Azərbaycanın neft siyasəti hasilatçı ölkələri qiymət artımından xilas etdi...
Neft bazarında baş verənlər burada qiymətlərin hələ müəyyən müddət yüksək həddə qalacağını göstərir. Bunun səbəbləri, artıq qeyd olunduğu kimi, Yaxın Şərqdə gərgin vəziyyət, Liviyada yeni qarşıdurma ehtimalının getdikcə güclənməsidir. Liviyanın neft istehsalı artıq minimum səviyyəyə düşüb.
Xatırladaq ki, burada Xəlifə Haftarın silahlı qüvvələrinin boru kəmərini bağlamasından sonra Liviyanın ən böyük neft yatağında hasilat minimuma enib. Beləliklə də, OPEC-ə üzv Liviyadakı vətəndaş müharibəsini dayandırmaq üçün Berlində keçirilən konfransa baxmayaraq, bu ölkədə tədarük çatışmazlığı artmaqda davam edir. Liviya Milli Neft Korporasiyasının nümayəndəsinin sözlərinə görə, ölkənin neft hasilatı anbarlar tam dolduqdan sonra gündəlik 72 min barrel səviyyəsində məhdudlaşdırılacaq. Ötən şənbə günü Liviyada sutkalıq neft istehsalı 1,2 milyon barrel səviyyəsində idi. “Bloomberg”in məlumatına görə, bu göstərici 2011-ci ilin avqust ayından bəri ən aşağı səviyyədir. Mənbələrə görə, gündəlik 300 min barrel neft hasil edən “Sharara” yatağı anbarlar doldurulduqdan sonra istehsalı dayandıracaq. Bu da qiymətlərə təsir edir.
Amma prosesdə əsas rol oynayan məqamlardan biri OPEC-ə üzv və üzv olmayan ölkələrin birgə fəaliyyətidir. Qeyd edək ki, dünya bazarında neftin qiymətinin ucuzlaşması fonunda OPEC-ə üzv 14 ölkə və Azərbaycan da daxil olmaqla kartel üzvü olmayan digər neft istehsalçıları qiymətdə sabitliyin yaranması üçün 2016-cı ildən etibarən neft hasilatını azaltmağa başlayıb. Bu illər ərzində Azərbaycan “OPEC plus” formatında əməkdaşlığın fəal iştirakçılarından olub və götürdüyü öhdəlikləri artıqlaması ilə yerinə yetirib. Ötən il dekabrın 6-da isə “OPEC plus” üzrə gündəlik neft hasilatının daha 500 min barrel azaldılması barədə qərar qəbul edilib. Yeni “Əməkdaşlıq Bəyannaməsi”nə uyğun olaraq, Azərbaycanın öhdəliyi 27 min barrel müəyyən edilib. Bu ilin yanvarından etibarən birinci rübün sonunadək Azərbaycan gündəlik neft hasilatını 769 min barrel həcmində saxlamalıdır. Onu da xatırladaq ki, “OPEC plus” formatının müəllifi məhz Azərbaycandır. Elə prezident İlham Əliyevlə Davosda baş tutan görüşündə OPEC-in baş katibi Məhəmməd Barkindo da bunu xüsusi olaraq qabartdı:“Xatırlayırsınızsa, beş il bundan əvvəl bu Dünya İqtisadi Forumunda siz OPEC-ə üzv olan bütün ölkələrin və OPEC-ə üzv olmayan ölkələrin bir araya gəlməsi və birlikdə çalışması ilə bağlı çağırış edən dünya liderlərindən birincisi olmusunuz. Belə bir təşəbbüslə əvvəllər heç kim çıxış etməmişdi. Siz uzaqgörənsiniz, çox qətiyyətlisiniz. Bizim hamımızın bir araya gəlməsi və birlikdə çalışmağımız üçün buradakı qlobal platformadan istifadə edərək hamımıza çağırış etdiniz. Çünki siz də dediyiniz kimi, biz hamımız eyni vəziyyətdə idik. Biz hamımız eyni nefti istehsal edirdik və onu eyni bazarlara satırdıq. O zaman bazarda qiymətlər 80 faizdən çox aşağı düşmüşdü. Biz ən pis vəziyyətin şahidi idik. Cənab prezident, sizin uzaqgörən rəhbərliyiniz, çağırışınız nəticəsində biz işləməyə başladıq. Biz 2016-cı il dekabrın 10-da, daha dəqiq, 12 ay müddətində əməkdaşlıq bəyannaməsini 24 ölkə ilə imzaladıq... Tarixdə ilk dəfə idi bu baş verirdi. Sizin rəhbərliyiniz, sizin baxışınız sayəsində biz bunu etdik. Biz bunu heç vaxt unutmayacağıq, cənab prezident. Bu, bizim üçün çox önəmlidir və ötən beş ildə biz Azərbaycanla çox sıx işləmişik və Azərbaycan qəbul edilmiş bütün qərarlara sadiq qalıb”.
Hazırda hasilatçı ölkələrin böyük əksəriyyəti bazarı qorumaq məqsədilə müvafiq fəaliyyətin davam etdirilməsini, xüsusən də OPEC-ə üzv və qeyri-üzv ölkələrin işbirliyinin zəruri olmasını gündəmə gətirir. Çünki məhz bu şəraitdə neft bazarını siyasi təsirlərdən xilas etmək mümkün sayılır. Hesab edilir ki, “OPEC plus” ölkələrinin addımı qarşıdakı dövr ərzində neftin qiymətini yüksək həddə saxlamağa xidmət edəcək. ABŞ-ın qabaqcıl investisiya banklarından olan “Goldman Sachs”ın 2020-ci ilə dair neftin qiyməti üzrə proqnozu da bunu təsdiq edir. Bank bildirir ki, bu il “Brent” markalı xam neftin bir barrelinin orta qiyməti 63 dollar olacaq. “Goldman Sachs”ın əvvəlki proqnozu isə 60 dollar idi. “Goldman Sachs” bu proqnozu məhz “OPEC plus” üzrə sutkalıq neft hasilatının azaldılmasına dair qərar qəbul ediləndən sonra verib. Neft məsələləri üzrə rus ekspert İvan Danilov isə bildirir ki, “OPEC plus” formatı, xüsusən də burada Rusiya - Səudiyyə Ərəbistanı əməkdaşlığı neftin gələn il ərzində yüksək qiymət həddində qalmasını şərtləndirəcək: “OPEC plus” formatı effektivlyini təsdiqləyir və bura Səudiyyə Ərəbistanı vasitəsilə ABŞ artıq əvvəlki kimi təsir göstərə bilmir".
TahirTAĞIYEV
