Cümə günü, 14 fevral 2025
     

Kreml Ermənistanı qısa müddətdə məhv edəcək, əgər...

Image

Rusiya və Ermənistan arasında gərginləşən münasibətlərin hansı həddə qədər davam edəcəyi indi ekspert dairələrində əsas müzakirə mövzularından biridir. 

Bu fonda maraq doğuran odur ki, Kremlin İrəvanı çökdürmək üçün təsir rıçaqları yetərincə olsa da, buna rəğmən, Ermənistanın strateji tərəfdaşı Rusiya ilə münasibətləri İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra pisləşib, ölkə rəhbərliyi isə, geosiyasi oriyentasiyasını Qərb istiqamətində dəyişmək niyyətindədir.

Keçən ilin sonunda "Wall Street Journal" nəşrinə müsahibəsində baş nazir Nikol Paşinyan Rusiya qoşunlarının Ermənistanda olmasında "heç bir prioritet"görmədiyini bildirmişdi. Lakin Rusiya qoşunlarını çıxarmaq asan məsələ deyil, çünki Ermənistanın əksər sənaye sahələri, infrastrukturu və hətta sərhəd nəzarəti Rusiyanın əlindədir. Rusiya Federasiyası Sərhəd İdarəsinin sərhədçiləri Ermənistan Respublikasının Türkiyə Respublikası və İran İslam Respublikası ilə dövlət sərhədini qoruyur. Bu, Ermənistan və Rusiya arasında 1992-ci ildə imzalanmış müqaviləyə əsasən həyata keçirilir.

Bundan başqa, Ermənistanda Rusiya Sərhəd İdarəsi Ermənistan Milli Təhlükəsizlik Xidməti Sərhəd Qoşunları ilə birlikdə "Zvartnots" hava limanı və İranla sərhəddə avtomobil yolu üzərindəki "Aqarak" buraxılış məntəqəsində sərhədin mühafizəsini icra edir. Rusiya ilə Ermənistan arasında hərbi və hərbi-texniki əməkdaşlıq "Dostluq, Əməkdaşlıq və Qarşılıqlı Yardım Müqaviləsi" əsasında inkişaf edir. Bu sənədə əsasən, Moskva və İrəvan, tərəflərdən birinə hərbi təhlükə yaranarsa, bir-birinə yardım göstərməyi və hərbi-texniki əməkdaşlığı inkişaf etdirməyi öhdələrinə götürürlər. Bundan başqa, hərbi əməkdaşlıq Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı (KTMT) çərçivəsində həyata keçirilir. Ermənistanla Rusiya arasında 1995-ci ildə bağlanmış dövlətlərarası müqaviləyə əsasən, 102-ci Rusiya hərbi bazası Ermənistanın Gümrü şəhərində yerləşdirilib. Bazanın təxminən 5 min nəfərdən ibarət şəxsi heyəti MDB-nin Birgə Hava Hücumundan Müdafiə Sistemi çərçivəsində döyüş növbətçiliyindədir.

2010-cu ildə bazanın Ermənistan ərazisində yerləşdirilməsi müddəti 2044-cü ilə qədər uzadılıb. Ermənistanda ölkə iqtisadiyyatının aparıcı sahələrində 100 faiz və ya qismən Rusiya kapitalının iştirakı ilə 40-dan çox iri müəssisə fəaliyyət göstərir. Ermənistanın enerji sektorunda fəaliyyət göstərən rus şirkətləri arasında ən əhəmiyyətli rol respublikada təbii qazın nəqli və paylanması sistemlərinin hamısına sahib olan "Gazprom Armenia" şirkətidir. Respublikanın daxili bazarında təbii qazın inhisarçı satıcısı 1997-ci ilin dekabrında yaradılmış Rusiya-Ermənistan QSC "Qazprom Armenia"dır, səhmlərin 100 faizi Rusiya "Qazprom" şirkətinə məxsusdur. "Gazprom Armenia" Ermənistan daxili bazarı üçün qaz tədarükünü, həmçinin yanacağın  daşınması, saxlanması, bölüşdürülməsi və satışını təşkil edir, respublika ərazisində qaz nəqli sisteminin və yeraltı qaz anbarlarının yenidən qurulması və genişləndirilməsi ilə məşğul olur. Ermənistan və Rusiya hökumətləri arasında müqaviləyə əsasən, Ermənistana ildə 2,5 milyard kub metr qaz nəql edilir. Hazırda Rusiya qazının 1000 kub metri üçün Ermənistan 165 dollar ödəyir. 2006-cı ildən fəaliyyət göstərən İran-Ermənistan qaz kəməri də Rusiyanın "Qazprom" şirkətinə məxsusdur. İrandan Ermənistana ildə 365 milyon kub metr nəql edilən qazın haqqını – 1 kub metr müqabilində 3 kilovat-saat elektrik – barter əsasında ödəyir. 2002-ci ildə Ermənistan təxminən 98 milyon dollar borcunu ödəmək üçün 5 müəssisəsini Rusiyaya verib. Borcu müqabilində BBC-nin məlumatına əsasən, Rusiya sovet dövründə hərbi-sənaye kompleksinə daxil olan elektron sənayesi məhsulları istehsalında ixtisaslaşan "Mars" qapalı səhmdar cəmiyyəti, İrəvan Materialşünaslıq, Riyaziyyat və Avtomatlaşdırılmış İdarəetmə Sistemləri Elmi Tədqiqat İnstitutlarına, eləcə də Hrazdan istilik elektrik stansiyasına sahib olub.  Elektroenergetika sahəsinə aid enerji hasil edən və onun paylaşması və maliyyə məsələləri ilə məşğul olan bütün müəssisələr Rusiyaya məxsusdur. Müstəsna linsenziyaya Rusiyanın "Ermənistanın elektrik şəbəkələri" şirkəti malikdir. O, 2002-ci ildə yaradılıb, 2006-cı ildən 100 % səhmlərinin sahibi Rusiyanın "İNTER RAO EGS" korporasiyasına məxsusdur. Elektrik enerjisinin əsas istehsalçısı dövlətə məxsus atom elektrik stansiyasıdır. Elektrik enerji istehsalının təxminən 40 faizi AES-in payına düşür. 2003-cü ildə AES-in idarəçiliyi Rusiya "İNTER RAO EGS" şirkətinə həvalə edilib. 2017-ci ildə erməni mənşəli rusiyalı iş adamı Samvel Karapetyana məxsus "Taşir" qrupu "Ermənistan elektrik şəbəkələri" şirkətinin bütün səhmlərini və Razdan İstilik Elektrik Stansiyasını alıb. Moskva və İrəvan arasında münasibətlər sərinləşdikcə, Rusiyadan Ermənistan və onun vətəndaşları üçün iqtisadi problemlər yaradıla biləcəyinə dair ilk eyhamlar səslənməyə başlayıb. Keçən ilin oktyabrında Rusiya Dövlət Duması Rusiyada sahibkarlıq və əmək fəaliyyəti üçün gərək olan Ermənistan sürücülük vəsiqələrinin tanınmasını nəzərdə tutan qanun layihəsinin müzakirəsini təxirə salıb. Dumanın sədri Vyaçeslav Volodin açıq-açkar bunu onunla izah edir ki, Ermənistan hökuməti rus dilinə rəsmi status vermək üçün heç bir addım atmayıb. Rusiyada bir çox ermənistanlı miqrant ictimai xidmət sahəsində, o cümlədən taksi sürücüsü kimi işləyir və sürücülük vəsiqələrinin tanınmaması bunu qeyri-mümkün edir. Ermənistan iqtisadiyyatı əhəmiyyətli dərəcədə Rusiyadan vətəninə pul göndərən əmək emiqrantlarından da asılıdır. Rusiyanın Ukraynaya hərbi müdaxiləsindən əvvəl Ermənistandan Rusiyaya mövsüm işlərinə ildə təxminən 80 min adam gedirdi. Onların əksəriyyəti tikinti işlərinə cəlb olunur. Rusiya Federal Miqrasiya Xidməti bu rəqəmi 300 minə yaxın göstərir.

Ermənistan Mərkəzi Bankının məlumatına görə, 2021-ci ildə Rusiyadan Ermənistana təxminən 865 milyon dollar pul köçürülüb. Bu, ölkə ÜDM-nin 5 faizi təşkil edir. 2022-ci ildə bu rəqəm təxminən 4 dəfə artıb və 3,6 milyard dollara çatıb. Bu, Ukrayna müharibəsi ilə bağlı Rusiyada qismən səfərbərlik elan olunandan sonra təxminən 100 min rusiyalıların Ermənistana mühacirət etməsi ilə bağlıdır. Ermənistanda yaşayan ermənilərin sayı, bəzi rəqəmlərə görə, 2 milyondan çoxdur. Bəzi mənbələr isə bu rəqəmin 3 milyon olduğunu iddia edir. Son statistik məlumatlara əsasən, Ermənistanda 12,6 faiz illik iqtisadi artımın dörddə biri rusiyalı miqrantlarin sayəsində təmin edilib. Onlar Rusiyanın Ukraynada hərbi əməliyyatları ilə bağlı qismən səfərbərlik elan edildikdən sonra Ermənistana gəliblər. Çoxları Ermənistandan tranzit ölkə kimi istifadə edir, lakin təxminən 100 mininin ölkədə qaldığı bildirilir.Ermənistan ÜDM strukturunda vasitəsiz xarici investisiyalar 5 faiz təşkil edir. 2022-ci ildə ölkəyə rekord məbləğdə - 1 milyard dollar cəlb edilib və bunun böyük hissəsi - Rusiyadandır. Bir çox miqrantlar Ermənistanda öz biznesini yaradır. Miqrantların axını Ermənistanda fəaliyyət göstərən 18 kommersiya banklarının mənfəətliliyinə müsbət təsir edib. "Fitch" kredit agentliyi bildirir ki, Rusiya-Ermənistan ticarəti Rusiyanın Ukraynada müharibəsi başlayandan bəri əhəmiyyətli dərəcədə artıb. Rusiyaya malların ixracı 2021-ci ildən bəri 300 faiz artıb, ölkə ixracının 51 faizi Rusiyaya edilib, idxalın isə 30 faizi keçən ilik ilk doqquz ayında Rusiyadan olub. Ermənistana miqrantların axını plan üzrə nəzərdə tutulan 1,6 faiz əvəzinə, demək olar ki, 13 faizə çatıb. Çünki miqrantların əksəriyyəti yaxşı təhsil almış və əsasən yüksək gəlirli insanlardır.Bu amil xüsusilə ictimai xidmət sektorunun inkişafını təşviq edir. Lakin bu tələbatın nə dərəcədə davamlı olacağını öncədən söyləmək çətindir. Miqrantların çoxalması səbəbindən ölkədə mənzillərin qiymətləri və kirayə haqı 2-3 dəfə artib və onların bir hissəsi başqa, daha ucuz yaşayış şəraiti olan ölkələrə üz tutar. 2008-ci ildə Ermənistan dəmir yolları 30 il müddətinə Rusiya Dəmir Yolları şirkətinin konsessiya idarəçiliyinə keçib. Hazırda Ermənistanın dəmir yolları Rusiya Dəmir Yolları şirkətinə daxil olan Cənubi Qafqaz Dəmir Yolunun idarəçiliyindədir. Tərəflərin razılığı ilə, 20 ildən sonra müqavilə daha 10 il müddətinə uzadıla bilər. Ermənistan ixracatının xaricə nəql edilməsinin yeganə quru yolu Gürcüstan-Rusiya sərhədinin "Yuxarı Lars" adlanan məntəqəsindən keçir. Qış aylarında yol buz bağladığına görə, vaxtaşırı bağlı olur. Lakin bəzən Ermənistan yük maşınları başqa səbəblər üzündə, əsasən Rusiya tərəfinin göstərişi ilə günlərlə yolun açılmasını gözləməli və ya geri qayıtmağa məcbur olurlar. Keçən il noyabrın sonunda Ermənistan baş naziri KTMT-nin Minsk sammitində iştirak etməkdən imtina edəndə, Ermənistan yük daşıyanları da Yuxarı Lars nəzarət keçid məntəqəsində problemlə üzləşdilər. Yüzlərlə növ məhsul, o cümlədən tez xarab olan balıq və meyvə aparan yük maşını nəzarət məntəqəsində dayandırılır, çünki Rusiya fitosanitariya nəzarəti məhz Ermənistan məhsulları üçün tələblərini sərtləşdirmişdi. Bütün bunlar Ermənistanın Rusiyadan böyük asılılığını göstərir. Bu halda Rusiyanın iqtisadi rıçaqlarını işə salması Ermənistanın məhvi deməkdir.

Ramil QULİYEV



VİDEO

Rusiyanın Bakıdakı casusları deyilən şəxslər danışdı... - VİDEO

"Çörəyi sahibini tanımayan itin qabağına atanda sonu belə olar"... - VİDEO

Rusiya təyyarə qəzası ilə bağlı Azərbaycanın tələblərindən yayınır - işi bir il gecikdirmək planı... - VİDEO

Orta Dəhlizdə yaxın 3 ildə böyük dəyişikliklər olacaq - rəsmi anons verildi...

Son 4 il Azərbaycan üçün bu səbəbdən itirilmiş illər sayılır...

Azərbaycan indiki yerə 3 amilin gücü ilə gəlib çıxdı...

SON XƏBƏRLƏR

14.02.2025 / 21:23
Mərkəzi Bank müştərini ən çox incidən bankları açıqladı - "hansı məsələlərdə" sualı isə açıq qaldı...

14.02.2025 / 21:07
“Putinin pul kisəsi”, Bakı məhkəməsi, dünya cana gəldi - niyə?..

14.02.2025 / 20:53
USAID-in 3 Qafqaz dövlətinə qarşı fərqli üsullarla işlədiyi açılır...

14.02.2025 / 20:40
Kobaxidze Bakı-Tbilisi-Bakı sərnişin qatarının bərpası barədə konkret heç nə demədi...

14.02.2025 / 20:37
1979-cu ildən dövlətlərin arasında ilk dəfə... - Bakı İrəvanı bu Konvensiya ilə vurur...

14.02.2025 / 20:25
USAID-in Bakıda "informasiya diversantları" hazırlayan xüsusi institutları...

14.02.2025 / 20:22
Bu nə biabırçılıqdır? - Şəhərin ortasında sərxoş hallı eyni geyimli qızlar dubinka ilə polisi döyürlər... - VİDEO

14.02.2025 / 20:10
USAİD Ukrayna mediasının 90 faizini Rusiyaya qarşı qaldıra bildi...

14.02.2025 / 20:02
Azərbaycanda universitet rektoru istefa verib - bu postdan ikiəlli yapışanlara gözəl nümunədir...

14.02.2025 / 19:57
Qərbin dəstəyi itirildi, prezidentlə merin davası başladı - bu ölkənin gələcəyinə zülmət çökdü...

14.02.2025 / 19:43
Azərbaycandan Çinə neft ixracının böyük mərhələsi açılır - Prezident anons etdi

14.02.2025 / 19:30
Avropa İttifaqının 4 mühüm qurumu Ermənistana qrup göndərdi...

14.02.2025 / 19:16
Azad edilmiş ərazilərdə məskunlaşma prosesi daha intensiv xarakter alır

14.02.2025 / 19:04
335 milyard dollar səmərəsiz səpələndi - USAİD sonda ABŞ-ın özünə də ziyan vurdu...

14.02.2025 / 19:01
Prezident İlham Əliyev Əhməd əl-Şaraanı təbrik etdi

14.02.2025 / 18:50
Ermənilər Trampın vəzifə verdiyi şəxsi ABŞ-ın Qafqaz siyasətinə qarşı qaldırır...

14.02.2025 / 18:41
Paşinyan Münhendə biabırçı duruma düşdü – onu heç bir alman məmuru qarşılamadı...

14.02.2025 / 18:33
“Transparency İnternational" Azərbaycan əleyhinə qərəzli reytinq rəqəmi uydurdu...

14.02.2025 / 18:32
MSK bələdiyyə seçkilərinə yekun vurdu

14.02.2025 / 18:27
Dövlət katibinin təyyarəsi "nasazlıq" üzündən Münhenə uça bilmədi, Trampın Ukrayna planı eşidilməz qaldı - təsadüfdür?...

14.02.2025 / 18:14
İrəvanda Bakı-Moskva gərginliyi "təhlil" edilir - qaz məsələsi, İran və Qərb faktorları...

14.02.2025 / 18:01
Azərbaycan və Ermənistan delimitasiya Komissiyalarının işçi görüşü keçirildi

14.02.2025 / 17:53
“USAİD büdcəsinin hər sətri ya korrupsiyadır, ya da gülməli...” - Tramp baltanı kökdən vurdu...

14.02.2025 / 17:40
Dünyaca məşhur qəzetlər USAİD-in pulu ilə “muzdlu geosiyasi alətlərə” çevrildi...

14.02.2025 / 17:36
Mülkiyyəti əlindən alınmış Cəlilabad sakini - Kərəm Həsənovun qəbulunda oldum.... - VİDEO

14.02.2025 / 17:29
QHT-lər USAİD-in əməlləri ilə bağlı ABŞ səfirliyində görüş keçirəcəklər...

14.02.2025 / 17:16
Seçkilərdə yol verilən nöqsanlara görə bəzi seçki komissiyaları buraxıldı

14.02.2025 / 17:10
Bayden hökuməti Azərbaycana qarşı USAID-lə birgə sinxron iş aparırdı...

14.02.2025 / 17:03
2 bələdiyyəyə seçkilərin nəticələri etibarsız sayıldı

14.02.2025 / 16:53
Orban Rusiya-Ukrayna sülh masasında yer tələb edən Aİ-ni sərt tənqid etdi – siz buna layiq deyilsiniz...

14.02.2025 / 16:46
Heydər Əliyev Fondu yeni məktəb binaları inşa edir

14.02.2025 / 16:37
"Biz bilirik ki, aviaqəza ilə bağlı faciə həm Bakıda, həm də Moskvada çox həssas qarşılanır" - Zaxarova

14.02.2025 / 16:25
Tramp böhtan kampaniyaları üçün ABŞ-dan maliyyə alan media qurumlarını ifşa etdi - Pulları geri qaytarın…

14.02.2025 / 16:16
Prezident İlham Əliyev müddətli həqiqi hərbi xidmətə çağırışla bağlı sərəncam imzaladı

14.02.2025 / 16:14
KOBİA nümayəndə heyəti “Veysəloğlu”na məxsus Məhəmmədi Logistika Mərkəzini ziyarət edib

14.02.2025 / 16:14
Mirzə Qədim İrəvaninin 200 illiyi qeyd ediləcək - SƏRƏNCAM

14.02.2025 / 16:06
Trampdan BRİCS ölkələrinə 100 faizlik vergi təhdidi - dollarla oynasalar…

14.02.2025 / 15:33
“Konstitusion, suveren dövlətin müdrik Lideri” - Akademik Əhliman Əmiraslanov yazır...

14.02.2025 / 15:25
Ağcabədidə narkotikin təsiri altında avtomobil idarə edən sürücülər həbs olundu

14.02.2025 / 15:10
Putin işğalçılıq siyasətini davam etdirmək üçün ABŞ–la danışıqlardan istifadə edir

14.02.2025 / 14:41
Əmək hüquqlarını pozan şirkətlərlə bağlı məhkəməyə müraciət edildi

14.02.2025 / 14:20
Moldova Rusiya ilə 1998-ci il sazişini ləğv etdi - Kişinyovdakı Rus Mədəniyyət Mərkəzi bağlanır...

14.02.2025 / 14:10
İsmayıllıda narkotikdən istifadə edən sürücülər saxlandı - FOTO

14.02.2025 / 13:56
“İçərişəhər” Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsinin yeni sədri kollektivə təqdim edildi - FOTO

14.02.2025 / 13:42
Cərimələrdən toplanan vəsaitin 50 faizi hərbçilərin maaşlarına əlavə ediləcək

14.02.2025 / 13:27
“Lazer Beauty Klinikası” bağlanır - Nazirlik hərəkətə keçdi...

14.02.2025 / 13:09
“Alleqoriya” gəncləri incəsənətlə görüşdürür

14.02.2025 / 12:27
Ağdamda insan sümüklərinin qalıqları tapıldı

14.02.2025 / 12:11
Ağdamda yük maşını minaya düşdü... - FOTO

14.02.2025 / 11:56
"Yerli istehsal cizgi filmləri yox səviyyəsindədir"

14.02.2025 / 11:45
Pakistanda terror - bomba partlayıb, 6 nəfər ölüb

14.02.2025 / 11:34
Polis Naxçıvanda narkotik əməliyyatı keçirib

14.02.2025 / 11:15
"Bu məhkəmə separatizmin ədalətli cəzalandırılmasına nümunə olacaq" - 19 rumıniyalı deputatdan BƏYANAT

14.02.2025 / 11:05
Somali Prezidenti Bakıdan getdi

14.02.2025 / 11:00
"4 innovativ məhsulu sınaqdan keçiririk" - Mərkəzi Bank

14.02.2025 / 10:25
65 yaşlı kişi yol qəzasında xəsarət alıb

14.02.2025 / 10:20
Tramp USAİD - i bağladı, bəs Soros fondu?...

14.02.2025 / 10:16
Bu gün Bakıda "Böyük Dəbilqə" turniri başlayır

14.02.2025 / 10:15
MSK iclas keçirir - bu gün bələdiyyə seçkilərinə yekun vurulacaq

14.02.2025 / 10:07
Kolumbiya məhkəməsindən Trampa qarşı şok qərar

14.02.2025 / 10:05
Amerikalı aktyor cinsi təcavüzə görə məhkəməyə verildi

14.02.2025 / 09:53
Azərbaycan Maliyyə Forumu işə başlayıb

14.02.2025 / 09:49
Gənc taekvondoçumuz beynəlxalq turnirdə qızıl medal qazanıb

14.02.2025 / 09:30
Bakının bu rayonu qazsız qalacaq

14.02.2025 / 09:25
"Şagirdlərimizin get-gedə dili tutulur" - Sabiq təhsil naziri yol göstərdi...

14.02.2025 / 09:03
"Putin güclü şəxsdir" - NATO rəhbəri hər kəsi təəəcübləndirdi

14.02.2025 / 08:41
İmişlidə “Niva” və “Mercedes” toqquşub

14.02.2025 / 08:37
Mal əti dəyərindən 4-5 dəfə baha necə satıla bilər?! - Müəmma....

13.02.2025 / 23:41
Avropalı siyasətçilər Trampla Putinin danışıqlarını "Münhendən daha pis" adlandırdılar

13.02.2025 / 23:25
Avropa Parlamenti Zurabişvilini Gürcüstanın qanuni prezidenti kimi tanıdı

13.02.2025 / 22:35
Danielyan: “Ermənistan təzminatı əraziləri hesabına ödəməli olacaq”

13.02.2025 / 22:22
“Zəngəzur dəhlizi məsələsi çoxdan həll edilıb” - Alen Gevondyan

13.02.2025 / 21:30
Azərbaycan diplomatiyasının yeni vəzifəsi - Şərqdə xarici siyasət...

13.02.2025 / 21:17
Tramp Paşinyanı həmin səhvinə görə bağışlamaz...

13.02.2025 / 21:02
Xalqının dəstəyini itirən Əsəd, Makron, Trüdo, Paşinyan - Çin televiziyasında xəbərdarlıq...

13.02.2025 / 20:48
Ermənistan Aİ və NATO-ya bir gündə qoşulmayacaq - "ancaq Avropaya göstərməliyik ki..."

13.02.2025 / 20:33
Orta Dəhlizdə yaxın 3 ildə böyük dəyişikliklər olacaq - rəsmi anons verildi...

13.02.2025 / 20:20
Vardanyan xarici ölkələrdə Azərbaycan diplomatlarına qarşı terror aktları planlaşdırırmış...

13.02.2025 / 20:19
Kollektiv Qərb parçalandı - Ukrayna ABŞ-la Tərəfdaşlıq sənədini aldı...

13.02.2025 / 20:15
Vardanyana qarşı irəli sürülmüş konkret ittihamlar elan edildi

13.02.2025 / 20:04
Xidmət, ya Agentlik - nə fərqi var?...

Azad edilmiş ərazilərdə məskunlaşma prosesi daha intensiv xarakter alır

XƏBƏR ARXİVİ