Son illərin təhlili göstərir ki, Azərbaycandan ölkə xaricinə daşınmaz əmlak xəttilə bağlı hələ də müəyyən maliyyə axını davam edir. Azərbaycan vətəndaşlarının xaricdə daşınmaz əmlak, xüsusən də mənzil aldığı ölkələr sırasında əsas yer isə yenə Türkiyəyə məxsusdur. Ötən ildə Azərbaycan vətəndaşları Türkiyədə 1191 mənzil satın alıb.
2018-ci ildə isə azərbaycanlılar Türkiyədə 1250 mənzil satın alıb. Məlumat üçün bildirək ki, son 5 il ərzində, yəni 2015-19-cu illər ərzində Azərbaycan vətəndaşları Türkiyədə 4 808 mənzil satın alıb. Məhşur “Euronews” portalı bu fonda xatırladır ki, xarici ölkə vətəndaşlarının Türkiyədə satın aldığı mənzil sayı son 2 ildə 105% artıb. 2017-ci ildə əcnəbilər ümumilikdə 22.234 ev aldığı halda, 2019-cu ildə bu rəqəm 45.483-ə yüksəlib:“Son 2 ildəki bu artımın Türkiyədə mənzil alan əcnəbilərə vətəndaşlıq yolunun asanlaşdırılmasından dərhal sonra baş verməsi diqqət çəkib. 12 yanvar 2017-ci ildə qəbul edilən qanunla 1 milyon ABŞ dolları dəyərində ev alanlar onlara 3 il sahiblik edərsə, Türkiyə vətəndaşlığı ala bilir. 18 sentyabr 2018-ci ildə qanuna edilən dəyişikliklə bu məbləğ 250 min dollara qədər azaldılıb. Türkiyə Statistika Təşkilatının (TÜİK) məlumatları 2013-ci ildən bu yana əcnəbilərin hər il satın aldığı mənzil miqdarını göstərir. Vətəndaşlıq alma yolu asanlaşdıqda, 2017-2019-cu illər arasında 100 faizdən çox artım olub. 2013-2019-cu illəri əhatə edən 7 ildə əcnəbilər ümumən 179 min 539 ev alıblar. 2015-2019 illəri əhatə edən 5 illik müddətdə Türkiyədə ən çox mənzil satın alan əcnəbilər İraq vətəndaşları olub. İraqın ardınca Səudiyyə Ərəbistanı vətəndaşları ikinci sırada gəlirlər. Üçüncü sırada olan İran vətəndaşları 11 min 275 ev alıblar. Bu ölkələri Rusiya izləyir: 9 min 781 (6,6 faiz), daha sonra Küveyt 9 min 697 (6,5 faiz), Əfqanıstan 7 min 214 (4.8 faiz), Almaniya 5 min 944 (4 faiz), Böyük Britaniya 5 min 265 (3,5 faiz), Azərbaycan 4 min 808 (3,2 faiz) və İordaniya 4 min 29 (2.7 faiz). Xaricilərin şəhər seçimlərini nəzərə alaraq, İstanbul və Antalyanın ümumi payı 56 faizi ötüb. Bursa, Yalova, Ankara, Trabzon, Sakarya, Muğla və Mersin İstanbul və Antaliyanı təqib edir".
Qeyd edilənlərdən aydın görünür ki, Türkiyədə ən çox mənzil alanlar sırasında soydaşlarımız da var. Hazırda azərbaycanlılar Türkiyədə, daha çox isə İstanbulda daşınmaz əmlak almağa maraq göstərir. Soydaşlarımızı Türkiyədə daşınmaz əmlak alışına sövq edən əsas səbəblərdən biri isə kommersiya maraqlarıdır. Çünki Türkiyədə əmlakın icarəyə verilməsi gəlirli biznes sayılır. Eləcə də Türkiyənin daşınmaz əmlak bazarında, digər ölkələrin daşınmaz əmlak bazarından fərqli olaraq, məhdudiyyətlər azdır. Ona görə də tək Azərbaycandan deyil, digər ölkələrdən də Türkiyəyə pul axır. Bunun digər səbəbi isə Türkiyədə işləyən həmvətənlərimizin kirayədə qalmamaq üçün ev almasıdır. Bundan başqa, yuxarıda qeyd olunduğu kimi, Türkiyənin turizm ölkəsi olması ilə əlaqədar iş adamları evləri kommersiya məqsədilə alıb kirayə verir. İtaliya, Fransa, İspaniya kimi ölkələrlə müqayisədə burada icarə biznesinin gəlirlilik səviyyəsinin daha yüksək olduğu bildirilir. Ekspertlərin fikrincə, ölkə vətəndaşlarının qonşu Türkiyəyə daşınmaz əmlak üçün üz tutmasının əsas səbəblərindən biri onun daha yaxın olması və bu ölkədə, Azərbaycan da daxil olmaqla, bir neçə dövlətə qarşı qoyulmuş qadağanın aradan qaldırılmasıdır.
Həmçinin, Avropadakı real vəziyyət burada bir sıra ölkələrdə daşınmaz əmlakın dəyərdən düşməsinə səbəb olduğundan, burada da ev alan soydaşlırımızın sayında artım müşahidə olunur. Məlumatlara görə, azərbaycanlılar əsasən Yunanıstan, İspaniya kimi ölkələrdə mənzil almağa çalışır. İndi İspaniya banklarında kredit rəsmiləşdirmək hər hansı xarici vətəndaş üçün asan prosesdir. Maraqlı faktlardan biri də Almaniyada mənzillərin qiymətidir. Bütün birləşmiş Avropa iqtisadiyyatını öz dəmir çiyinləri üzərində saxlayan bu ölkədə daşınmaz əmlak ucuzdur. Onu da bildirək ki, yerli əhalidən fərqli olaraq, xarici vətəndaşlar Azərbaycanda daşınmaz əmlaka elə də böyük pul yatırmır. Səbəblərdən biri bahalıqdır. Bundan başqa, Azərbaycan qanunvericiliyində əcnəbilərin ölkədə mənzil almasına dair heç bir problem yaranmasa da, torpaq alışına məhdudiyyət var. Amma indiki vəziyyətdə Azərbaycanın turizm potensialının geniş olması da əcnəbiləri infrastruktur layihələrinə sərmayə qoymağa sövq edə bilər. Çünki xarici vətəndaşlar turizm obyektlərini almaqda maraqlıdır və bu hal özünü getdikcə daha qabarıq formada büruzə verir.
Tahir TAĞIYEV
