Çərşənbə axşamı günü, 22 iyul 2025
     

Peşə təhsilini bütünlüklə ödənişsiz etmək olmaz? - Heç olmasa müəyyən dövr üçün...

Image

Kamran Əsədov: “Hüquqi çərçivə bu sahənin dövlət tərəfindən maliyyələşdirilməsini və sosial bərabərliyin qorunmasını tələb edir”

Azərbaycanda peşə təhsilinin inkişafı ən vacib məsələlərdən biri kimi diqqətdə olmalıdır. Amma bəzən eşidirik ki, ölkədə peşə təhsili ödənişlidir.

Vacib bir sahə olan peşə təhsili niyə pullu olsun ki? Bəzi məlumatlara görə, ölkədə peşə təhsili ən bərbad sahələrdən biridir. Təbii ki, bu düzəlməlidir.

Eyni zamanda, ölkədə əgər ali təhsillilərə iş tapılmırsa peşə təhsilləri həvəsləndirmək lazımdır ki, peşə təhsilinə gedənlərin sayı çox olsun, ölkədə onların hesabına heç olmasa məşğul əhalinin sayı artsın. Çünki ali təhsillilərə iş tapmaq mümkün deyil, ali təhsillilər gedib peşə ixtisası tələb edən sahələrdə işləyə bilmirlər. Belədə peşə ixtisasının ardınca gedənlərin sayını artırmaq üçün onu pulsuz, dövlət hesabına etməyə ekspertlər necə baxır?

“Peşə təhsilini pullu etmək əvəzinə, bu sahənin tamamilə dövlət tərəfindən dəstəklənməsi zəruridir”

Təhsil eksperti Kamran Əsədov “Bakı-Xəbər”ə “Azərbaycanda peşə təhsili sistemi uzun illərdir ciddi struktur və məzmun problemləri ilə üz-üzədir. Rəsmi statistikaya əsasən, ölkədə fəaliyyət göstərən 100-dən artıq peşə təhsili müəssisəsində təhsil alanların sayı 2024-cü ildə cəmi 25 min nəfər olub. Bu isə ölkənin orta ixtisas və ali təhsillə müqayisədə çox aşağı göstəricisidir. Halbuki, hazırda Azərbaycanda qeyri-neft sektorunun inkişafı üçün prioritet sahələrdə - sənaye, kənd təsərrüfatı, nəqliyyat və turizm sektorlarında sırf texniki və praktiki bacarıqlı kadrlara ehtiyac artmaqdadır. Belə bir şəraitdə peşə təhsilinin pullu əsaslarla təşkili bu sahəyə olan marağı daha da zəiflədəcək və strateji kadr çatışmazlığını dərinləşdirəcək”-deyə bildirdi.

K.Əsədov bildirdi ki, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin 2024-cü ilə dair məlumatlarına görə, ali təhsilli şəxslər arasında işsizlik səviyyəsi peşə təhsilli şəxslərlə müqayisədə daha yüksəkdir. “Bu tendensiya ali təhsilin artıq iş tapmaq üçün yetərli olmadığını göstərir. Belə halda dövlət məntiqi olaraq peşə təhsilinə keçidi stimullaşdırmalı, bu istiqamətdə sosial təşviq alətləri tətbiq etməlidir. Bunun əksinə olaraq peşə təhsilini pullu etmək təhsilin əlçatanlığını məhdudlaşdıracaq, xüsusilə də aztəminatlı ailələrin övladlarını bu təhsil formasından uzaqlaşdıracaq.

Azərbaycan Respublikasının “Təhsil haqqında” Qanunun 5.3-cü maddəsində göstərilir ki, təhsilin hər pilləsində bərabər imkanlar təmin edilməlidir. Eyni qanunun 6.1.4-cü maddəsində dövlət təhsil müəssisələrində təhsil almaq hüququnun təmin olunması dövlətin əsas vəzifələrindən biri kimi göstərilir. Əgər bu sahə pullu olarsa, bu, Konstitusiyanın 42-ci maddəsində göstərilən təhsilin əlçatanlığı prinsipinə də zidd olacaq. Hüquqi çərçivə bu sahənin dövlət tərəfindən maliyyələşdirilməsini və sosial bərabərliyin qorunmasını tələb edir”.

K.Əsədov qeyd etdi ki, beynəlxalq təcrübəyə baxdıqda, Almaniyada peşə təhsili tamamilə dövlətin maliyyə dəstəyi ilə həyata keçirilir. Mütəxəsissin sözlərinə görə, “Dual system” adlandırılan modeldə tələbə eyni anda həm müəssisədə praktiki təlim keçir, həm də dövlət hesabına təhsil alır. “İsveçrədə peşə təhsilinə gedən tələbələrin 70 faizindən çoxu dövlət tərəfindən maliyyələşdirilir və onlara təcrübə dövründə aylıq maaş verilir. Cənubi Koreya, Finlandiya, Estoniya kimi ölkələrdə də bu sahənin inkişafı birbaşa dövlətin sosial-iqtisadi strategiyasının tərkib hissəsidir və bu ölkələrdə peşə təhsili prestijli karyera yolu kimi qəbul olunur.

Azərbaycanda isə bu sahə hələ də “ikinci dərəcəli təhsil” kimi qəbul olunur. Bunun əsas səbəblərindən biri də peşə təhsili alanların əmək bazarında zəmanətli yer tutmamasıdır. Bu sistemin cazibəsini artırmaq üçün ilk növbədə peşə təhsilinə gedən şəxslərə dövlət təminatlı iş yeri və ya startap təşəbbüsləri üçün subsidiyalar və vergi güzəştləri təqdim olunmalıdır. Bundan əlavə, təhsil dövründə müəyyən məbləğdə təqaüdlərin verilməsi ilə bu sahə sosial baxımdan daha da cəlbedici hala gətirilə bilər.

Hazırda ölkədə bir çox ixtisaslarda - elektrik montyoru, qaynaqçı, avtomobil təmiri, aşpazlıq, toxuculuq və kənd təsərrüfatı texnikası üzrə peşəkar kadrlara ehtiyac var. Bu ehtiyac Dövlət Məşğulluq Agentliyinin təqdim etdiyi vakansiyalar siyahısında da aydın görünür. Lakin bu sahədə kadr hazırlığı zəif olduğu üçün həmin vakansiyalar ya uzun müddət boş qalır, ya da qeyri-ixtisaslı şəxslərlə doldurulur ki, bu da məhsuldarlığın aşağı düşməsinə səbəb olur.

Əgər peşə təhsili pulsuz və dövlət təminatlı şəkildə təşkil olunsa, bir neçə il ərzində əmək bazarındakı balans dəyişə bilər. Əvvəla, işsizliyin səviyyəsi azalacaq, çünki peşə sahibləri daha tez işə düzəlmək imkanına sahibdir. İkincisi, ali təhsilin süni şəkildə şişməsi və diplomlu, lakin bacarıqsız kadrların artması azalacaq. Üçüncüsü, regionlarda peşə təhsili infrastrukturu inkişaf etdirilərsə, bu, həm də urbanizasiyanın qarşısını alar və kənd yerlərində məşğulluğu artıra bilər.

Nəticə olaraq, peşə təhsilini pullu etmək əvəzinə, bu sahənin tamamilə dövlət tərəfindən dəstəklənməsi zəruridir. Bu, həm hüquqi baxımdan konstitusion öhdəlikdir, həm də iqtisadi cəhətdən rasional qərardır. Bu istiqamətdə təşviqedici addımlar atılmasa, gələcəkdə nə ali təhsilli, nə də peşə bacarıqlı real əməkçi sinif yetişməyəcək. Dövlət bu sahəyə vəsait ayırmaqla, əslində sosial sabitliyə, iqtisadi inkişafın dayanıqlılığına və milli insan kapitalının formalaşmasına sərmayə qoymuş olur”-deyə K.Əsədov bildirdi.

İradə SARIYEVA



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

22.07.2025 / 23:25
Azərbaycan və Türkiyə arasında Anlaşma Memorandumu imzalandı - FOTO

22.07.2025 / 22:53
Ermənilər Ağdamda qəbirlərdən protezləri belə oğurlayıblar - arxeoloq Fərhad Quliyev maraqlı faktlar açıqladı

22.07.2025 / 22:28
Media nümayəndələri Fəxri xiyaban, Zərdabinin məzarı və Zəfər parkını ziyarət ediblər

22.07.2025 / 22:10
Ceyhun Bayramov Gürcüstan Prezidentini Ermənistanla normallaşma prosesi barədə məlumatlandırdı

22.07.2025 / 21:49
"Yubiley medalı jurnalistikada xidməti olanlar üçün nəzərdə tutulub" - Hikmət Hacıyev

22.07.2025 / 21:40
ABŞ-Rusiya savaşı, hələ ki, sözdə şiddətlənir...

22.07.2025 / 21:25
Rusiyanın ittiham etdiyi 2 azərbaycanlı alimdən reaksiyalar niyə gecikdi?..

22.07.2025 / 21:12
Azərbaycanın Avropa ilə siyasi gündəmi yenidən başlayır...

22.07.2025 / 20:58
Macarıstan və Serbiya Aİ-ni parçalayır - rus "neft kartı" işləyir...

22.07.2025 / 20:45
ABŞ-İran-Ermənistan üçbucağında Zəngəzur qovğası başlanır

22.07.2025 / 20:32
Azərbaycan-Ermənistan sülhü şəraitində Cənubi Qafqaz üçün beş mühüm ssenari…

22.07.2025 / 20:18
Azərbaycan rəsmilərinin adından Rusiya ilə münasibətlərə qarşı təxribat... Məqsəd nədir?

22.07.2025 / 20:05
Paşinyan Trampın qorxusundan 2 sülh maddəsinə münasibətini dəyişdi...

22.07.2025 / 19:51
Zəngəzur dəhlizi beynəlxalq ticarətin həcmini 100 milyard dollar artıracaq

22.07.2025 / 19:43
Vardanyanın məhkəməsində zərərçəkmiş şəxslər və zərərçəkmişlərin hüquqi varisləri ifadə verdi - FOTO

22.07.2025 / 19:37
Azad rayonlarımızın bərpasında gənclərin fəal iştirakı böyük nümunədir - təbliğat boşa getməyib...

22.07.2025 / 19:32
Azərbaycan milli mətbuatının 150 illik yubileyi münasibətilə tədbir keçirilib - FOTO

22.07.2025 / 19:25
Prezident İlham Əliyev: "Bu gün Azərbaycan beynəlxalq münasibətlər sistemində öz layiqli yerini tutmuş güclü dövlətdir"

22.07.2025 / 19:24
Mətbuatın builki yubileyi əvvəlkilərdən çox fərqli oldu...

22.07.2025 / 19:20
Bir sıra media nümayəndələrinə yubiley medalı verildi

22.07.2025 / 19:19
"Bizim milli mətbuat bir əsr yarım ərzində şərəfli və mütərəqqi inkişaf yolu keçib" - Prezident

22.07.2025 / 19:15
Prezident: "Mətbuatın müstəqilliyi cəmiyyətimizin inkişafının başlıca şərtlərindən biridir"

22.07.2025 / 19:13
“AŞIQLAR QƏRBİ AZƏRBAYCANI TƏRƏNNÜM EDİR” ADLI KİTAB HAZIRLANIR

22.07.2025 / 19:12
"Azərbaycan milli mətbuatı xalqımızın ən ülvi arzularının reallaşmasına öz töhfəsini verib" - Prezident İlham Əliyev

22.07.2025 / 19:11
İrəvan Minsk qrupunun buraxılmasını Bakı ilə müzakirə edir? - Maraqlı bəyanat...

22.07.2025 / 19:07
Prezident İlham Əliyev Azərbaycanın media nümayəndələrinə müraciət ünvanladı

22.07.2025 / 18:57
Prezident Əliyev sazişlə bağlı İrəvana növbəti mühüm təklifi etdi...

22.07.2025 / 18:44
Avropa yalnız Azərbaycandan qaz alışını çoxaldıb - digər 3 mənbədən isə...

22.07.2025 / 18:30
İran nüvə müzakirələri üçün ABŞ-ı yox, 3 Avropa ölkəsini seçdi...

22.07.2025 / 18:23
Akademik Əhliman Əmiraslanov Aydın Quliyevi təbrik etdi

22.07.2025 / 18:16
Dünya mediası Əliyevin Mediaforumda çıxışına niyə həssas yanaşdı..

22.07.2025 / 18:08
DGK sədri Şahin Bağırov Aydın Quliyevi təbrik etdi

22.07.2025 / 18:01
Qərb Azərbaycanı iki qonşu ilə müharibəyə sövq edir... Şok

22.07.2025 / 17:48
Prezident İlham Əliyevin "Rusiya məhkəməyə veriləcək" bəyanatına Kremldən reaksiya ..

22.07.2025 / 17:35
Trampı Azərbaycanla bağlı xüsusi demarşa təşviq edən hadisə...

22.07.2025 / 17:30
Qismət Yunusoğlu Aydın Quliyevi təbrik etdi

22.07.2025 / 17:22
İsraildən Şara ilə bağlı şok iddia - 7 ayda 3 sui-qəsd cəhdi… Həyatını türklər xilas etdi…

22.07.2025 / 17:19
BDU-nun müəllimi “Bakı-Xəbər”in əməkdaşını təbrik etdi

22.07.2025 / 17:15
Hakan Fidandan xəbərdarlıq - Suriyanı bölməyə çalışsalar, müdaxilə edəcəyik...

22.07.2025 / 17:09
Tramp ABŞ-ı UNESCO-dan çıxarır...

22.07.2025 / 17:05
“Nar” milli mətbuatın 150 illiyini media nümayəndələri ilə qeyd edib - FOTO

22.07.2025 / 16:57
Daxili işlər nazirinin adından saxta məlumatlar yayıldı - MEDİA çağırış etdi...

22.07.2025 / 16:50
İrandan Azərbaycana külli miqdarda narkotik keçirilməsinin qarşısı alındı

22.07.2025 / 16:33
Yunus Oğuzun 65 illik yubileyi münasibəti ilə kitab nəşr olunub

22.07.2025 / 16:32
Ömrünün 16 ilini orduda keçirdi, Vətən yolunda şəhadətə ucaldı

22.07.2025 / 16:30
Mətbuat Şurası Yunus Oğuzu 65 illik yubileyi münasibətilə təbrik etdi

22.07.2025 / 16:27
BDU-nun müəllimi Qismət Yunusoğlu “Bakı-Xəbər”i təbrik etdi

22.07.2025 / 16:20
Ali təhsil sahəsində tətbiq edilən beynəlxalq ikili diplom proqramlarının sayı artırıldı - SƏRƏNCAM

22.07.2025 / 16:18
Türkiyənin Egey sahilində yerləşən Didimi ziyarət etmək üçün 5 səbəb...

22.07.2025 / 16:15
Azərbaycanda qablaşdırılan dərmanlar 5 il yerli mal hesab olunacaq

22.07.2025 / 16:10
Azərbaycanda əmlakın qeydiyyatına dair yeni prosedur müəyyənləşdi

22.07.2025 / 16:07
Çoxşaxəli istedad sahibi, dərin intellektual... Aydın Mirzəzadədən Yunus Oğuza yubiley təbriki...

22.07.2025 / 16:01
Millət vəkili jurnalistləri təbrik etdi

22.07.2025 / 15:50
Millət vəkili Cavanşir Feyziyev jurnalistləri təbrik edib

22.07.2025 / 15:48
Millət vəkili Vüqar İskəndərov Yunus Oğuzu 65 yaş münasibətilə təbrik etdi

22.07.2025 / 15:28
Ərdoğan Avropa İttifaqına çağırış etdi - Türkiyəyə ehtiyacınız var…

22.07.2025 / 15:12
Ceyhun Bayramovun Gürcüstanın XİN başçısı ilə müzakirə etdiyi məsələlər açıqlandı...

22.07.2025 / 14:53
Azərbaycanın dövlət borcu açıqlandı

22.07.2025 / 14:36
İranın Rusiyadakı keçmiş səfiri - "Kreml seçim qarşısında qalsa, İsraili seçəcək"

22.07.2025 / 14:20
İran uranın zənginləşdirilməsinin müvəqqəti dayandırıldığını açıqladı...

22.07.2025 / 13:29
"Ermənistan konstitusiyasından ərazi iddiaları çıxarılmalı, Minsk Qrupu ləğv edilməlidir" - Nazir

22.07.2025 / 13:18
Prezident İlham Əliyev onun çıxışını paylaşdığına görə Trampa təşəkkür etdi

22.07.2025 / 13:10
Москва придумала новых врагов - казахов и президента Токаева - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

22.07.2025 / 13:08
Sabirabadda avtomobil yolunun əsaslı təmirinə 2,1 milyon manat vəsait ayrıldı - SƏRƏNCAM

22.07.2025 / 12:22
Maqnit qasırğası barədə əhaliyə XƏBƏRDARLIQ

22.07.2025 / 12:12
Hacıqabulda taxıl daşıyan TIR aşıb

22.07.2025 / 12:03
Türkiyə bu dəmir yolu layihəsinə 2,4 milyard avro cəlb edib

22.07.2025 / 11:43
BMT-dən həyəcan təbili: Quraqlıqlar qlobal fəlakətə çevrilir!

22.07.2025 / 11:38
Zəngəzur dəhlizi açıldıqdan sonra bu şirkətlərin xərcləri azalacaq

22.07.2025 / 11:22
Ceyhun Bayramovla Maka Boçorişvili arasında təkbətək görüş keçirilir

22.07.2025 / 11:12
Xırdalanda faciə - fəhlə üçüncü mərtəbədən yıxılıb öldü

22.07.2025 / 11:04
Azərbaycanlı hakim UEFA-dan təyinat alıb

22.07.2025 / 11:03
Rusiya Qafqazdan sökülməyə başladı - CANLI

22.07.2025 / 11:00
Baqrat Qalstanyan Paşinyanın nazirlərindən kompensasiya tələb edir

22.07.2025 / 10:41
Rezidenturaya qəbul imtahanının II mərhələsində iştirak üçün qeydiyyat başlayıb

22.07.2025 / 10:25
Jurnalistika şərəfli və yüksək məsuliyyət tələb edən peşədir - Hikmət Hacıyevdən PAYLAŞIM

22.07.2025 / 10:14
Uranın zənginləşdirilməsi proqramından imtina etməyəcək - Əraqçi ABŞ-a meydan oxudu

22.07.2025 / 10:10
Ceyhun Bayramov Gürcüstana səfərə gedib

22.07.2025 / 10:06
Daha 53 ailə Cəbrayıla köçürüldü

22.07.2025 / 10:04
Media nümayəndələrinin iştirakı ilə "Mədəniyyətimiz, mətbuatımız: 150 il birlikdə" adlı tədbir keçirilib

22.07.2025 / 10:03
Prezident İlham Əliyevdən Milli Mətbuat Günü münasibətilə paylaşım

Azad rayonlarımızın bərpasında gənclərin fəal iştirakı böyük nümunədir - təbliğat boşa getməyib...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910