Azərbaycanlı tələbələr Çində ən çox nələri öyrənə bilər?...
Kamran Əsədov: “...Bir neçə mühüm üstünlük yaradır”
Azərbaycanla Çin arasında ali təhsil sahəsində əməkdaşlığın genişləndirilməsi məsələsi gündəmdədir. Söhbət Azərbaycan-Çin birgə universitetinin yaradılmasından, tələbə mübadiləsinin artırılmasından və sairdən gedir.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Pekində CGTN (China Global Television Network) telekanalına müsahibəsində deyib ki, Azərbaycandan daha çox sayda tələbənin Çinə gəlməsi üçün böyük imkan var. "Azərbaycanda Çin-Azərbaycan Universitetinin yaradılması barədə düşünmək yaxşı fikir olar. Hazırda biz bu imkanın dəyərləndirilməsi mərhələsindəyik. Lakin sözsüz ki, insanlar nə qədər çox səyahət edirlərsə, mədəniyyət, xalq barədə nə qədər çox bilirlərsə, ölkələr arasında əlaqələr bir o qədər də daha sıx olur. Çünki, bəli, biz siyasi qərarlar qəbul edirik, strateji tərəfdaşlarıq. Biz liderlər və hökumətlər olaraq dostuq. Lakin bizim xalqlarımızın da daha çox yaxınlaşmasına, onların da dost olmasına ehtiyacımız var", - deyə Prezident Əliyev vurğulayıb.
Çin universitetləri ilə tələbə mübadiləsi bizə nə verər? Bizim universitetlər Çinlə tələbə mübadiləsinə hazırdırmı? Biz Çin universitetlərindən nə öyrənə bilərik?
“Çin universitetləri ilə tələbə mübadiləsi Azərbaycanın təhsil sisteminin beynəlxalqlaşması, yeni texnologiya və idarəetmə təcrübələrinin ölkəyə gətirilməsi baxımından strateji önəm daşıyır”
Tanınmış təhsil eksperti Kamran Əsədov “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, Çin universitetləri ilə tələbə mübadiləsi son illər qlobal təhsil gündəminin əsas mövzularından birinə çevrilib və Azərbaycan üçün də bu istiqamətdə yeni imkanlar açır. “Prezidentin çıxışında qeyd olunan “Azərbaycandan daha çox sayda tələbənin Çinə gəlməsi üçün böyük imkan var” fikri, təkcə rəqəmsal artım deyil, həm də keyfiyyət baxımından yeni mərhələnin başlandığını göstərir. Məsələni təhlil edərkən ilk növbədə Çin təhsilinin son 20 ildə keçdiyi inkişaf yolunu nəzərə almaq vacibdir. Hazırda Çin dünyada ən çox xarici tələbə qəbul edən ilk beş ölkədən biridir: 2023-cü ilin statistikası göstərir ki, burada təhsil alan əcnəbi tələbələrin sayı 500 minə yaxınlaşır. Çin universitetləri “QS World University Rankings” və “Times Higher Education” reytinqlərində artıq ilk 20-likdə yer almağa başlayıb. Məsələn, Tsinghua və Peking Universitetləri Asiya regionunda lider mövqedədir.
Azərbaycan üçün Çin universitetləri ilə tələbə mübadiləsi bir neçə mühüm üstünlük yaradır. Birincisi, bu proqramlar azərbaycanlı gənclərə yeni texnologiyaların, tətbiqi elmin və müasir təhsil infrastrukturunun üstünlüklərini birbaşa təcrübədə görməyə imkan verir. Çin hazırda süni intellekt, biotexnologiya, mühəndislik, alternativ enerji və maliyyə texnologiyaları kimi sahələrdə qlobal liderlik iddiası olan ölkədir və bu sahələr üzrə mübadilə proqramlarında iştirak, gənc mütəxəssislərimizin dünyagörüşünü genişləndirə, əmək bazarına daha rəqabətli çıxışını təmin edə bilər. İkincisi, Çin cəmiyyətinin əmək nizam-intizamı, kollektiv düşüncə, sistemli innovasiya və sosial məsuliyyət modeli Azərbaycan üçün yeni idarəetmə yanaşmaları və peşə etikasının öyrənilməsinə şərait yarada bilər. Qeyd etmək lazımdır ki, bu ölkədə tətbiq olunan “ikili diplom” proqramları, təcrübə və tədqiqat imkanları yerli tələbələr üçün də maraqlıdır”-deyə K.Əsədov bildirdi.
K.Əsədov vurğuladı ki, digər tərəfdən, bizim universitetlərin Çinlə tələbə mübadiləsinə nə dərəcədə hazır olması məsələsi hələ tam optimist mənzərə yaratmır. O, qeyd etdi ki, hazırda Azərbaycan universitetlərinin beynəlxalq proqramlarda iştirakı əsasən Türkiyə, Avropa və bir qədər də MDB ölkələri ilə məhdudlaşır. Ekspertin sözlərinə görə, 2024-cü ilin rəsmi statistikası göstərir ki, hazırda ölkəmizdən Çinə oxumağa gedən tələbələrin sayı 200-ə yaxındır, halbuki Türkiyədə bu göstərici 15 min, Avropa ölkələrində isə 4-5 min civarındadır. “Universitetlərimizin əksəriyyəti Çin universitetləri ilə ikitərəfli müqavilələr və ortaq proqramlar üzrə praktiki təcrübəyə malik deyil. Xarici dil (xüsusilə ingilis dili və Çin dili) hazırlığı, kurikulum uyğunlaşması, kreditlərin tanınması, akademik mobillik üçün infrastruktur və idarəetmə resursları hələ kifayət qədər deyil. Buna baxmayaraq, ADA, BDU və bir neçə digər universitet son illərdə Çinlə məhdud sayda əməkdaşlıq və layihələrə qoşulub.
Çin universitetlərindən nə öyrənə bilərik sualına gəldikdə, ilk növbədə, dövlət və cəmiyyət prioritetlərinin təhsilə yönləndirilməsi, “massive open online courses” (MOOC), STEM yönümlü kurikulumların, laboratoriyaların və texnoloji parkların inkişafı, universitet-sənaye əməkdaşlığı və yeni nəsil innovasiya ekosistemi Azərbaycanın təhsil sahəsində tətbiq oluna biləcək təcrübələrdir. Eyni zamanda, Çin universitetləri beynəlxalq elmi jurnallarda məqalə dərcində ciddi nəticələr göstərir, intizam və etik kodekslərə riayət, müəllimlərin akademik reytinq sisteminə əsasən qiymətləndirilməsi də bizim üçün yeni yanaşma ola bilər. Statistikaya görə, 2023-cü ildə Çin elmi məqalə sayı üzrə dünyada birinci yerdədir.
Bütün bunlarla yanaşı, Azərbaycan universitetləri Çinlə əməkdaşlıqda yeni akademik proqramlar və birgə araşdırma mərkəzləri yaradarsa, tələbə və müəllim mübadiləsini genişləndirərsə, həm təhsilin beynəlmiləlləşməsi, həm də elmi potensialın güclənməsi təmin olunar. Mübadilə proqramlarının genişlənməsi yeni texnologiyaların, işgüzar etikanın və fərqli düşüncə modellərinin ölkəyə transferi üçün real zəmin yaradar. İnteqrasiya üçün isə ən böyük çağırışlardan biri xarici dil səviyyəsinin yüksəldilməsi və tədrisin strukturuna yeniliklərin gətirilməsidir. Çinin sərt intizam, sürətli inkişaf, elmi-tədqiqat yönümlü universitet modellərindən faydalanmaq, Azərbaycan təhsilinin rəqabət qabiliyyətini artırmağa imkan verə bilər.
Nəticə etibarilə, Çin universitetləri ilə tələbə mübadiləsi Azərbaycanın təhsil sisteminin beynəlxalqlaşması, yeni texnologiya və idarəetmə təcrübələrinin ölkəyə gətirilməsi baxımından strateji önəm daşıyır. Tam səmərə üçün isə həm hüquqi, həm texniki, həm də dil və məzmun baxımından ciddi hazırlıq, yeni layihələrin təşviqi və universitetlər arasında qarşılıqlı inam mühiti yaradılmalıdır”-deyə K.Əsədov vurğuladı.
İradə SARIYEVA
