Nəsib Quliyev: “Azərbaycanın bugünki inkişaf səviyyəsi yüksək olmasaydı, iqtisadi imkanları zəif olsaydı, koronavirusa yoluxmanın müəyyən edilməsi, diaqnozun qoyulması üçün tətbiq edilən testləri lazım olan miqdarda əldə edə bilməzdik”
Hazırda COVID-19 pandemiyası ilə qlobal səviyyədə mübarizə aparıldığı bir dövrdə yaşayırıq. Bütün dövlətlər bu istiqamətdə öz iqtisadi, maliyyə resurslarını birləşdirərək pandemiyaya son qoymağa nail olmağa çalışırlar. Bu gün COVID-19-u dünyanı bürüyən və söndürülməsi hələ mümkün olmayan alova bənzətmək olar. Çox az dövlət tapılar ki, bu qlobal bəladan əziyyət çəkməsin.
Məlumdur ki, Azərbaycan dövləti də bir müddətdir koronavirusla çarpışan ölkələrdən biridir. Onu da bildirək ki, son günlər Azərbaycanda koronavirus (COVID-19) infeksiyasına yoluxma halları artır, hər gün bu rəqəm bir az da fərqli görünür. Aprelin 4-nə olan məlumata görə, Azərbaycanda 555 yoluxma faktı qeydə alınıb.
Bildiyimiz kimi, ilkin dövrdə infeksiya faktları müəyyən olunanda Azərbaycan yalnız Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatından məhdud şəkildə testlər alırdı və həmin dövrdə mövcud imkanlar çərçivəsində müayinələr aparılırdı. Sonrakı dövrdə ölkəmiz artıq özü kifayət qədər test almağa başladı. İlkin vaxtlar ölkədə gündə cəmi 200-300 test keçirilirdisə, indi müayinələrin sayı mindən çoxdur. Hazırda ölkədə 35 mindən artıq test keçirilib. Müayinələrin genişlənməsi yoluxma hallarını müəyyənləşdirmək üçün imkanları artırıb.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) məlumatları əsasında Cənubi Qafqaz regionunun digər ölkələrindəki vəziyyətə diqqət yetirsək görərik ki, Azərbaycan bu sahədə də digər respublikalardan irəlidədir. Məsələn, ÜST-in aprelin 4-nə olan məlumatına diqqət yetirək. ÜST-in yaydığı rəsmi məlumata görə, Ermənistanda 736 yoluxma və 7 ölüm faktı qeydə alınıb. Bu ölkədə Azərbaycanla müqayisədə 5 dəfəyə yaxın az, cəmi 7994 test aparılıb. Gürcüstanda isə yoluxmaların sayı 156 nəfər təşkil edir, lakin ölüm halı hələlik qeydə alınmayıb. Bu ölkədə aparılan testin sayı qeyd edilməyib.
Azərbaycan bu gün öz iqtisadi gücündən istifadə edərək koronavirusun müayinəsini həyata keçirmək üçün test alır. Qeyd edildiyi kimi, indi gündə 1000 test edilir və bu da yoluxanların tez bir zamanda aşkarlanmasını, təxirə salınmadan müalicəyə cəlb edilməsini mümkün edir. Test nə qədər çoxdursa, bir o qədər yoluxanların sayını tez bir zamanda üzə çıxarmaq mümkündür? Heç şübhəsiz ki, Azərbaycan dövlətinin testi öz maliyyəsi hesabına ala biməsi ölkəmizin iqtisadiyyatının və səhiyyəsinin gücünü göstərən amillərdən biridir. Dövlətimizin iqtisadi gücü olmasaydı, testləri gündə 1000 səviyyəsinə öz imkanlarımızla çıxara bilərdikmi?
- “Azərbaycan region ölkələri arasında öz iqtisadi imkanları hesabına test alan ölkədir”
K.Fərəcova adına Elmi-Tədqiqat Pediatriya İnstitutunun direktoru, tibb elmləri doktoru, professor Nəsib Quliyev baki-xeber.com-a bildirdi ki, Azərbaycan dövləti öz iqtisadiyyatı, səhiyyəsi ilə bu gün Cənubi Qafqaz bölgəsində lider ölkədir. Azərbaycanın nəinki bölgədə, hətta beynəlxalq aləmdə böyük iqtisadi gücə malik olan ölkə kimi qəbul edildiyini deyən N.Quliyev hesab edir ki, dövlətimiz son 15 ildə səhiyyəni inkişaf etdirməklə, yeni səhiyyə ocaqları tikməklə, sanki pandemiyaya illərlə hazırlaşıb, ona görə də biz bu virusla mübarizəyə əliyalın çıxmadıq, mübarizə silahı ilə çıxdıq. “Koronavirus problemi hazırda bütün dünyanın problemidir. Belə deyək, koronavirusla bağlı xoşagəlməz hadisələr, hallar, faktlar baş versə də, bu, eyni zamanda, ölkələrin, dövlətlərin ekstremal vəziyyətə hazırlıq səviyyəsini, həmçinin, iqtisadi gücünü, səviyyəsini, səhiyyəsinin vəziyyətini xarakterizə edir. Əvvəllər heç kəsin ağlına gəlməzdi ki, koronavirusa görə İtaliya belə aciz vəziyyətə düşə bilər. Amma görürsünüz, reallıq əslində başqadır. Ona görə də dünyanın məşhur siyasi analitikləri deyirlər ki, koronavirus pandemiyasından sonra dünyanın nizamı dəyişəcək. Artıq dünyanın nizamı, mənzərəsi dəyişməkdədir. Bu nöqteyi-nəzərdən indiki hadisələr göstərir ki, bizim ölkəmizdə də vaxtında görülən qabaqlayıcı tədbirlər, eyni zamanda da iqtisadiyyatımızın və səhiyyəmizin inkişaf etməsi onun bu aciz duruma düşməsinin qarşısını aldı. Yəni biz hazırlığımızı 15 ildir görürük. Dünyanın hansı ölkəsində 650 tibb müəssisəsi yenidən qurulub, tikilib, bu qədər qabaqcıl avadanlıqlar gətirilib, quraşdırılıb?! Yəni bu bir günün, bir ayın işi deyil. Bu hazırlıq iş prosesində də özünü göstərir.
Testlərin alınıb istifadə olunmasına gəlincə, Azərbaycan region ölkələri arasında öz iqtisadi imkanları hesabına test alan ölkədir. Deyim ki, hər ölkə test istehsal edə bilmir. Çünki bunun üçün əhalisinin sayı çox olan ölkə olmaq şərtdir. Bununla yanaşı, həm də uzun illər vaksin istehsal edən laboratoriyalara sahib olmaq və bu istiqamətdə təcrübəyə malik olmaq tələb edilir. Kiçik dövlətlər bunu edə bilməz, ona görə ki, bu, iqtisadi cəhətdən də səmərəli ola bilməz. Bu baxımdan, əlbəttə, Azərbaycanın bugünkü inkişaf səviyyəsi yüksək olmasaydı, iqtisadi imkanları zəif olsaydı, koronavirusa yoluxmanın müəyyən edilməsi, diaqnozun qoyulması üçün tətbiq edilən testləri lazım olan miqdarda əldə edə bilməzdik, bu da bizə böyük çətinliklər yaradardı. Bizim iqtisadi gücümüz var ki, biz bu testi lazımi miqdarda ala bilirik”.
N.Quliyevin sözlərinə görə, pandemiya başladığı dövrlərdə diaqnostik testlərin yeni-yeni istehsalına başlanmışdı, testlərin sayı elə də çox deyildi, amma testlərin sayı çoxaldıqca, Azərbaycan daha çox diaqnostik test ala bilir: “Testlər çoxaldıqca, biz onu alırıq. Türkiyədən də bizə bu məsələdə kömək gəlir. Bildiyiniz kimi, Çin Xalq Respublikası da ölkəmizə 5000 test hədiyyə edib. Bu da bizim ölkəmizin indiyə qədər həyata keçirdiyi dəstək işlərinin, yardımların, başqa dövlətlərə etdiyi köməkliyin nəticəsində baş verib. Hər kəs bilir ki, Çinə ilk dəstək verən dövlətlərdən biri Azərbaycan olub. Bununla bağlı ÜST-ə 5 milyon dollar vəsait yatırıldı. Bunun hamısı dövlətimizin qlobal dünyada baş verən bu kimi hadisələrə bəslədiyi həssas münasibətin, məsuliyyətin nümunəsidir. Azərbaycanın bu məsuliyyətli, humanist davranışları isə bütün dünyada müşahidə edilir, yüksək qiymətləndirilir. Testin sayı çoxaldıqca, xəstələrin də sayı çoxala bilər. Eyni zamanda, testlərin alınmasının müsbət cəhətlərindən biri odur ki, insanlar kütləvi nəzarətə götürüləcək. Yəni nə qədər test çox olacaqsa, o qədər əhali testdən keçiriləcək. Məsələn, Cənubi Koreyada bütün əhalini testdən keçirirlər. Bizdə də testlərin sayı çoxaldıqca, yoluxma zəncirini sındırmaq asanlaşacaq, izolyasiya artacaq, xəstələnənlər vaxtında kənarlaşdırılacaq. Yəni bu proseslər davam edəcək”.
ÜST-in Ermənistandakı vəziyyətlə bağlı yaydığı məlumatı da şərh edən N.Quliyev bildirdi ki, Ermənistanın özünün test almağa heç bir imkanı yoxdur və 7994 sınaq testi də müəyyən dövlətlərin, əlaqədar qurumların bu ölkəyə verdiyi ianədir.
Bu məsələdə də Ermənistanın Azərbaycanla heç bir müqayisəyə gəlmədiyini deyən N.Quliyev vurğuladı ki, Azərbaycan dövləti özü başqa dövlətlərə yardımlar etdiyi üçün, o dövlətlər də ölkəmizin humanist addımını qarşılıqsız qoymur. Yəni ölkəmizin öz maliyyəsi hesabına aldığı testlərlə yanaşı, ölkəmizə test hədiyyə edən dövlətlər də var. Amma Ermənistan isə bu səhnədə yalnız dilənçi obrazındadır. Bu ölkə heç bir dövlətə yardım etmir və indiki vəziyyətdə ona verilən testlər hədiyyə yox, məhz ianədir. “Ermənistan elə bir ölkədir ki, orada heç bir sahədə inkişaf yoxdur, tənəzzül baş alıb gedir, dövlət çevrilişi xofu var, dövlətin gücsüzlüyü göz qabağındadır. Ümumiyyətlə, heç bir vaxt Ermənistan Azərbaycanla müqayisə oluna bilməz. İqtisadi cəhətdən, eləcə də beynəlxalq aləmdə mövqe baxımından Ermənistan bizim ölkəmizlə müqayisəyə gələ bilməz. Azərbaycanın siyasi, iqtisadi gücü Ermənistandan müqayisəyə gəlməz dərəcədə çoxdur, artıqdır. Azərbaycan dünyanın tamhüquqlu dövləti kimi çox məsələdə öndədir, Davos Forumunda aparıcı mövqedədir. Dövlətimiz artıq dünya tərəfindən qəbul olunub. Ermənistanın isə hansı ölkələrin vassalı olduğunu bütün dünya bilir” - deyə N.Quliyev qeyd etdi.
İradə SARIYEVA
