"Azəripək" MMC-nin "möcüzəsi" - təzə direktor gələn kimi pul 3 milyon manat artdı...
İpək istehsalının azalmasının əsas səbəbi fermerlərin barama istehsalından gəlir əldə edə bilməməsidir
“Azərbaycan Sənaye Korporasiyası” ASC-yə (ASK) məxsus “Azəripək” MMC-nin direktoru Səməd Məmməd oğlu Nəbiyev işdən azad edilib.
Şirkətə rəhbərlik Anar Əli oğlu Dadaşova həvalə edilib. “Azəripək” MMC-nin nizamnamə kapitalı 11 703 379.17 manatdan 14 856 668 manata çatdırılıb.
“Azəripək” MMC 2018-ci ildə yaradılıb. Şirkətin tərkibindəki istehsal sahələrinə baramadan xam ipəyi açan istehsalat, toxucu istehsalatı, boyaq-bəzək istehsalatı, pambıq əyirici istehsalatı, burucu sex daxildir.
Əvvəlcə onu qeyd edək ki, nizamnamə kapitalı dövlət qeydiyyatından keçmiş təşkilatın təsis sənədlərində müəyyən edilmiş məbləğdir. Nizamnamə kapitalı hüquqi şəxsin kreditorlarının maraqlarını təmin edən əmlakının minimum məbləğini müəyyən edir.
Nizamnamə kapitalı dövriyyənin artırılmasına, zərərlərin və xərclərin ödənilməsinə yönəldilə bilər. Nizamnamə kapitalı müəssisənin nüfuzunun göstəricisi kimi də çıxış edir.
Lakin nizamnamə kapitalının azlığı da hüquqi şəxsin etibarsız olması demək deyil. Hətta böyük şirkətlərin belə nizamnamə kapitalı minimum olur, lakin böyük nizamnamə kapitalı kontragentin şübhəsiz etibarlı olduğunu göstərir – əgər hər hansısa iddialarınız olsa, onları nizamnamə kapitalı hesabına kompensasiya edə biləcəksiniz.
Bu baxımdan nizamnamə fondunun artırılması şirkətin həm manevr imkanlarını artırır, həm də tərəfdaşlarının ona qarşı inamını, etimadını genişləndirir. Bu baxımdan müəssisənin nizamnamə fondunun genişləndirilməsi önəmli məsələlərdən biridir.
Lakin qeyd edək ki, 2022-ci ildən bəri ölkədə həm barama, həm də ipək istehsalı getdikcə zəifləyir.
Belə ki, 2022-ci ildə Azərbaycanın ipək ixracından gəliri təqribən 50 faiz azalıb. 2022-ci ilin yanvar-noyabr aylarında Azərbaycan cəmi 1.7 milyon ABŞ dolları dəyərində ipək ixrac edib. Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, bu, əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 49.4 faiz az olub.
2017-ci ildə "Azərbaycan Respublikasında baramaçılığın və ipəkçiliyin inkişafına dair 2018–2025-ci illər üçün Dövlət Proqramı" təsdiq edilib. Həmin proqrama əsasən, 2025-ci ildə Azərbaycanda 6 min ton yaş barama istehsal olunmalı idi.
İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin təqdim etdiyi "İxrac icmalı"nın noyabr sayında qeyd edilib ki, bu ilin yanvar-oktyabr aylarında "Azərbaycan Sənaye Korporasiyası" ASC-yə (ASK) məxsus "Azəripək" MMC 588 min ABŞ dolları dəyərində məhsul ixrac edib. Sənədə əsasən, bu, ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 1,1 milyon ABŞ dolları və ya 2,9 dəfə azdır. Göründüyü kimi, müəssisədə istehsalın həcmi ildən-ilə artmaq əvəzinə azalır. Bunun başlıca səbəbi əslində "Azəripək" MMC-dən o qədər də asılı deyil.
Belə ki, son 5 il ərzində ölkədə həm barama istehsalı, həm də pambıq istehsalı kəskin azalıb. Hər iki məhsulun istehsalının azalmasının özəl səbəbləri var. "Azəripək" MMC əsasən ipək parça istehsali üzrə ixtusaslaşdığı üçün biz daha çox ipək parçanın xammali olan barama istehsalının zəifləməsinin səbəbləri üzərində dayanacağıq. Ötən dövr ərzində baramaçılığın həm yem bazası normal şəkildə formalaşdırıla bilməyib, həm də barama istehsalı zəncirində əmək bölgüsü düzgün qirullmayıb. Yem bazasının yaradılmasında problem çəkil ağaclarının əkilməsı üçün kifayət qədər torpaq sahəsinin ayrılmamasıdır.
Eyni zamanda, yaş barama qəbulu inhisardadır. Ona görə də yaş barama qəbulu stansiyaları barama istehsalçılarına qiymət diqtə edərək, məhsulu kifayət qədər ucuz qiymətə alırlar. Fermer də ziyana düsdüyündən, məhsulundan xeyir götürə bilmədiyindən növbəti il barama becərməkdən imtina edir. Barama tədarükçüləri əlbir olub barama yetişdirən fermerin mənfəət normasını əlindən alır. İpəkçiliyi inkişaf etdirmək üçün bu problemlər həllini tapmalıdır. Yaş barama istehsalı hər il dəfələrlə azalacaqsa, "Azəripək" MMC ipək istehsalını necə aprtıra bilər? Əlbəttə, heç cür...
Ona görə də "Azəripək" MMC-nin direktorunu ipək istehsalının azalmasına görə vəzifədən azad ediblərsə, bu dəyişiklik heç bir fayda verməyəcək. Müəssisənin nizamnamə fondunun 100 milyon manata çatdırılması belə heç bir fayda verməyəcək. Problemi aradan qaldırmaq üçün yaş barama istehsalını normal şəkildə təşkil etmək lazımdır ki, barama yetişdirən fermerlər - kümçülər bu işdən mənfəət əldə edə bilsinlər. Onların bu işə marağı artsın. Bu prosesdə qazanan yalnız barama tədarük edənlər və ipək istehsal edib satanlardır. Kümçülər isə zərərdədi, ona görə də barama yetişdirməkdən vaz keçiblər. Bu isə ildən-ilə ipək istehsalının azalmasının əsas səbəbidir.
Akif NƏSİRLİ
