Şənbə günü, 26 iyul 2025
     

Azərbaycanda ictimai və dövlət maraqlarının hüquqi müdafiəsi uğurla təmin edilir...

Image

Dünya təcrübəsi artıq sübuta yetririb ki, şəxsi mənafelərin müdafiəsi eyni zamanda dövlətin, ictimai maraqların müdafiəsi deməkdir.

Bunlar fonunda hətta mülki və arbitraj prosesində belə dövlətin iştirakı qanunun aliliyi çərçivəsində şəxsi və ictimai mənafelərə zidd ola bilməyən dövlət maraqlarının müdafiəsinə xidmət edir. 

Vətəndaşların ictimai maraqlarla bağlı məhkəmə proseslərinin hüquqi monitorinqində iştirak etməsi vacibdir

Hüquqi dövlətdə ictimai maraqların müdafiəsi qanunun aliliyi prinsipinin həyata keçirilməsini ifadə edir. Bu, hakimiyyət institutlarına və siyasi proseslərin inkişaf tendensiyalarına müsbət münasibətin formalaşmasında cəmiyyətin fəal rolunu da təşviq edir. Məlumdur ki, dövlət öz vətəndaşlarının təhlükəsizliyində maraqlı olmaqla, insanların rifah halında yaşaması üçün əlverişli şəraitin yaradılması məqsədilə bütün tədbirləri görür. Vətəndaşların hüquqlarının müdafiəsi üçün məhkəmə mexanizmlərinin olması cəmiyyətin siyasi sisteminin ayrı-ayrı elementlərinin qarşılıqlı əlaqəsini və qarşılıqlı anlaşmasını təmin edir. Bu, sosial nemətlərin və ya maddi dəyərlərin əldə edilməsinə müəyyən təminat verir. Buna görə də effektiv və ədalətli məhkəmə sistemi haqqında tam və qərəzsiz danışmaq yalnız o halda mümkündür ki, məhkəmə müdafiəsinin obyekti təkcə şəxsi maraqlar olmasın. Bundan əlavə, vətəndaşlar ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsində həm bilavasitə müstəntiqlər - məhkəmənin kollegial tərkibinin üzvləri kimi, həm də dolayısı ilə ictimai nəzarətin iki formasından birində iştirak edə bilərlər: hüquqi monitorinqdə və müşahidədə iştirak buna əyani misaldır. İştirakın bu cür formaları özlüyündə ictimai maraqların qorunacağına zəmanət vermir, lakin konkret dövlətdə insan hüquqlarının müdafiəsinin əsas problemlərinin müəyyənləşdirilməsinə kömək edə və ümumilikdə cəmiyyətin ədalətə münasibətini əks etdirə bilər. 

Demokratik hüquqi dövlət öz subyektlərinə zərər vurmasının nəticələrinə görə məsuliyyət daşımaqdan çəkinməməli, bu prosesi idarə etməli və müəyyən növ hüquq münasibətlərinin gələcək inkişaf perspektivlərini qiymətləndirməlidir. Və burada cəmiyyətin dövlətin təklif etdiyi mexanizmlərdən istifadə etmək, hüquqi fəaliyyət yolu ilə rifah halını yaxşılaşdırmaq və fəaliyyətinin nəticələrini qiymətləndirmək, onları siyasi həyatın yeni istiqamətinə çevirmək istəyi mühüm rol oynayır. İctimai maraq və onun məhkəmədə müdafiəsi haqqında danışarkən, Azərbaycan üçün ən xarakterik olan və cəmiyyətin siyasi əhəmiyyətli qərarların qəbulunda fəallığına mane olan bir neçə problemi müəyyən etmək lazımdır. Bu problemlərdən biri də vətəndaşların hazırda ictimai maraqlara toxuna biləcəyi məhkəmə proseslərinin hüquqi monitorinqində iştirak etməməsi ilə sıx bağlıdır. Mövcud qanunvericiliklə ictimai nəzarət məhkəmə sisteminə şamil edilmir. Müvafiq olaraq, məhkəmə sistemi ilə vətəndaşlar arasında praktiki olaraq heç bir əks əlaqə yoxdur. Təbii ki, konkret işlə maraqlanan şəxs məhkəməyə gəlib məhkəmə iclasında baş verənləri müşahidə edə bilər, lakin bu iştirak ictimai forma almır. Ədalət mühakiməsi haqqında rəyi əks etdirmək, onun müsbət və mənfi xüsusiyyətlərinin ictimailəşdirilməsi baş vermir. Qeyd edək ki, ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Haqları Bürosu məhkəmə proseslərinin monitorinqinə dair praktiki təlimat hazırlayıb. Burada vətəndaş cəmiyyətinin ədliyyə sisteminə dəstək funksiyası vurğulanır. Yalnız bitmiş monitorinq nəticələrini qiymətləndirmək deyil, həm də orada iştirak etmək imkanı böyük əhəmiyyət kəsb edir. Sənəddə monitorinqin üç növünün (sistemli, tematik və xüsusi) hər birinin əhəmiyyətinə, onların seçilmə meyarlarına, metodlarına və planlaşdırılmasına diqqət çəkilir. 

Vətəndaşların ictimai nəzarəti həyata keçirmək hüquqları uğurla reallaşır

Əhalinin ictimai maraqları, bir qayda olaraq, əlverişli yaşayış şəraitinin təmin edilməsində,  təsərrüfat və digər fəaliyyətlərin ətraf mühitə zərərli təsirlərinin məhdudlaşdırılmasında, ekoloji vəziyyətin yaxşılaşdırılmasında, şəhər və kənd yaşayış məntəqələrinin mühəndis, nəqliyyat və sosial infrastrukturunun inkişaf etdirilməsində öz əksini tapır. İctimai maraqlar kateqoriyası hüquqi tənzimləmənin bir çox sahələrində sistematik xarakterə malikdir. İctimai nəzarət sahəsində münasibətləri tənzimləyən qanunvericilik ictimai maraqlar kimi hüquqi kateqoriyanı da əhatə edir. 

Bu konsepsiya vətəndaşların ictimai nəzarəti həyata keçirmək hüquqlarının reallaşmasında əsas meyar kimi təyin oluna bilər. İctimai maraqlara, insanlıq və əxlaq prinsiplərinə zidd olan addımlarla bağlı hüquqi müdafiə təmin edilmir. Bütün dünyada ictimai marağın hüquqi müdafiəsi sosial ədalət axtarışı çərçivəsində tənzimlənir. Elə  bu fonda ictimai, milli maraq Azərbaycan xalqının fundamental dəyər və məqsədlərini, həmçinin insan, cəmiyyət və dövlətin tərəqqisini təmin edən siyasi, iqtisadi, sosial və digər tələbatların məcmusudur. Burada o da qeyd olunamlıdır ki, müasir Azərbaycan cəmiyyəti intellektual əsaslarda formalaşıb. Bu da o deməkdir ki, Azərbaycan cəmiyyəti ictimai maraq və dövlət marağı məfhumlarının mahiyyətini dərk edən, bu mövqeyi ictimai, siyasi münasibətlərdə və dövlətlə əlaqələrində nümayiş etdirməyi bacaran, formalaşmış bir sosiumdur. Ölkədə ictimai və milli maraqların təmin olunması prioritetdir. O da mühüm faktdır ki, maraq məfhumu ölkənin tarixindən, mədəniyyətindən, ənənələrindən, dəyərlərindən irəli gəlir. Azərbaycanda ictimai və dövlət maraqlarının müdafiəsi işinə mühüm töhfələr verən strateji amillərdən biri demokratik inkişaf istiqamətində mühüm nailiyyətlərin əldə edilməsi, o cümlədən bütün azadlıqların təmin olunmasıdır. Mütəmadi həyata keçirilən sistematik islahatların qanunauyğun nəticəsi kimi, ölkədə tam demokratik siyasi sistem bərqərar olunub. Əsas etibarı ilə də, hüququn aliliyi, ictimai həyatın bütün sahələrində qanunun hökmranlığı prinsiplərinin mühafizə olunması dövlətin və vətəndaşların qarşılıqlı məsuliyyətinin güclənməsini təmin etməklə yanaşı, hüquqi dövlətin təməllərini də möhkəmləndirib. Bu halda ictimai və dövlət maraqlarının daha uğurla təmini də daha asan formada mümkün olur.

Ramil QULİYEV
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

26.07.2025 / 08:41
Dövlətin əsl müdaxilə vaxtıdır - ehsandan imtinanı sürətləndirmək lazımdır, hələlik 1-2 rayon...

25.07.2025 / 22:22
Türkiyənin 22-ci UNESCO İrsi: Sardis və Bintepə

25.07.2025 / 22:10
Ceyhun Bayramov və Hakan Fidan Ermənistanla sülh danışıqlarını müzakirə etdi...

25.07.2025 / 21:23
Bütün Fransa Makronun qəsdinə durdu - ölkə yeni aksiyalara hazırlaşır...

25.07.2025 / 21:08
Millət vəkili Mehriban Vəliyeva Aydın Quliyevi təbrik etdi

25.07.2025 / 21:06
65 yaşda "Əməkdar jurnalist" adı almaq mənim günahım deyil...

25.07.2025 / 21:05
EKO-nun Xankəndi zirvəsi Rusiyanı niyə bu qədər narahat edir?

25.07.2025 / 20:49
Sülhü pozan Ermənistan, hədəf Azərbaycan - Fransa parlamentindən absurd qərar...

25.07.2025 / 20:34
Zəngəzur dəhlizi məsələsinə NATO da qarışdı...

25.07.2025 / 20:19
Paşinyan həbs etdiyi rus oliqarxı barədə beynəlxalq məhkəmə qərarını da heçə saydı...

25.07.2025 / 20:12
Ermənistanın hücumları nəticəsində yaralanmış, mülklərini itirmiş, əsirlikdə və girovluqda olmuş zərərçəkmiş şəxslər məhkəmədə ifadə verdi - FOTO

25.07.2025 / 20:04
Paytaxt köçürülə bilər - su qıtlığı daha kəskin problemə çevrilir...

25.07.2025 / 19:49
Paşinyanın siyasəti Elçibəyin 90-cı illərdəki Qərbyönlü siyasətinə bənzədildi...

25.07.2025 / 19:35
ABŞ-ın Zəngəzur planı Rusiya layihəsindən kəskin fərqlidir - Zaxarova narahatdır...

25.07.2025 / 19:22
Azərbaycanın ilk peykindən süni intellekt layihələrinin maliyyələşməsinə qədər...

25.07.2025 / 19:16
Bakıda DİN müşavirəsində sərt tələb - “icra olunmalıdır”

25.07.2025 / 19:09
Qubanın şəhid ailələri təklif etdilər - hər şəhid barədə kitab yazılsın...

25.07.2025 / 19:01
MM-in Korsikaya Dəstək Qrupundan Fransa parlamentinə sərt cavab - bu onları qıcıqlandırır...

25.07.2025 / 18:58
Milli Məclisin deputatı Vüqar Rəhimzadə Ordubadda seçiciləri ilə növbəti görüşünü keçirib

25.07.2025 / 18:55
Tələbə təqaüdləri artırıldı - 300, 450 manat...

25.07.2025 / 18:50
İsgəndər Xəlilovun oğlunun şirkəti ofisdə axtarış aparılmasını təkzib etdi

25.07.2025 / 18:41
Rusiya Aİİ çərçivəsində Ermənistanı iqtisadi sanksiyalarla hədələdi...

25.07.2025 / 18:35
Mixail Qusmanın Azərbaycan boyda səmimi və doğma ailəsi var – Cavid İsmayıl yazır

25.07.2025 / 18:30
Şuşa Media Forumu qlobal mətbuatda

25.07.2025 / 18:27
Nazirlər Kabineti 2018-də söz vermişdi ki, yaxın 3 ildə 100 faiz olacaq - hanı bəs?

25.07.2025 / 18:14
Kreml rəsmisi Zəngəzur dəhlizindən imtina etdi - şok...

25.07.2025 / 18:09
“Bakcell”in dəstəyi ilə “YAŞAT” yay məktəbi Londonda - FOTO

25.07.2025 / 17:59
Rusiya Ermənistanın qazını kəsməkdən başladı – Tiflis-İrəvan xəttində nə baş verir?..

25.07.2025 / 17:46
İstanbulda Rusiya-Ukrayna danışığının iflas etməsinin şok səbəbləri - təfərrüatlar...

25.07.2025 / 17:33
Türkiyənin Akkuyu AES tikintisində maaş qalmaqalı günbəgün böyüyür...

25.07.2025 / 17:14
Ərdoğan Trampla Putini İstanbulda bir araya gətirmək istəyir...

25.07.2025 / 17:10
"Zəngəzur dəhlizi regional logistikanı gücləndirəcək" - Özbəkistan Nəqliyyat Nazirliyinin hesabatı

25.07.2025 / 17:07
“Yüksəliş” müsabiqəsi insan kapitalına dəyərli investisiyadır" - Fərəh Əliyeva

25.07.2025 / 17:01
"Beşinci “Yüksəliş” müsabiqəsinin 20 qalibindən ikisi ADA Universitetinin tələbəsi, biri isə ADA-nın müəllimidir" - Hafiz Paşayev

25.07.2025 / 16:49
Polis Pirallahıda əməliyyat keçirdi - 42 kq narkotik aşkarlandı

25.07.2025 / 16:33
Keçmiş Baş Qərargah rəisindən xəbərdarlıq - Rusiya-Ukrayna müharibəsi 2034-cü ilə qədər uzana bilər…

25.07.2025 / 16:15
ABŞ səfiri Makronun Fələstin qərarını ələ saldı - onda İngiltərə də Fransanı öz müstəmləkəsi elan edə bilər

25.07.2025 / 16:09
"Bakıda yəhudi özünü Parisdən daha təhlükəsiz hiss edir" - Corc Dik

25.07.2025 / 15:56
Cənubda ilk qız məktəbini təşkil edən Məryəm xanım...

25.07.2025 / 15:46
Hacıqabulda avtoxuliqanlıq edən sürücü məsuliyyətə cəlb olundu

25.07.2025 / 15:27
"Gəncəyə raketlər düşəndə mən oradaydım" - İsrail səfiri erməni hücumlarından danışdı

25.07.2025 / 15:22
Castin Timberleyk Bakıdadır!

25.07.2025 / 14:43
"Şuşanı ziyarət etmiş ilk İsrail səfiri olmaq mənim üçün böyük şərəfdir" - Corc Dik

25.07.2025 / 14:27
Kreml Ukraynanın təklifini yenə qəbul etmədi - Putin-Zelenski görüşü çətin ki, mümkün olsun...

25.07.2025 / 14:21
Şəxsiyyət vəsiqəsinə yeni məlumatlar əlavə ediləcək - FOTO

25.07.2025 / 14:18
İpoteka və Kredit Zəmanət Fondunun nizamnamə kapitalı artırıldı - FƏRMAN

25.07.2025 / 14:11
44 günlük müharibə zamanı Ermənistanın əsir götürdüyü azərbaycanlı - "Mənə işgəncələr verildi"

25.07.2025 / 13:43
"Azərbaycan İsraillə Türkiyənin yaxınlaşmasında mühüm rol oynayıb" - Səfir

25.07.2025 / 13:35
Qazaxıstan Xəzər dənizini xilas etməyə çağırdı...

25.07.2025 / 13:19
"Azərbaycan multikulturalizm modeli ilə haqlı olaraq qürur duyur" - İsrail səfiri

25.07.2025 / 13:10
За что уволили в России бакинца М. Гусмана? - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

25.07.2025 / 12:55
Yeni tədris ilində təhsil haqlarında dəyişiklik olacaq? - RƏSMİ AÇIQLAMA

25.07.2025 / 12:37
Fərdi jurnalist müsabiqəsi"nin nəticələri açıqlandı

25.07.2025 / 12:28
İnsan ölümü bilib, boşuna yaşayır - müğənni Günel

25.07.2025 / 11:04
Zaxarova Azərbaycana şərt qoydu. İşə baxın! - CANLI

25.07.2025 / 10:12
İsrailə bəd xəbər - Kanada da Fələstini tanımağa hazırlaşır

25.07.2025 / 10:06
Bu gün 22 min abonentin qaz təchizatı dayandırılacaq

25.07.2025 / 10:00
Trampdan QƏRAR - USAID üçün ayrılan 7,9 milyard dollar geri qaytarıldı

25.07.2025 / 09:30
Bu gün Cənub zonasında işıq olmayacaq - səbəb açıqlandı

25.07.2025 / 09:22
Ukraynalı deputat yol qəzasında ölüb

25.07.2025 / 09:18
"Pivəçilər" bu futbolçu üçün 75 milyon avro təklif edir!

25.07.2025 / 09:12
ABŞ-dan Makrona ŞOK- "Fələstini dövlət kimi tanımayacayıq"

25.07.2025 / 09:06
Ər-Riyadda sürücüsüz avtomobillər işə düşür

25.07.2025 / 09:00
Ağdamın Xıdırlı kəndinə və Cəbrayıl şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb

25.07.2025 / 08:44
İli 5 min manata peşə təhsili olar? Universitetlərdən baha?

25.07.2025 / 08:30
Goranboyda dəhşətli qətl - yeniyetmə öz anasını və nənəsini öldürdü!

24.07.2025 / 22:35
Ermənistan Zəngəzur dəhlizini ABŞ-a icarəyə verməkdən imtina etdi

24.07.2025 / 21:43
Ermənilərin təxribatları nəticəsində yaralanmış, evləri dağıdılmış, əsir və girovluqda olmuş 60-dan çox zərərçəkmiş şəxs ifadə verdi - MƏHKƏMƏ +FOTO

24.07.2025 / 21:08
Dünyanın diqqəti Zəngəzur dəhlizinə fokuslanır...

24.07.2025 / 21:01
Lerikdə yanğına səbəb olan iki nəfər saxlandı

24.07.2025 / 20:52
Düşmən kəşfiyyatı Azərbaycanın nüfuzlu adamları barədə məlumatlar toplayır... Ayıq olun...

24.07.2025 / 20:36
Ermənistan daxildə qanlı toqquşmalar mərhələsinə girdi...

24.07.2025 / 20:21
Ermənistan Zəngəzurun icarəyə verilməsi məlumatlarını məqsədli yayır...

24.07.2025 / 20:04
Rusiya Azərbaycanla münasibətlərini daha da gərginləşdirir - yeni şok detallar üzə çıxır...

24.07.2025 / 19:49
Fransada islamofobiya yenidən qızışır - müsəlmanlara qarşı repressiyalar kəskinləşdi...

24.07.2025 / 19:35
100 mindən çox sənədsiz ev sahiblərinə Prezidentdən böyük töhfə...

24.07.2025 / 19:20
Suriya İsrailin təcavüzünə qarşı Türkiyədən hərbi dəstək istədi...

24.07.2025 / 19:06
Putin "ekstremist" adı ilə müxalifətin üstünə qanuni yürüşə başladı...

24.07.2025 / 18:51
Xaricilər işğaldan azad rayonlarımıza öz maşınları ilə getmək hüququ qazandılar...

24.07.2025 / 18:37
Azad sahibkarlığın qanunvericilik əsasları daim təkmilləşdirilir...

24.07.2025 / 18:23
Erməni lobbi konqresmenləri Azərbaycana qarşı hücuma keçdilər...

Azərbaycanın ilk peykindən süni intellekt layihələrinin maliyyələşməsinə qədər...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910