Azərbaycanın enerji sərvətlərinə məsuliyyətli münasibətin böyük nəticəsi...
Faydalı qazıntılara nisbətən "yaşıl enerji"dən iki dəfə artıq qazana bilərik
Azərbaycan bərpa olunan enerji mənbələri üzrə yüksək potensiala malik olan ölkələrdəndir. Belə ki, ölkəmizin bərpa olunan enerji mənbələrinin texniki potensialı quruda 135 QVt, dənizdə 157 QVt-dır. Bərpa olunan enerji mənbələrinin iqtisadi potensialı 27 QVt, o cümlədən, külək enerjisi üzrə 3 000 MVt, günəş enerjisi üzrə 23 000 MVt, bioenerji potensialı 380 MVt, dağ çaylarının potensialı 520 MVt həcmində qiymətləndirilir.
Enerji resursları ilə zəngin olmasına və dünyada enerji resurslarının ixracatçısı kimi tanınmasına baxmayaraq, Azərbaycan Respublikasında bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə hər zaman diqqət mərkəzində olub. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında həyata keçirilən enerji təhlükəsizliyi siyasətinin təməl hədəflərindən biri də ölkəmizdə bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadənin gücləndirilməsindən ibarətdir.
Prezident İlham Əliyev XII Qlobal Bakı Forumunun açılış mərasimindəki çıxışı zamanı deyib: "Bu gün artıq qərara alınıb ki, gələn illərdə Azərbaycanın bərpaolunan enerji imkanları faydalı qazıntıdan olan enerji istehsalına demək olar ki, bərabər olacaq. Bu gün Azərbaycanda yaradılmış enerji istehsalı imkanları 8 giqavatdır (QVt). 2030-cu ilə qədər bizim bərpaolunan enerjidən, əsasən günəş və küləkdən, o cümlədən Azərbaycanın azad edilmiş ərazilərdəki hidroresurslardan əlavə 6.5 giqavatlıq (QVt) enerji güclərimiz olacaq. Beləliklə, biz bu günə olan potensialımızı demək olar ki, iki dəfə artıracağıq.
Bunun sayəsində biz nəinki neft və qazı, o cümlədən yaşıl enerjini də ixrac edə biləcəyik. Bu rəqəmlər tamamilə realdır. Onlar artıq imzalanmış müqavilələrə və anlaşma memorandumlarına əsaslanır".
Doğrudan da bu gün Azərbaycanın alternativ və bərpaolunan enerji mənbələrinin potensialı karbohidrogen ehtiyatları potensialını üstələyir. Bu o deməkdir ki, ölkəmizin bərpa edilən enerji potensialının cəmi 50 faizini reallaşdıra bilsək bizə həm neft, həm də qaz hasil etmək iqtisadi baxımdan səmərəsiz sahələr halına gələcək. Prezidentin də qeyd etdiyi kimi, hazırda Azərbaycanda cəmi 8 QVt elektrik enerjisi istehsal edilir və bunun az bir qismi ixtac edilir. Qarşıdakı beş ildə hədəf alternativ və bərpa edilən enerji mənbələri hesabına əlavə 6.5 QVt elektrik enerjisi istehsal etməkdir. Lakin bu, Azərbaycanın nəhəng potensialının cəmi 2,2 faizini təşkil edir. Hazırda ölkəmizdən ixrac edilən enerji daşıyıcılarını şərti olaraq elektrik enerjisinə çevirsək, bu təxminən 140 QVt elektrik enerjisi təşkil edir. Amma ölkəmizin dənizdə və quruda alternativ və bərpa edilən enerji potensialı 292 QVt həcmində qiymətləndirilir. Bu hazırda Azərbaycanda istehsal edilən elektrik enerjisindən 36,5 defe çoxdur. Bu potensial bir il ərzində ölkəmizdə hasil etdiyimiz neft və qazın şərti yanacaq vahidi ilə ifadəsində olan həcmindən 2 dəfə çoxdur. Bu o deməkdir ki, Azərbaycan alternativ və bərpa edilən enerji mənbələrinin potensiallarını 100 faiz reallaşdıra bilsə, hər il neft və qaz hasilatından əldə etdiyi gəlirlərin 200 faizi qədər gəlir əldə edə bilər. Başqa sözlə desək, respublikamızın alternativ və bərpa edilən enerji potensialı karbohidrogen ehtiyatlarından ən azı iki dəfə çoxdur. Lakin hələ bu da bütün potensialı özündə ehtiva etmir.
Belə ki, ölkənin kiçik su axarları və kiçik çaylarının, o cümlədən də günəş enerjisinin tam potensialı bu hesabatda öz əksini tapmayıb. Əhali arasında təbligat aparmaqla onları fərdi qaydada bərpa edilən enerji mənbələrindən istifadəyə stimullaşdırmaq olar. Məsələn, bir kənd evinin yaxınlığından kicik bir cay və ya həmişə suyu olan bir kanal keçirsə, vətəndaş həmin su hövzəsində mini su elektrik stansiyası qura, yaşadığı kəndi alternativ olaraq elektrik enerjisi ilə təmin edə bilər. Yaxud da kimsə günəş panelləri quraşdırıb özünu və qonşularını elektriklə təmin edə bilər. Artıq bununla bağlı hüquqi baza da yaradılıb, qalır yalnız təbliğat aparmaqla potensialli vətəndaşlatımızı bu yeni sahəyə yönəltmək.
Bu təcrübə artıq Almaniyada tətbiq edilməkdədir. Almaniyada iki il ərzində abonentlərin mərkəzləşdirilmiş elektrik şəbəkəsindən elektrik enerjisinə tələbatı 20 faiz azalıb. Araşdırmalar nəticəsində bəlli olub ki, bu azalmanın səbəbi vətəndasların fərdi qaydada alternativ mənbələr hesabına elektrik enerjisi istehsalına başlaması ilə bağlıdır.
Ölkəmizdə də bu təcrübədən yararlanaraq əhalinin elektrik enerjisinə tələbatinı azaltmaq mümkündür.
Bununla yanaşı, Azərbaycanda dəniz dalğalarından enerji mənbəyi kimi istifadə praktikası hələ də mövcud deyil. Bu bir qədər bahali layihədir. Amma ölkəmizdə dəniz dalğasının enerjisindən istifadə etmək üçün mövcud platforma və köhnə gəmilərdən istifadə etməklə layihənin qiymətini aşağı salaraq rentabelliyi yüksəltmək olar. Çunki bu layihədə əsas xərc platformalara çəkilir.
Nəticə olaraq qeyd edək ki, Azərbaycanda alternativ və bərpa olunan enerji potensialını reallaşdıra bilsək, biz neft və qazdan gələn gəlirdən iki dəfə çox gəlir götürə bilərik. Üstəgəl, biz neft və qazın yanaraq elektrik və yavistilik enerjisinə çevrilərkən havaya atilan karbon emissiyasına qənaət edə bilərik. Bu karbon emissiyasını isə ehtiyaci olan ölkələrə satıb, ondan da qazanc götürə bilərik.
Dəniz NƏSİRLİ
