Bakıda Azərbaycan Hakimlərinin I Forumu keçirilib. AzərTAc-ın məlumatına görə, Forumda vurğulanan məsələlərdən biri hakimlərin sosial müdafiəsinin yaxşılaşdırılması ilə bağlıdır. Burda maraq doğuran nədir?
Azərbaycanda ən yüksək maaş alanların biri elə hakimlərdi, az qala deputatlar qədər maaş alırlar. Pensiyaya çıxanda ən yüksək pensiyanı da onlar alır. Qeyri-rəsmi gəlirlər də öz yerində. Bunların hansı sosial müdafiəsindən söhbət gedir? Belə məsələləri danışmağın, müzakirə etməyin özü belə indiki şəraitdə normal sayılmır. Əksinə, hakimlər ölkənin digər sahələrində işçilərin sosial müdafiəsinin yaxşılaşdırılması üçün qanunvericilik aktlarının təkmilləşdirilməsi ilə bağlı təkliflər verməlidirlər, nəinki özlərinin sosial vəziyyətlərinin yaxşılaşdlrılması ilə bağlı məsələ müzakirə edib onu aktuallaşdırsınlar. Bu doğrudan yolverilməz məsələdir. Özləri sosial təminat şəraitində yaşayırlar, istər işləyən hakimlər, istərsə də pensiyaya çıxan hakimlər, ölkədə nisbətən hamıdan yaxşı maaş və pensiya alan onlardı.
Hakimlərin öz sosial vəziyyətləri ilə bağlı məsələni gündəmə gətirmələri nə qədər düzgün məsələdir?
Ekspertlər hesab edir ki, hakimlər kifayət qədər sosial təminata malikdirlər və onlar hazırda başqa sahələrdə işləyənlərin sosial təminatının yaxşılaşdırılması üçün qanunvericilik bazasının təkmilləşdirilməsi yönümümdə təkliflər verməlidirlər, bunun əvəzində özlərini düşünmələri yaxşı hal deyil. Ekspertlər hesab edir ki, qanunvericilik sahəsində işləyən adamlar durub öz sosial vəziyyətlərini müzakirə edirlər. Bu isə düzgün yanaşma deyil.
Şəmsəddin Əliyev: “...Qanunun 19-cu fəslində hakimlərin maddi təminatı ilə bağlı maddələr var”
Hüquqşünas Şəmsəddin Əliyev “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, forumda məhkəmə praktikasında qanunun aliyinin təmin eidlməsi, məhkəmələrə etimadın möhkəmləndirilməsi, ədalət mühakiməsinin əlçatanlığı, insan hüquqlarının müdafiəsini təmin edən ən qabaqcıl standartların milli sistemlərə gətirilməsi barədə danışılıb. “Sonda hakimlərin sosial təminatlarının yaxşılaşdırılması məsələsinin də diqqət mərkəzində olması vurğulanıb. Mənim üçün burda önəm kəsb edən məhkəmələrə ehtimadın möhkəmləndirilməsidir, eyni zamanda insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsini təmin edən qabaqcıl standartların milli sistemlərə gətirilməsidir. Çox mühüm məsələdir. Çünki məhkəmələrə xalqın etimadı nə qədər yüksək olarsa o qədər ədalət mühakiməsinin uğurla həyata keçirilməsinə imkan verə bilər. Belə halda Avropa İnsan Haqları məhkəməsinə ölkəmizdən az müraciət göndəriləcək. Nəticədə Azərbaycan vətəndaşlarının o məhkəməyə müraciətləri üçün o dəhliz bir az da daralacaq, eyni zamanda da ölkənin büdcəsindən kifayət qədər vəsaitin ayrılması dayanacaq. Bu çox ciddi məsələdir. Düşünürəm ki, bu etimadın möhkəmləndirilməsi, ədalət mühakiməsinin əlçatanlığı, şəffalıq kifayət qədər məhkəmə hakimiyyətinə uğur gətirəcək”.
Hakimlərin sosial təminatının yaxşılaşdırılması ilə bağlı məsələyə gəlincə, Ş.Əliyev “Məlumat üçün deyim ki, məhkəmələr və hakimlər haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunun 19-cu fəslində hakimlərin maddi təminatı ilə bağlı maddələr var. Hakimlərin məzuniyyət müddəti, haqqı, onların mənzillə təmin edilməsi, sosial təminat məsələləri kifayət qədər burda göstərilib. Qanunda onların əməkhaqları, illik məzuniyyətlərindən istədikləri səviyyədə istifadə etmədikdə istifadə edilməmiş məzuniyyətə görə hakimlərə müəyyən olunmuş qaydada təzminat ödənilməsi məsələsi də var. Hesab edirəm ki, qanunda göstərilən maddi və sosial təminat məsələsi kifayət qədər özünü təsdiqləyir”.
Ş.Əliyev hesab edir ki, bu məsələ qanunvericiliklə tənzimləndiyi üçün əlavə şərhə ehtiyac yoxdur.
Elyar İslamoğlu: “Hakimlər uşaq pulunun verilməsi, az maaş alan şəxslərin maaşlarının qaldırılması, başqa sahələrdə çalışanların əməkhaqlarının artırılması ilə bağlı müzakirələr aparıb təkliflər verməlidir, amma biz bunun əksini görürük”.
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, tanınmış ictimai fəal Elyar İslamoğlu “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, hakimlərin birinci forumunda hakimlərin sosial təminatı ilə bağlı fikir bildirilməsi bir az gülüş doğuran hadisə oldu. “Çünki ən az maaş alan hakim 3 min manatdan yixarı maaş alır. Elə hakimlər də var ki, 5 min, 7 min manat maaş alırlar. Hətta bundan da çox maaş alan hakimlər var. Üstəlik, hakimlər pensiyaya çıxanda da ən azından 3-5 manat arası pensiya ilə təmin olunurlar. Hətta hər hansı bir hakim vəfat edərsə 200 min manat sosial sığorta ödənilir. Halbuki, bu məbləğ ölkənin ərazi bütövlüyü uğrunda canını qurban verən hərbiçilər üçün 11 min manatdır. Baxın, görün, az qala on dəfədən artıq bir miqdardır. Bu, təbii ki, yolverilməz haldır”.
E.İslamoğlunun fikrincə, məhkəmələrin də çoxunun qanunsuz qərar verməsinin səbəbkarı elə hakimlərdir, ölkədə korrupsiya halının olmasının da səbəbi bir çox hallarda hakimlər olur. “Çünki biz çox hallarda görürük ki, məhkəmələrdə rüşvət alıb düzgün qərar verməyən hakimlər var. Hətta bir neçə hakimin adı mətbuatda da rüşvətxorluqla bağlı hallanır. Hesab edirəm ki, hakimlər uşaq pulunun verilməsi, az maaş alan şəxslərin maaşlarının qaldırılması, başqa sahələrdə çalışanların əməkhaqlarının artırılması ilə bağlı müzakirələr aparıb təkliflər verməlidir, amma biz bunun əksini görürük. Ancaq təəssüflər olsun ki, digər yüksək vəzifəli şəxslərdə olduğu kimi hakimlər də yalnız özlərini düşünürlər. Görünür, aldıqları yüksək miqdarda məbləğ onları qane etmir. Bu gün hər hansı bir hakimə baxsaq görərik ki, həyat şəraiti yüksək səviyyədədir, çox bahalı maşın sürür, bahalı yaşayış tərzi var, bahalı villa sahibidir. Çox təəssüf ki, biz yenə də hakimlərdə ədalətli müzakirə görmədik”-deyə E.İslamoğlu bildirdi.
İradə SARIYEVA
