Məşhur Pol Qoblun Qarabağa dair daha üç variantı var...
ABŞ Dövlət Departamentinin sabiq xüsusi müşaviri Pol Qobl son müsahibəsində Qarabağ məsələsi ilə bağlı yeni fikirlər səsləndirib.
Qobl yaxın zamanlarda sülh sazişinin imzalanacağına inanmadığını bildirib: “Mən yaxın zamanlarda belə bir sülh sazişinin imzalanacağına təəccüb edərdim. Ermənistanla Azərbaycan arasında həll edilməmiş fundamental münaqişə var. Sülh sazişinin imzalanması üçün hər iki tərəf bir-birinin sərhədlərini tanımalıdır, bu isə mümkün deyil, çünki Qarabağın statusu barəsində ixtilaflar mövcuddur”.
Analitik deyib ki, gərginlik get-gedə artacaq, dövri olaraq hərbi toqquşmalar da mümkündür: “İrəvanın seçimi yoxdur, Rusiya da bunu bilir. Deməli, hazırki vəziyyətdə Moskva heç bir halda Ermənistana kömək edə bilməz, hətta bunu istəsə belə. Ona görə də erməni tərəfinin Rusiyaya şikayətlərinin əsası, mənası yoxdur. Anlamaq lazımdır ki, hazırda hərbi qarşıdurma Azərbaycan ərazisində baş verir”.
Pol Qobl bildirir ki, Ermənistanla Azərbaycan arasında olan qarşıdurmanın üç nizamlanma variantı var və tərəflər arasında sülh yarada bilər: “Birinci variant bir tərəfin digər tərəf üzərində qeyd-şərtsiz hərbi qələbəsidir. İkinci variant xarici oyunçu tərəfindən sülh sazişinin zorla qəbul etdirilməsidir. Üçüncü variant sövdələşmədir, bu zaman hər iki tərəf, Ermənistanla Azərbaycan istədiyi bir şeyi əldə edir, əvəzində özündə olduğu hər hansı bir şeydən imtina edir. Yəni Ermənistan və Azərbaycan güzəştlərə gedir, tərəflərdən hər biri ona lazım olanı əldə edir. İlk iki variant yalnız vaxtda uduş əldə etməyə imkan verir, üçüncü variant isə möhkəm sülh üçün yeganə yoldur”.
Qoblun təklif etdiyi üç variantdan hansı bizim üçün məqbuldur və qarşılıqlı güzəşt deyəndə, o həm də status məsələsini nəzərdə tuta bilərmi?
Azərbaycan Naminə Alyans Partiyasının sədri Abutalıb Səmədov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, Pol Qoblun dediyi variantlar içərisində Azərbaycan ilk iki variant üzərində işləyir: “Biz onun dediyi birinci və ikinci variantı faktiki olaraq birləşdirmişik. Ermənistanın üzərində qələbə çalmışıq, onları təslim aktına imza atmağa məcbur etdik və elə həmin gün gecə Azərbaycan Prezidenti bəyan etdi ki, status ola bilməz. Bundan sonra Azərbaycan maraqlıdır ki, məsələyə dördlər formatında baxılsın. Söhbət sülh sazişinin imzalanmasından gedir. Yalnız bu halda Rusiyanın Ermənistana təzyiq göstərməsi mümkündür. Bununla da Ermənistana şərtlər qəbul etdirilə bilər. Onların isə əsas şərti statusla bağlıdır. Çünki status yoxdursa, danışmağa da bir şey yoxdur. ABŞ və Qərbin mövqeyi isə ermənilərə statusun verilməsi tələbinin üzərində israrla dayanmaqdan ibarətdir. Qobl da güzəşt deyəndə, müstəqilliyə yaxın statusun verilməsini nəzərdə tutur. Bu bizim üçün məqbul deyil. Onların bir dəfə Muxtar Vilayət statusları olub, daha artığını istədilər. Görün, bizə nə qədər problemlər yartadılar. Ermənilərin məqsədi müstəqil olub, sonradan Ermənistana birləşməkdir. Azərbaycanın tutduğu mövqe yeganə düzgün variantdır. Minsk Qrupunu tamamilə prosesdən kənarlaşdırmaq lazımdır. Biz deyə bilmərik ki, Minsk Qrupu ümumiyyətlə olmasın. Ola bilsin ki, hətta Qərb Minsk Qrupunun fəaliyyətinin daha da fəallaşmasını stimullaşdıran qərarlar qəbul etsin. Biz bütün diplomatik vasitələrdən istifadə edib, Minsk Qrupunu kənarlaşdırmağa çalışmalıyıq. Ermənistana təzyiqi mütləq Rusiya göstərməlidir. Qoblun dediklərinin çoxunu biz həyata keçirmişik”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
