Cümə axşamı günü, 17 iyul 2025
     

Azərbaycanın xarici ticarətində narahatlıq yaradan göstərici - üç dəfə azalıb...

Image

Ölkə iqtisadiyyatının idxaldan asılılığının kəskin artması indiki mərhələdə böyük risq yaradır

Ölkə iqtisadiyyatının ağır durumu ilin yekunlarına dair statistik rəqəmlərdə özünü daha çılpaq şəkildə göstərməkdədir. Əvvəlcə təqdim edəcəyimiz informasiyada bir qədər anlasılmaz görünən "müsbət saldo" ifadəsinə aydınlıq gətirək. "Saldo" sözü Azərbaycan dilində "qalıq" mənasını verir. 

Ölkə üçün müsbət saldo idxal ilə ixrac arasındakı fərqdir. İxrac üstünlük təşkil edəndə bu fərq müsbət saldo, idxal üstünlük təşkil etdikdə isə bu fərq mənfi saldo adlanır. Azərbaycanda hələlik bu göstərici müsbət saldodur, amma bu sürətlə azalır. Bir il ərzində xarici ticarət dövriyyəsində müsbət saldonun 3 dəfədən çox azalması iqtisadiyyatda ciddi geriləmə hesab edilir. Bu templə davam etsə, gələn il ölkəmizin xarici ticarət dövriyyəsində mənf saldo müşahidə edilə bilər. Yəni gələn il idxal ixracdan çox ola bilər.

Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, xarici ticarət dövriyyəsinin həcmi son bir il ərzində 3 milyard 572 milyon dollar və ya 7% azalıb.

Ötən il xarici ticarət dövriyyəsinin 26 milyard 554 milyon dolları ixracın,  21 milyard 58 milyon ABŞ dolları isə idxalın payına düşüb. İllik müqayisədə ixracda 7 milyard 339 milyon (21,7%) dollar azalma, idxalda isə 3 milyard 773 milyon dollar (21,8%) artım baş verib.

Nəticədə müsbət saldo 5 milyard 496 milyon  ABŞ dolları təşkil edib. Bu da 2023-cü illə müqayisədə 11 milyard 117 milyon dollar (3,1 dəfə) azalma deməkdir.

Xatırladaq ki, 2023-cü ildə Azərbaycanın xarici ticarət dövriyyəsi 51 milyard 183,9 milyon dollar təşkil edib.  O cümlədən ixrac 33 milyard 898,6 milyon dollara, idxal 17 milyard 285,3 milyon dollara bərabər olub. Müsbət saldo 16 milyard 613 milyon 210 min ABŞ dolları həcmində olub. Göründüyü kimi, müsbət saldo bir il ərzində 16 milyard dollardan 5 milyard dollara düşüb.

Bəs ölkənin xarici ticarət dövriyyəsində idxalın artmasının, əvəzində isə ixracın azalmasının səbəbi nədir?

Buna əsas səbəb ölkədə neft hasilatının azalması, ondan da dolayı neft ixracatının kəskin azalmasıdır. Belə ki, Dövlət Gömrük Komitəsinin açıqladığı xarici ticarət dövriyyəsinə dair statistikasına əsasən, ölkədən neft ixracı 2023-cü ildəkindən dəyər baxımından 1 milyard 803 milyon 473.64 min dollar və ya 11 faiz, miqdar baxımından isə 2 milyon 451 min 157.28 ton və ya 9,4 faiz azalıb.

Digər tərəfdən, ölkədə müxtəlif səbəblərdən daxili istehsal getdikcə zəifləyir. Iqtisadiyyatda istehsal zəiflədikcə ixrac potensialı da azalır. Bu da xarici ticarət dövriyyəsində ixracın payının azalmasına gətirib çıxarır. Bu o deməkdir ki, qeyri-neft sektorundakı artımlara dair statistika özünü doğrultmur, bu rəqəmlər siyasiləşmiş göstəriciləri ifadə edir.

Ölkədə istehsalın azalmasının isə bir sıra səbəbləri var. Onlardan inhisarçılıq, biznesə qeyri-qanuni müdaxilə, mülkiyyətə real zəmanət çatışmazlığı, qanunun aliliyinin təmin edilməməsi və məhkəmə hakimiyyətinin müstəqil olmamasını ənənəvi səbəblər hesab etmək olar. Çünki bunlar artıq ölkədə bir ənənəyə çevrilməkdədir.

Son beş ildə isə bu problemlərin üstünə ağır vergi yükü də əlavə edilib. Bu səbəblərdən ölkədə daxili istehsal getdikcə zəifləyir. Bu tendensiyalar isə nəzəri baxımdan idxalı stimullaşdırır. Nəticədə ölkə iqtisadiyyatı ilbəil daha çox idxaldan asılı vəziyyətə düşür. Bu isə çox təhlükəli tendensiyadır.

Məlumdur ki, dünyada geosiyasi proseslər kifayət qədər aktivləşib, sürətlənib. İllərlə inkisafını gözlədiyimiz proseslər bir həftənin içində reallaşır. Belə bir şəraitdə ölkə iqtisadiyyatının ciddi şəkildə idxaldan asılı vəziyyətə düşməsi milli təhlükəsizliyə böyük təhdid yaradır. Ona görə də hökumət bu göstəriciləri reallaşdıran səbəbləri bir daha dəqiqləşdirməli və bu səbələrin aradan qaldırılmasını təmin etmək üçün təxirəsalınmaz tədbirlər görməlidir.

Akif NƏSİRLİ



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

17.07.2025 / 21:39
Zəngəzur dəhlizi ABŞ-a, Ermənistan dəmiryolu Rusiyaya - Paşinyanın niyyəti...

17.07.2025 / 21:25
20 dövlət “anti-İsrail” sammitinə yığışır - Çin, Qətər, İspaniya...

17.07.2025 / 21:12
Azərbaycan-Türkmənistan əlaqələrində yeni mühüm enerji səhifəsi açılır

17.07.2025 / 20:58
Zəngəzur dəhlizi nəzərdə tutulduğundan da böyük olacaq - inanılmaz...

17.07.2025 / 20:46
Paşinyan Rusiyanın əsas fiquru ilə bağlı bütün planları açdı...

17.07.2025 / 20:33
Azərbaycan-Rusiya-Ermənistan üçtərəfli işçi qrup ləğv edilə bilər...

17.07.2025 / 20:20
Rusiyadan Ermənistana istehza və hədə - münasibətlər daha da gərginləşir

17.07.2025 / 20:07
Uzun durğunluqdan sonra Bakı-Aşqabad münasibətləri yeni mərhələyə çıxdı...

17.07.2025 / 19:53
Rusiyanın Ermənistanda hakimiyyətə əsas namizədi məhv edilir...

17.07.2025 / 19:40
Qarabağ Dirçəliş Fondunun 2024-cü il üzrə maliyyə hesabatları PwC-nin auditindən uğurla keçdi

17.07.2025 / 19:38
Paşinyan Zəngəzur dəhlizi barədə ABŞ-ın son planını dəstəklədi...

17.07.2025 / 19:25
Rusiya Azərbaycan diasporunda daha bir həbs...

17.07.2025 / 19:15
Akif Nağı Aydın Quliyevi təbrik etdi

17.07.2025 / 19:11
DİM-də "imtahan islahatları" bitmir - indi də "esse islahatları" gəlir...

17.07.2025 / 18:57
Çin də Zəngəzur dəhlizinə müştəri çıxdı...

17.07.2025 / 18:44
Paşinyan ABŞ-dan strateji müttəfiqliklə bağlı yeni mesajlar alıb...

17.07.2025 / 18:36
lk dəfə ingilis dilinə tərcümə olunan "Oftalmologiyanın aktual problemləri” kitabı göz xəstəliklərinə dair fundamental əsərdir

17.07.2025 / 18:31
AB-nin 3 ölkəsi Rusiyanın "tərəfinə keçdi"...

17.07.2025 / 18:24
"ADA Universitetində təhsil alan tələbələrin 30 faizi ödənişsiz oxuyur" - Hafiz Paşayev

17.07.2025 / 18:17
İsveçrə deputatı İlham Əliyevə şər atdı - sülhə mane olan kimdir?

17.07.2025 / 18:04
İşğaldan azad rayonlarımızda yaşayanların sayı 50 minə çatdı...

17.07.2025 / 17:55
Azərbaycan mətbuatı 150 illik yol qət edərək tarixi Zəfərimizin, suverenliyimizin tam bərpasının müjdəçisi olmağından qürur duyur

17.07.2025 / 17:46
Çin Azərbaycanla əlaqələrdə Rusiyanı üstələməyə başladı...

17.07.2025 / 17:33
Milli Məclisin Komitə sədri Aydın Quliyevi təbrik etdi

17.07.2025 / 17:21
Dövlət əleyhinə açıq çağırışlara görə DTX-nın saxladığı Mirədalət Talışxanov məhkəmə qarşısında...

17.07.2025 / 17:08
Samir Nuriyevin BƏƏ-nin Hesablama Qurumunun nümayəndə heyəti ilə görüşü olub - FOTO

17.07.2025 / 16:53
NATO Ukraynaya “Patriot” sistemləri göndərməyə başladı...

17.07.2025 / 16:37
Bakıda marketlərə qənim kəsilən iki nəfər yaxalandı

17.07.2025 / 16:34
BMU-İNHA ikili diplom proqramının II məzun buraxılışı keçirilib

17.07.2025 / 16:11
Cəlilabadın qəhrəman şəhidi - Əli Rüstəmov...

17.07.2025 / 16:01
BDU-da şəhid övladları olan abituriyentlər üçün infotur keçirilib

17.07.2025 / 15:54
Suraxanıda 2 nəfər saxlandı, 4 kq-a yaxın narkotik ələ keçirildi

17.07.2025 / 15:26
Prezident İlham Əliyev Berdiməhəmmədova “Dostluq” adlı Qarabağ atı hədiyyə etdi - FOTO

17.07.2025 / 15:05
Nəsimidə silsilə oğurluqlar edən şəxs saxlandı

17.07.2025 / 14:43
Sviridenko Ukraynanın baş naziri təyin edildi

17.07.2025 / 14:42
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Mehmandarovların malikanə kompleksində olublar - FOTO

17.07.2025 / 14:30
Ağcabədidə çətənə bitkilərinin kultivasiyasını təşkil edən şəxslər saxlandı

17.07.2025 / 14:19
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Yuxarı Gövhər Ağa məscidini ziyarət ediblər - FOTO

17.07.2025 / 14:17
"İşgəncələrə məruz qalırdım, döyülürdüm" - Erməni əsirliyində olmuş azərbaycanlı

17.07.2025 / 13:58
Prezident İlham Əliyev və Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədri Şuşada Bülbülün ev-muzeyində olublar - FOTO

17.07.2025 / 13:45
İsti hava bu avtomobillərdə yanğın ehtimalını dəfələrlə artırır - BDYPİ-dən xəbərdarlıq

17.07.2025 / 13:33
Prezident İlham Əliyev və Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədri Natəvanın, Bülbülün və Üzeyir Hacıbəylinin gülləbaran edilmiş heykəllərinə baxıblar - FOTO

17.07.2025 / 13:24
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Şuşadakı Yaradıcılıq Mərkəzində “Heydər Əliyev və Qarabağ” sərgisi ilə tanış olublar - FOTO

17.07.2025 / 13:17
Laçında baş vermiş meşə yanğınına görə 3 nəfər məsuliyyətə cəlb edildi

17.07.2025 / 13:11
Azərbaycan XİN-dən İraqa başsağlığı mesajı...

17.07.2025 / 13:08
Пашинян дал Кремлю очередную пощёчину - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

17.07.2025 / 12:53
Prezident Əliyev və Berdiməhəmmədov Yeni Şuşa məscidində tikinti işlərinin gedişi ilə tanış olublar - FOTO

17.07.2025 / 12:34
“Suriya tortu” bölüşülmür...

17.07.2025 / 12:26
Prezident İlham Əliyev və Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədri Şuşada inşa edilmiş birinci yaşayış kompleksində olublar - FOTO

17.07.2025 / 12:15
Azərbaycanla Vyetnam arasında mühüm razılaşma

17.07.2025 / 12:07
Prezident İlham Əliyev və Berdiməhəmmədov Daşaltı kəndinin fonunda şəkil çəkdiriblər - FOTO

17.07.2025 / 11:35
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Füzuli şəhərinin dağıdılmış yerlərinə baxıblar

17.07.2025 / 11:30
Bu da oldu - Tramp istədi, "Coca-Cola" tərkibini dəyişdi..

17.07.2025 / 11:29
Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Füzuli rayonuna gəlib

17.07.2025 / 11:10
Azərbaycan və Qazaxıstanın XTQ mənsubları arasında görüş olub

17.07.2025 / 11:07
BDU-nun nəzdində “Gənc istedadlar” liseyinin 7 şagirdi qızıl və gümüş nişana layiq görülüb

17.07.2025 / 11:03
Trampdan Rusiyaya sərt cavab, müharibə qızışır - CANLI

17.07.2025 / 10:43
Bağdadda matəm elan edilib - yanğında ölən 50 nəfərə görə...

17.07.2025 / 10:30
"İsrail müharibəyə başlaya bilər, lakin onu bitirmək gücündə deyil" - Əhməd əş-Şaraa

17.07.2025 / 10:22
Şamaxıda keçirilən konfrans yekunlaşıb

17.07.2025 / 10:16
"İsrail Suriyanın ərazi bütövlüyünə təcavüz edir" - Türkiyə parlamenti

17.07.2025 / 10:10
Bu ərəb ölkəsi ABŞ iqtisadiyyatına 17 milyard dollar sərmayə qoyacaq

17.07.2025 / 10:04
Sabunçunun bu ərazilərində işıq olmayacaq - XƏBƏRDARLIQ

17.07.2025 / 10:00
"Sabah" bu gün Avroliqada cavab matçına çıxacaq

17.07.2025 / 09:54
Dolların məzənnəsi dəyişmədi, avro bahalaşdı - Mərkəzi Bankdan AÇIQLAMA

17.07.2025 / 09:28
"Yol-nəqliyyat hadisələrinin təsnifatı: səbəb və nəticələrin təhlili” adlı ictimai müzakirə keçirilib

17.07.2025 / 09:27
Ağıllı kəndlərlə bərabər sağlam şəhərlər də yaratmalıyıq - ÜST-dən Bakıya mesaj...

17.07.2025 / 09:26
Bakıda “Mercedes” yolu keçən qadını vurub öldürdü

17.07.2025 / 09:18
"Mən bunu edəcəm” - Makronun qorxulu rəqibi seçkilərə qatılacaq

17.07.2025 / 09:14
Tənha yaşayan almanların sayı 17 milyona çatıb...

17.07.2025 / 09:10
“Qarabağ” Çempionlar Liqasında bu rəqiblə qarşılaşacaq

17.07.2025 / 09:04
Daha 43 ailə Kəngərliyə köçürüldü

17.07.2025 / 08:34
Məleykə Abbaszadə qızlara nə demək istədi - hər gün sağılmaq nədir?

17.07.2025 / 08:22
Bakının bu yollarında güclü tıxac var

17.07.2025 / 01:14
Suriyada nə baş verir... İsrail prezident iqamətgahını, Baş Qərargah və Müdafiə Nazirliyinin binalarını vurdu... ölü sayısı 300-ü keçdi... - VİDEO

16.07.2025 / 23:18
Paşinyan Ermənistanın KTMT-dən çıxacağını açıqladı - geri qayıtmaq niyyətində deyilik...

16.07.2025 / 22:41
Ermənistan Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatına tam üzvlük üçün müraciət edib

16.07.2025 / 22:24
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov birgə nahar ediblər

16.07.2025 / 21:43
Yekaterinburqdakı Azərbaycan diaspor rəhbərinin oğlu həbs edildi

16.07.2025 / 21:21
Zəngəzur dəhlizi ABŞ-a verilsə, bölgəmizdə nə baş verər?

16.07.2025 / 21:04
Paşinyan Bakıda mühakimə olunan şəxslə bağlı məktubdan imtina etdi...

İşğaldan azad rayonlarımızda yaşayanların sayı 50 minə çatdı...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910