Qondarma “erməni soyqırımı”ndan imtina edilir - yalansa doğru olsun...
Qardaş Türkiyəyə qarşı yönəldilən qondarma "erməni soyqırımı" iddiaları həqiqətdən uzaq olmaqla bərabər, bu gün Ermənistan üçün də çətin vəziyyət yaradır. Ən azı o baxımdan ki, bu hal Ermənistanın Türkiyə ilə münasibətlərinin normallaşmasına ciddi zərər vurur.
Bir məsələ də dəqiqdir ki, I Dünya müharibəsinin gedişində Şərqi Anadoluda erməni millətçi ekstremistləri qoca, uşaq, qadın demədən 518 minə yaxın insanın həyatına son qoyub və yüz minlərlə türkün taleyi haqqında məlumatlar bilərəkdən məhv edilib. Lakin buna rəğmən, ermənilərin türklər tərəfindən məhv edilməsi kimi sərsəm iddialar ortalığa atılıb, 1915-ci il hadisələrinin "erməni soyqırımı" kimi qələmə verilməsinə cəhd olunub. Reallıqda isə bu iddianın heç bir əsası yoxdur. Türkiyə hökuməti illərdir 1915-ci ildə Osmanlı dövlətinin ermənilərə qarşı "soyqırım" törətməsi iddiaları ilə bağlı arxivlərin açılmasına və tarixçilərin bu məsələni araşdırması üçün şərait yaratmağa çağırsa da, rəsmi İrəvan Ankaranın çağırışlarını qəbul etmir. Təkcə bu fakt onu deməyə əsas verir ki, ermənilərin Osmanlı dövründə "soyqırım"a məruz qalması uydurmadan başqa bir şey deyil və bunu indiki Ermənistan hakimiyyəti də yaxşı bilir. Ermənistan parlamenti müdafiə komitəsinin sədri Andranik Köçəryanın açıqlamaları da qeyd edilən fonda xüsusi diqqət cəlb edir: "Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan "soyqırım"a aid real əsaslar yaratmaq, soyqırıma məruz qalan soydaşların daha obyektiv siyahısının tərtib olunmasını istəyir". O bildirib ki, "soyqırım"a məruz qalan milyon yarım erməninin adbaad siyahısının tərtib olunması zərurudur. Köçəryan bunun niyə zəruri olmasının səbəblərini izah etməyə çalışıb: "Məqsəd sadədir. Biz 1.5 milyon soydaşımızın ünvanını və yerini bilməliyik. Bu, bizim gələcək münasibətləri qurmağımız baxımından da vacibdir. Tarix aprelin 24-dür. 1.5 milyon, 2 milyon və ya bundan az, tam dəqiqləşdirilməlidir. Əgər biz bunu belə sənədləşdirməsək qarşı tərəf həmişə deyə biləcək ki, belə bir şey heç vaxt olmayıb. Elə deyir də... Bizdən "soyqırımı" soruşanda biz həmin 1.5 milyon erməninin adlarını təqdim edə bilməliyik. Bu adamların adları Soyqırın Muzeyinin divarlarına həkk olunmalıdır. Mən deyə bilməliyəm ki, "soyqırım"a görə bugünkü Ermənistana köçmüşəm və bu Ermənistan bizə 1946-cı ildə mühüm demoqrafik problemi həll etmək imkanı verib. "Erməni soyqırımı" ilə bağlı tarixi faktlar dəqiq deyil ki, Türkiyədə 1.5 milyon erməni həqiqətən də qətlə yetirilib, işgəncələrə məruz qalıb və öldürülüb. Paşinyanın əslində öz hökmü var, o, işgəncələrə məruz qalan ermənilərin şəxsi məlumatlarını tapmaq, oxumaq, saymaq və əmin olmaq istəyir. Tarixi faktlar, mövcud elmi əsərlər və qərarların çoxluğu onu qane etmir". Ermənistandakı Soyqırım Muzeyinin keçmiş direktoru Suren Manukyan hökumətin bu təşəbbüsünü təhlükəli hesab edir. O xatırladır ki, belə bir siyahının tərtib olunması inkar tezislərindən biridir. Onun sözlərinə görə, İrəvan bu tezisə cavab olaraq həmişə bildirib ki, nə qədər insanın ölməsi mühüm deyil, vacib olan bir qrup insanı məhv etmək niyyətidir. Manukyan Paşinyan hökumətinin təşəbbüsü barədə deyib: "Bəli, belə çıxır ki, illər və onilliklər ərzində bunu deyən Ermənistanın özü indi buna inanmır. Bu çox qəribədir. Çünki beynəlxalq alimlər, Beynəlxalq Soyqırım Alimləri Assosiasiyası arasında belə bir konsensus, iki qətnamə var. Əlbəttə "erməni soyqırımı" olub. İndi ermənilərin bunu şübhə altına alması qəribədir. Erməni olaraq varlığımızı kimliyimiz müəyyən edir. Üç milyon ermənini Ermənistanda saxlayan budur. Ona görə yox ki, bura həyat baxımından dünyanın ən yaxşı yeridir, burada insanlar həyatın çətinliklərlə dolu olduğunu başa düşürlər. Əgər biz tarixə və zəngin irsə malik Ermənistanda deyil, müəyyən ərazidə bu bölgənin adi sakinlərinə çevrilsək, ondan sonra burada yaşamaq motivi yox ola bilər".
O qeyd edib ki, hakimiyyət qurbanların siyahısını tərtib etmək istəyirsə, o zaman ilk növbədə bunun nə üçün edildiyini başa düşməlidir: "Hakimiyyət soyqırımın nə olduğunu bilmir. Soyqırım konkret sayından asılı olmayaraq konkret qrupun irqi, dini və ya digər mənsubiyyətinə görə məhv edilməsidir. Eyni zamanda, bütün şəxslərin adlarını öyrənmək, demək olar ki, mümkün deyil. Paşinyanın təşəbbüsü ictimaiyyəti heç vaxt bitə bilməyəcək bir proseslə məşğul etmək, ona resurslar sərf etməkdən ibarətdir. Bunun fonunda türklər deyəcəklər ki, ermənilər prosesi başa çatdıranda danışarıq. Belə təəssürat yaranır ki, Ermənistan hakimiyyəti bizim "erməni soyqırımın"dan imtina etməyimizi təmin etməyə çalışır. Sanki bir mərkəzdən idarə olunur. Atılan mövzular ardıcıllıqla vurğulanır və bu iş üsulu Ermənistan hakimiyyətinə xas deyil". Keçmiş prezident Serj Sarkisyanın Respublika Partiyasının sədr müavini Eduard Şarmazanovun sözlərinə görə, Paşinyanın "real Ermənistan" bəyanatı "real Ermənistanla tarixi Ermənistan arasında məqsədli şəkildə ziddiyyət yaradır". Şarmazanov deyir ki, əvvəlcə Qarabağı Azərbaycanın tərkib hissəsi kimi tanıyan Paşinyan indi də "soyqırım" məsələsini unutdurmaq istəyir: "Paşinyan bəlkə də Türkiyə və Azərbaycandan 24 apreli unutdurmaq göstərişi alıb". Politoloq Akop Badalyan bildirib ki, "erməni soyqırımı" ilə bağlı arxivlərdə kifayət qədər material yoxdur və belə olan halda 100 illik uydurma soyqırımı ilə bağlı dəlil-sübut tapmaq çox çətin olacaq: "Məhdud imkanlar şəraitində 1,5 milyon nəfərin adını tarixi sənədlər üzərindən bərpa etmək böyük işdir. Həm də arxivlərin əksəriyyəti başqa ölkələrdədir". O, erməni ictimaiyyətindəki çaşqınlığın dərinləşə biləcəyindən məyusluğunu ifadə edib.
Xatırladaq ki, aprelin 24-də ermənilərin "soyqırım" adlandırdıqları hadisənin 109-cu ildönümü qeyd olunacaq. Ankara məsələnin həlli üçün Ermənistanı öz arxivlərini açmağa çağırır. Lakin İrəvan hələ də bundan imtina edir.
Samirə SƏFƏROVA
