Çərşənbə günü, 16 iyul 2025
     

Ziyalılar nazirə müraciət etdi: Səfiəddin Urməvinin yubileyi keçirilsin

Image

Azərbaycan Respublikasının mədəniyyət naziri cənab Adil Kərimliyə

Hörmətli Adil müəllim!

Azərbaycan ziyalılarını, ictimaiyyətimizi narahat edən bir məsələ ilə bağlı Sizə müraciət edirik. Söhbət böyük musiqişünas, xəttat, filosof,  Səfiəddin Urməvidən (Səfiəddin Əbdülmömin ibn Yusif ibn Faxir Urməvi) gedir. Səfiəddin Urməvi orta əsrlər Şərq musiqi mədəniyyətini zinətləndirən bir dahi, dövrünün ən qüdrətli musiqişünası olub.

Tədqiqatçılara görə, Səfiəddinin 1252-ci ildə ərəbcə yazdığı on beş fəsildən ibarət  "Kitab əl-ədvar" adı ilə məşhur olan musiqi risaləsində qaldırılmış musiqi nəzəriyyəsi məsələləri bu gün də aktuallığını itirməyib. İngilis alimi Corc Farmerin dediyinə görə, Səfiəddindən sonra gələn ərəb, fars, türkdilli müəlliflərin hamısı onun nəzəriyyəsinin davamçıları olublar. Bu alimlərdən Məhəmməd Cürcani, Əbdülqadir Marağai, Qütbəddin Şirazi, Mahmud Amuli, Əbdürrəhman Cami, Zeynəlabdin Hüseyni, Kavkabi Buxari, Dərviş Əli, Mirzə bəy, Mir Möhsün Nəvvab və XX əsrdə böyük alim və bəstəkar Üzeyir Hacıbəyovu misal göstərmək olar. 

Urməvi "əbcəd notu" ilə musiqinin ən qədim melodiyalarını risalələrində yazıb-yaşada bilib. Ondan sonra gələn alimlər XVI əsrə qədər bu not yazı sistemindən geniş istifadə ediblər. 

Yeddi əsr sonra, yəni XX əsrin ortalarında Üzeyir Hacıbəyov özünün "Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları" kitabında yazırdı: "Yaxın Şərq xalqları musiqisinin nəzəri və əməli inkişafı tarixində başlıca yeri dünyada məşhur olan iki nəfər Azərbaycan alimi, nəzəriyyəçi, musiqişünas tutur: Səfiəddin Ədbülmömin ibn Yusif əl-Urməvi (XIII) və Əbdülqadir Marağayi (XIV)".

Ü.Hacıbəyov öz əsəri üzərində işləyərkən məhz "Kitab əl-ədvar"ın xüsusi əhəmiyyət kəsb etdiyini anlayaraq, onun foto-surətini Nurosmaniyyə kitabxanasından gətirdib bu əsəri araşdırıb. Hacıbəyovun yazdığı "Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları" əsəri qaldırılan və həll edilən məsələlərə, həm də quruluşuna, üslubuna görə "Kitab əl-ədvar"a çox yaxındır. Xüsusilə də lad sistemi nəzəriyyəsində "Kitab əl-ədvar"ın ona təsirinin böyük olduğu bildirilir. 

Səfiəddin Urməvinin əsərləri Nyu-Yorkun, Parisin, Berlinin, Vyananın, Qahirənin, Istanbulun, Sankt-Peterburqun, Tehranın, Bakının və başqa şəhərlərin kitabxanalarında qiymətli əlyazmalar kimi saxlanılır...

Hörmətli Adil müəllim!

Bir neçə il əvvəl iki ölkə - İran və Türkiyə növbəti (səhv etmirəmsə, 2016-cı ilin) Urməvi ili elan edilməsi üçün UNESCO-ya müraciət etmişdi. O vaxt Mədəniyyət Nazirliyinin saytında nəinki yubileylə bağlı heç bir məlumat yer almır, Səfiəddin Urməvinin adı belə çəkilmirdi. Bütün bunlar çox məyusedicidir. 

 2023-cü ilin noyabr ayında Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyində Səfiəddin Urməvi, Əbdülqədir Marağayi və Nəvvaba həsr edilmiş birgə konfrans keçirilib. Amma bu yetərli sayıla bilməz. Adı əsrləri və sərhədləri aşan Urməvini Azərbaycanda min adamdan biri tanıyırmı? 

Fikrimizcə, gec də olsa, dünya mədəniyyətinə böyük töhfələr vermiş dahi musiqişünasımız Səfiəddin Urməvinin yubileyi Azərbaycanın təşkilatçılığı ilə beynəlxalq səviyyədə qeyd edilməlidir. Ən azı beynəlxalq simpozium keçirilməli, əsərləri dilimizə tərcümə edilməlidir. Adını paytaxtda hansısa küçəyə vermək, musiqi sahəsində Urməvi mükafatı təsis etmək və s. bu qəbildən tədbirlər də mümkündür. 

Vəzifə səlahiyyətlərinizdən istifadə edib bu istiqamətdə addımlar atacağınıza səmimi olaraq inanırıq.


Hörmətlə

İmzalar:

1. Aida Qasımova, professor2.  Qulu Məhərrəmli, professor

3. İradə Musayeva, filologiya üzrə elmlər doktoru

4. Nurida Novruzova, filologiya üzrə elmlər doktoru

5. Səadət Şıxıyeva, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent 

6. Aybəniz Rəhimova, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent

7. Gövhər Həsənzadə, bəstəkar, Əməkdar artist, 

8. Vüqar Camalzadə, bəstəkar, Əməkdar artist, dosent 

9. Ataəmi Mirzəyev, filologiya üzrə elmlər doktoru10.  Nəriman Əbdülrəhmanlı, yazıçı

11.  Seyran Səxavət, yazıçı

12. Vaqif Bəhmənli, şair, 

13. Yunus Oğuz, yazıçı

14. Elçin Hüseynbəyli, yazıçı

15. Sevinc Nuruqızı, yazıçı

16. İlqar Rəsul, yazıçı

17. Vasif Sadıqlı, Filoloji Araşdırmalar və Dil Monitorinqi Mərkəzinin sədri

18. Nadir İsrafilov, təhsil mütəxəssisi

19. Kəmalə Umudova, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent

20. Aygün Bağırlı, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru

21. Dilarə Adilova, publisist, AYB üzvü

22. Könül Nəhmətova, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru

23. Arzu Hacıyeva, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru

24. Sevil Qaraşova, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru

25. Jalə Şükürova, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru

26. Xanım Əsədova, filoloq, pedaqoq

27. Səadət Təhmirazqızı, sənətşünaslıq üzrə  fəlsəfə doktoru, Əməkdar  mədəniyyət işçisi

14 dekabr 2023-cü il





DİGƏR XƏBƏRLƏR

VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

16.07.2025 / 08:36
5-ci qrup ixtisas universitetləri attestatla qəbulu dayandırdılar...

16.07.2025 / 01:27
Tramp geri addım atdı və Zelenskiyə xəbərdarlıq etdi – Moskvanı vurmayın...

15.07.2025 / 22:43
Yekaterinburqda Azərbaycan diaspor rəhbərinin oğlu saxlandı

15.07.2025 / 21:31
Tramp Putinə qarşı sərt addımlar üçün 50 gün gözləməyəcək...

15.07.2025 / 21:16
Ölkəyə gələn 31 tonun içində ərəb qızılı yoxdur - niyə?..

15.07.2025 / 21:02
AB Ermənistana 2,5 milyard avro dəstək qərarı verdi...

15.07.2025 / 20:47
“60 kənd boşaldılır, 300 min azərbaycanlı qayıdır” - Qərb daha çox şey gözləyirmiş...

15.07.2025 / 20:33
Zəngəzur dəhlizində 3-cü dövlətin nəzarəti ideyası kimə məxsusdur?

15.07.2025 / 20:20
Trampın bu 50 günü əvvəlki “60, 90 günlərə dönməsə yaxşıdır”...

15.07.2025 / 20:06
“3 dövlət birləşir” - Bakı-Dəməşq “qaz əməkdaşlığına” erməni mediasından hücum başladı...

15.07.2025 / 19:52
Rusiya Akkuyu AES-lə bağlı Türkiyəyə qəbuledilməz şərt qoydu...

15.07.2025 / 19:39
“Dini qurumlarla bu mövzu ətrafında toplaşmağımız çox əhəmiyyət daşıyır”- Rəşad Məcid

15.07.2025 / 19:37
Ermənistanın ağır müharibə cinayətləri məhkəmədə bir-bir sübuta yetirilir...

15.07.2025 / 19:25
Tərəqqi yolunun başlanğıcı – Əhliman Əmiraslanov yazır...

15.07.2025 / 19:12
Ukrayna öz qaz anbarlarını Azərbaycana təklif etdi...

15.07.2025 / 19:05
Polis Sumqayıtda ikitəkərli nəqliyyat sürücüləri ilə maarifləndirici söhbətlər aparıb - FOTO

15.07.2025 / 18:57
Tanınmış tədqiqatçı Qismət Yunusoğlu Aydın Quliyevi təbrik etdi

15.07.2025 / 18:50
Cəlilabaddakı yanğının söndürülməsinə 2 helikopter cəlb edildi

15.07.2025 / 18:44
Ursula Lyayen Paşinyanın “sülh siyasəti” barədə inanılmaz sözlər dedi...

15.07.2025 / 18:30
Subbakalavrların taleyini kim həll etməlidir - universitetlər, nazirlik, ya DİM?

15.07.2025 / 18:16
Tramp Ukrayna müharibəsinin gedişini dəyişəcək qərar verdi...

15.07.2025 / 18:03
Azərbaycanda 2 yeni qoruq yaradıldı - nə dəyişəcək?..

15.07.2025 / 18:00
“...Harada boşluq varsa, onu ya savadsızlıq, ya da xarici radikal çağırışlar doldurur” - Vüqar Əliyev

15.07.2025 / 17:50
Hansı ixtisasın lazım olub-olmadığına DİM özü qərar verə bilərmi?

15.07.2025 / 17:42
Vardanyanın məhkəməsində zərərçəkmiş şəxslərin ifadələri dinlənildi

15.07.2025 / 17:35
Ukraynanın baş naziri istefa verdi

15.07.2025 / 17:31
İkinci Qarabağ müharibəsinin iştirakçısı “Azəriqaz”da yüksək vəzifəyə təyin olundu

15.07.2025 / 17:27
Vətəndaşların şəxsi məlumatlarını xarici kiberbunkerlərə ötürən şəxs ifşa edildi - 300 min manatlıq ziyan...

15.07.2025 / 17:15
Trampdan Zelenskiyə Putini şoka salan təlimat - Moskva və Peterburqu vurun…

15.07.2025 / 17:01
Şamaxıdan mesaj - Media dinin siyasiləşdirilməsinə qarşı dayanan böyük qüvvədir...

15.07.2025 / 16:50
Ersin Tatar Kipr danışıqlarında Lefkoşanın şərtlərini açıqladı - heç bir federal quruluşundan söhbət gedə bilməz

15.07.2025 / 16:34
Şamaxıda “Müasir informasiya məkanı və dini etiqad azadlığı” mövzusunda konfrans başlayıb

15.07.2025 / 16:05
"Vaqif Poeziya Günləri" Qazaxda başladı

15.07.2025 / 16:03
BDU İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzi ilə əməkdaşlıq haqqında anlaşma memorandumu imzalayıb

15.07.2025 / 15:22
Vətənə sevdalanan ömür...

15.07.2025 / 15:22
ABŞ Rusiyaya qarşı 10 milyardlıq planı işə saldı - Ukraynaya Rusiyanın dərinliklərini vura biləcək raketlər də veriləcək…

15.07.2025 / 14:39
"Ağdamda 8 yaşayış məhəlləsi, 1 qəsəbə, 23 kənd lahiyələndirilir" - Prezidentin xüsusi nümayəndəsi

15.07.2025 / 14:30
"Azərbaycan ilə Türkiyənin birgə layihələri regionun yeni geosiyasi mənzərəsini formalaşdırıb" - Samir Şərifov

15.07.2025 / 14:18
Tramp ATACMS raketləri ilə Rusiyaya zərbə endirməyə icazə verə bilər...

15.07.2025 / 14:02
Evdən 30 min dollar və 12 min manat oğurlayan qadın tutuldu...

15.07.2025 / 13:47
Laçından Ağcabədiyə 120 kq yararsız mal əti aparan şəxs yolda yaxalandı...

15.07.2025 / 13:34
"Azərbaycan ilə Türkiyənin qanunvericilik aktlarını bir-birinə uyğunlaşdırmağa çalışırıq" - Əhliman Əmiraslanov

15.07.2025 / 13:19
"Xain çevrilişə cəhd zamanı can Azərbaycanın ölkəmizə güclü dəstəyini xatırlayırıq" - Türkiyə səfiri

15.07.2025 / 13:10
Дмитрий Киселев! Совет Прессы Азербайджана в отличии от вас, никогда не врёт - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

15.07.2025 / 12:53
Azərbaycandan qardaş Türkiyəyə 15 iyul mesajı - "dərin ehtiram və minnətdarlıqla anırıq”

15.07.2025 / 12:38
Baku Network Parisdə ilk dəfə olaraq erməni təcavüzü nəticəsində həlak olmuş azərbaycanlı jurnalistlərlə bağlı məsələ qaldırıb

15.07.2025 / 12:32
III MDB Oyunlarına 8 ölkədən 1846 idmançı qatılacaq

15.07.2025 / 12:20
"Bu gün Azərbaycanla Türkiyə gələcəyə doğru çiyin-çiyinə irəliləyir" - İlham Əliyev

15.07.2025 / 12:13
Slovakiya Azərbaycanda fəxri konsulluq açacaq

15.07.2025 / 12:10
"Bu layihələrin dünyada analoqu yoxdur" - Prezidentin xüsusi nümayəndəsi

15.07.2025 / 12:05
"Barselona" bu futbolçu üçün "pivəçilər"ə elçi düşdü...

15.07.2025 / 12:00
Hollivud ulduzunun bu fotosu 21 min dollara satıldı...

15.07.2025 / 11:51
2025-ci ilin ilk 6 ayı ərzində 44 milyondan çox tibbi xidmət göstərilib

15.07.2025 / 11:44
Xameneinin müşaviri yenə Azərbaycan əleyhinə danışdı - bu dəfə pakistanlı nazirlə görüşündə...

15.07.2025 / 11:40
Harmancı yenə xəbərdarlıq edir - COVID-19 davam edir

15.07.2025 / 11:35
6 min 300 ədəd çətənə kolu məhv edilib - polis

15.07.2025 / 11:11
Bu gündən tələbələrin köçürülməsi prosesinə başlanılıb

15.07.2025 / 11:03
ABŞ-ın Zəngəzurla bağlı mövqeyi çox təhlükəlidir - CANLI

15.07.2025 / 09:15
Samuxda zəlzələ olub - TƏCİLİ

15.07.2025 / 08:36
Azərbaycanda turistlər hotellərdən imtina edir - kirayə kənd evlərinə kütləvi axın başlayıb...

14.07.2025 / 23:48
Tramp Putini sərt tənqid etdi - Onu qatil adlandırmaq istəmirəm, amma o…

14.07.2025 / 23:40
Tramp Putinə 50 gün vaxt verdi - Ukrayna ilə bağlı razılaşma olmasa...

14.07.2025 / 21:32
Ermənilərin azərbaycanlıları əsir götürərkən işgəncə vermələrini əks etdirən videokadrlar məhkəmədə nümayiş etdirildi - FOTO

14.07.2025 / 21:19
Kilsə Paşinyana əks-hücuma keçdi - "katolikosa hücum Allaha hücumdur"...

14.07.2025 / 21:05
Bir neçə ərəb biznesmenə görə tariximizdən üz döndərməliyik? - Babək ərəblərlə vuruşub, ancaq tarix tarixdir...

14.07.2025 / 20:50
Əbu-Dabidə Əliyev-Paşinyan görüşünün ardınca Gorus görüşü başlayıb...

14.07.2025 / 20:35
Azərbaycanın "yaratdığı" Yeni Kaledoniya Dövləti müstəqil xarici siyasət aparacaq... Konstitusiyada ayrıca maddə...

14.07.2025 / 20:21
Azərbaycan qazının Suriyaya nəqlinin bir neçə marşrutu gözdən keçirilir...

14.07.2025 / 20:07
Supermarketlərimiz yerli bostan məhsullarına bağlıdır - Çindən qarpız idxalı 300 dəfə artır...

14.07.2025 / 19:53
Avropa Bakıdan əlavə 14 milyard kub qaz istəyir - ancaq problem var...

14.07.2025 / 19:40
İki dövlətli həll prosesində yeni ADDIMLAR: Nyu-Yorkda sərt mesajlar veriləcək

14.07.2025 / 19:37
Azərbaycan Yeni Kaledoniyanı dövlət kimi tanıyan ilk ölkə olacaq...

14.07.2025 / 19:25
Əməkdar mədəniyyət işçisi Musa Nəbioğlu Aydın Quliyevi təbrik etdi

14.07.2025 / 19:12
Mətbuatın 150 illiyi həm dövlətçilik, həm də ictimai hadisədir...

14.07.2025 / 18:57
ABŞ Zəngəzur dəhlizinə nəzarəti öz üzərinə götürməyi təklif etdi - səfir rəsmən təsdiqlədi...

14.07.2025 / 18:44
Rusiya pomidor ticarətindən Azərbaycana 1,2 milyard dollar ziyan vuracaq?..

14.07.2025 / 18:41
“Başlıbel: yaranışdan işğaladək” kitabının təqdimatı keçirilib

14.07.2025 / 18:30
Müxalifətə münasibətdə Fransa ilə Rusiya eyni ölkələrdir - qətllər, təqiblər...

14.07.2025 / 18:16
Azərbaycanın tərəvəzində həqiqətən xəstəlik tapılır, ya Rusiyada məsələ siyasiləşdirilir...

14.07.2025 / 18:02
Bakıda qapalı Suriya-İsrail danışıqlarında hər tərəfdən bir nəfər iştirak etdi... Çox ilginc...

14.07.2025 / 17:48
Putindən İrana gizli “nüvə mesajı” - Rusiyanın məqsədi nədir...

Ermənistanın ağır müharibə cinayətləri məhkəmədə bir-bir sübuta yetirilir...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910