaş ölkənin hərbi qulluqçuları ilə yanaşı, Azərbaycan Ordusunun Hərbi Dəniz Qüvvələrinin bir qrup heyəti, ABŞ-nin terrorizmə qarşı təhlükəsizlik qrupu və Pakistan ordusunun dəniz patrul təyyarəsi iştirak edib.
Təlimdə qarşıya qoyulan tapşırıqların icrası zamanı iştirakçı ölkələrin hərbi qulluqçuları yüksək peşəkarlıq nümayiş etdiriblər. Qeyd edək ki, dəvət təliminə on doqquz ölkədən hərbi qulluqçular müşahidəçi qismində qatılıb. Çox maraqlıdır ki, bütün bunlar Ermənistanda ciddi əndişə yaradıb. Məsələ ilə bağlı “armenianreport” portalı yazır ki, davam edən regional gərginlik şəraitində hərbi potensialın artırılması ilə bağlı istənilən addımlar daha dərin təhlil tələb edir: “Bu, xüsusilə hazırda Azərbaycanla nəhayət sülhün bərqərar olacağına inanmağa çağırılan Ermənistana aiddir. Azərbaycan öz xarici siyasət sütunlarını uzun müddət və ardıcıl olaraq möhkəmləndirib. Türkiyə təkcə hərbi sahədə deyil, həm də siyasi və diplomatik sahədə onun üçün əsas strateji tərəfdaşa çevrilib. Birləşmiş Ştatlar NATO daxilində mövcud ziddiyyətlərə və Ankara ilə münasibətlərdə mürəkkəb gündəmə baxmayaraq, regionda tanış təsir aləti olan Türkiyə və Azərbaycanla hərbi dialoqu davam etdirir. Pakistan ordusunun iştirakı da təəccüblü deyil. İslamabad Qarabağ məsələsində açıq şəkildə Bakıya dəstək verib. Başqa sözlə, biz Azərbaycanın ətrafında, mahiyyət etibarilə, Qarabağ münaqişəsinin hərbi yolla həllində iştirak etmiş geniş hərbi-siyasi blokun formalaşdığını və möhkəmlənməkdə davam etdiyini bir daha görürük. Bu gün Bakı Cənubi Qafqaz regionundan kənarda təlimlər keçirir, hərbi əməkdaşlığın coğrafiyasını genişləndirir, Yaxın Şərq, Cənubi Asiya və Mərkəzi Asiya dövlətləri ilə kommunikasiyalar qurur. Bu, inamın və gücün nümayişidir. Eyni zamanda, Ermənistanla Azərbaycan arasında “yeni sülh erası”nın elan edilməsi də var. Amma məntiqli sual yaranır: Azərbaycanın müttəfiqlərinin davamlı manevrləri, silah nümayişi, hərbi dəniz qüvvələrinin gücləndirilməsi ilə müşayiət olunan bu sülh necə sülhdür? "Doğu Akdeniz-2025" təlimləri daha geniş bir prosesdə yalnız bir epizoddur. Bakının ritorikası getdikcə sərtləşir. Azərbaycan rəsmiləri regionda Ermənistanın Azərbaycanın diktə etdiyi şərtlərə əməl etməli olduğu “yeni reallıqları” çəkinmədən təsvir edir. Əgər sülh məcburiyyət üzərində qurulubsa, bu, sülh deyil, sadəcə olaraq bir tərəfin növbəti təzyiq raundunda öz mövqeyini gücləndirdiyi bir möhlətdir.
Baş nazir Nikol Paşinyanın Ermənistanın qarşıdurma tələsindən qurtulduğu və normallaşma yoluna başladığı barədə mütəmadi bəyanatları fonunda belə proseslərin baş verməsi xüsusilə qıcıq doğurur. Üstəlik, vəziyyəti 2020-2023-cü illər fəlakətinə görə məsuliyyət yalnız əvvəlki hakimiyyət orqanlarının üzərinə düşürmüş kimi təqdim etməyə cəhdlər var. Serj Sarkisyan və Robert Köçəryanın səhvlərini qeyd etmək ədalətlidir. Onların səhv hesablamaları həqiqətən də Ermənistana baha başa gəldi. Amma bugünkü faciəvi reallıq ilk növbədə Paşinyan hakimiyyətinin qərarlarının və fəaliyyətsizliyinin nəticəsidir. İndi də Paşinyan öz reputasiyasını “ağartmağa” can ataraq, konteksti yenidən yazmağa çalışır, hər şeyi başqalarının səhvlərinin qaçılmaz nəticəsi kimi təqdim edir. Bu, xüsusilə Ermənistanın bu gün obyektiv olaraq ağır vəziyyətdə olduğunu nəzərə alsaq, doğrudur. Faktiki təhlükəsizlik təminatları olmayan sülh gündəliyi ilə bağlı siyasi bəyanatlar strategiya deyil, arxayınçılıqdır. Hökumətimiz sülhdən danışarkən, regionda birtərəfli hərbi-siyasi bloklar güclənməkdə davam edir, Ermənistan ətrafında geosiyasi məkan daralır. İzmirdəki təlimlər sadəcə olaraq bir simptomdur: Qafqazda silahların uzaqda qalmamadığının nümayişidir. Aydın nəticə ondan ibarətdir ki, qonşularla münasibətlərin hər hansı normallaşması yalnız özünü aldatma üzərində qurulmadıqda müsbət addım ola bilər. Amma “dinc gələcək” söhbəti hakimiyyətin geosiyasi reallıqları ilə dəstəklənənməyədə belə “sülh” təhlükəli illüziyaya çevrilir”. Bu arada qeyd edək ki, Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığının müdafiə üzrə dövlət naziri Lord Vernon Koakerin Bakıya səfəri də erməni tərəfində narahatlıq yaradıb. Britaniyanın Azərbaycandakı səfirliyinin yaydığı məlumatda deyilir ki, nazirin səfəri ölkələr arasında müdafiə tərəfdaşlığını gücləndirmək məqsədilə baş tutub. Məlumatda bildirilir ki, təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlıq Böyük Britaniya–Azərbaycan strateji tərəfdaşlığının əsas sütunlarından biri olacaq və regional sabitlik və uzunmüddətli sülhün əhəmiyyətinə dair ortaq anlayışı əks etdirəcək. Artan təhdidlər fonunda ölkələr ortaq strateji maraqlar üzrə birgə işləməyə davam edəcəklər. Qeyd olunur ki, Böyük Britaniya və Azərbaycan Cənubi Qafqazda sülh, sabitlik və rifah üçün ortaq məqsəd üzərində birlikdə çalışırlar. Bu məqsədə dəstək olaraq müdafiə üzrə dövlət naziri 2022-ci ildən bəri ilk dəfə Azərbaycana səfər edib. Səfər zamanı Lord Koaker Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev, müdafiə naziri general-polkovnik Zakir Həsənov və müdafiə sənayesi naziri Vüqar Mustafayev ilə ikitərəfli görüşlər keçirib və Böyük Britaniya–Azərbaycan müdafiə və təhlükəsizlik tərəfdaşlığının inkişafı üçün əlavə imkanları araşdırıb.
Samirə SƏFƏROVA
