Bazar ertəsi günü, 14 iyul 2025
     

Liseylə məktəb-liseyin nə fərqi var? - Bakı məktəblərinin cazibəli adları...

Image

Kamran Əsədov: “...Orta ümumtəhsil məktəblərinin adlandırılması və statuslandırılması sahəsində normativ qarışıqlıq, məzmun qeyri-müəyyənliyi və institusional uyğunsuzluq ciddi problemlərdən biridir”

Tam orta təhsil verən məktəblərin təhsilvermə səviyyəsinin hansı şəkildə olduğunu təbii ki, onların məzunlarının imtahanlarda qazandıqları nəticələr müəyyən edir. Bu gün paytımızda müxtəlif adda tam orta təhsil verən məktəblərin olduğu məlumdur.

Məsələn, İ.Əfəndiyev adına "Elitar" gimnaziya, 160 saylı klassik gimnaziya, Humanitar fənlər təmayüllü məktəb-lisey, Texniki humanitar lisey, 2 saylı texniki-humanitar lisey, 147 saylı texniki-humanitar təmayüllü lisey, İ.Hacıyev adına "Tərəqqi" liseyi, “Zəngi” liseyi, 291 saylı Ekologiya liseyi, 287 saylı “Zəkalar” liseyi, “Ankara Məktəbi” məktəb-liseyi, 62 saylı məktəb-lisey, 70 saylı məktəb-lisey, 220 aylı məktəb-lisey, 145 saylı tam orta məktəb, 161 saylı tam orta məktəb, 260 saylı tam orta məktəb və sair.

Gördüyünüz kimi, bu məktəblərin fərqli-fərqli adları və statusları var. Biri liseydi, biri məktəb-lisey, biri tam orta məktəb, biri texniki lisey, biri texniki - humanitar liseydir və sair.

Bu adlar onlara nə prinsiplə qoyulub? Onların bir birindən fərqi nədir? Məsələn, liseylə məktəb - liseyin fərqi nədir? Məktəb liseylə tam orta məktəbin fərqi nədir? Bu adlar məktəblərə hansı prinsiplərlə qoyur? Bu adların məktəblərin mahiyyətində praktik olaraq nə kimi fərqi var? Orta məktəblə liseyin tədris proqramında nə kimi fərq var?

“Bu müddəalar real həyatda əksər hallarda icra olunmur və bu adlandırmalar daha çox prestij, forma və görünüş xarakteri daşıyır”

Tanınmış təhsil eksperti Kamran Əsədov “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, indiki şəraitdə bu istiqamətdə qarşıqlıq var: “Hazırda Azərbaycanda orta ümumtəhsil məktəblərinin adlandırılması və statuslandırılması sahəsində normativ qarışıqlıq, məzmun qeyri-müəyyənliyi və institusional uyğunsuzluq ciddi problemlərdən biridir. “Tam orta məktəb”, “lisey”, “məktəb-lisey”, “gimnaziya”, “texniki-humanitar lisey” və digər bu kimi adların verilməsi qanunvericilikdə müəyyən olunmuş prinsiplərə əsaslansa da, praktiki tətbiqdə onların funksional fərqliliyi ya çox zəifdir, ya da formal xarakter daşıyır. Bu isə təhsil müəssisələrinin fəaliyyət istiqamətlərini, ictimai nüfuzlarını və şagirdlərin inkişaf imkanlarını reallıqda adekvat əks etdirmir”.

K.Əsədovun sözlərinə görə, Azərbaycan Respublikasının “Təhsil haqqında” Qanununun 14.3-cü maddəsinə əsasən, ümumi təhsil müəssisələri ümumi təhsil məktəbi, lisey və gimnaziya formasında təşkil oluna bilər. Ekspertin bildirdiyinə görə, qanunun 14.4-cü maddəsində qeyd edilir ki, lisey və gimnaziyalar xüsusi proqramlarla dərindən ixtisaslaşdırılmış tədrisi həyata keçirən təhsil müəssisələridir və şagirdlərin seçimi müsabiqə əsasında aparılır: “Lakin bu müddəalar real həyatda əksər hallarda icra olunmur və bu adlandırmalar daha çox prestij, forma və görünüş xarakteri daşıyır.

Məsələn, “lisey” statuslu bir çox məktəbdə dərinləşdirilmiş təmayül təhsili verilmədiyi, sadəcə adi ümumi təhsil proqramının təkrarı olduğu müşahidə olunur. Bu cür adlar məktəbin kadr potensialında, tədris proqramlarında, laboratoriya və resurs təminatında heç bir fərq yaratmadan istifadə olunur. Bu isə təhsil müəssisələri arasında süni fərqlər yaradır, amma şagirdin aldığı təhsilin məzmununa və keyfiyyətinə təsir göstərmir. Müvafiq təmayüllərin (texniki, humanitar, təbiət elmləri və s.) tətbiqi üçün nəzərdə tutulan dərs saatı, kurikulum strukturunda əhəmiyyətli dəyişikliklər çox zaman olmur. Qanunun tələb etdiyi “xüsusi proqram” isə əksər hallarda ya kağız üzərində qalır, ya da formal tədbirlər və tədbirlər planı ilə əvəzlənir.

Statistik göstəricilər də göstərir ki, məktəbin “lisey” və ya “gimnaziya” adlanması onun nəticələrinə hər zaman birbaşa təsir etmir. 2023-cü il qəbul imtahanlarında yüksək nəticə göstərən abituriyentlərin təxminən 60 faizi adi “tam orta məktəb” statuslu məktəblərdə təhsil alıb. Bu isə onu göstərir ki, məktəbin adından çox, onun rəhbərliyi, müəllim heyəti, inzibati fəallığı və valideyn-məktəb əməkdaşlığı həlledici amildir. Beləliklə, adlandırma mexanizminin məzmunla uzlaşmadığı hallarda o, təhsil prosesində fayda vermir, əksinə, etimadı azaldır”.

K.Əsədovun qeyd etdiyinə görə, dünya təcrübəsi ilə müqayisədə görürük ki, inkişaf etmiş ölkələrdə məktəblərin adlandırılması konkret pedaqoji və inzibati funksiyalar əsasında aparılır və ciddi akkreditasiya meyarlarına bağlıdır. “Məsələn, Almaniyada “Gymnasium” adını daşıyan məktəblər yalnız yüksək akademik nəticələr və universitetə yönümlü dərs proqramı əsasında fəaliyyət göstərir, bu məktəblərə qəbul sərt meyarlarla tənzimlənir. ABŞ-da “Charter School”, “Magnet School”, “STEM Academy” kimi statuslar konkret ixtisaslaşma, müstəqillik səviyyəsi və maliyyələşmə modelləri ilə fərqlənir. Bu fərqlər həm proqram məzmununda, həm müəllim hazırlığında, həm də qiymətləndirmə sistemində əks olunur. Ən əsası, bu adlar qanunvericiliklə birmənalı şəkildə təsbit edilir və ictimai nəzarət mexanizmi ilə müşayiət olunur.

Azərbaycanda isə bu statusların verilməsi çox zaman reallıqdan çox istək və imic üzərində qurulur. Məsələn, bir məktəb müəyyən dövrdə ictimai nüfuz qazandıqda, onu “lisey” və ya “gimnaziya” adlandırmaq üçün təhsil orqanlarına müraciət edir, lakin bu, təhsil məzmununun və ya metodikasının dəyişməsi ilə müşayiət olunmur. Nəticədə, bir çox məktəbdə “lisey” və “tam orta məktəb” statusları yalnız ad fərqinə çevrilir. Bu isə təhsil siyasətində sistemsizliyin göstəricisidir və şagirdlər üçün imkan bərabərliyini sual altına alır.

Müsbət məqam ondan ibarətdir ki, bəzi məktəblər – məsələn, 160 saylı Klassik Gimnaziya və ya “Zəngi” liseyi – həqiqətən də öz adlarına uyğun şəkildə seçmə əsaslı qəbul, dərinləşdirilmiş tədris, güclü müəllim potensialı və beynəlxalq əməkdaşlıq proqramları ilə fəaliyyət göstərir. Bu nümunələr göstərir ki, əgər məktəbə status verilir, bu statusu daşımaq üçün real struktur və məzmun islahatları aparılarsa, bu zaman adlandırmanın faydası olur. Lakin bu, sistematik deyil, ayrı-ayrı təşəbbüslər səviyyəsində baş verir.

Bütün bu təhlillər onu göstərir ki, Azərbaycanda məktəb statuslarının verilməsi üçün yeni, şəffaf və funksional əsaslara söykənən meyarlar hazırlanmalıdır. Bu meyarlar aşağıdakılara əsaslanmalıdır: ixtisaslaşdırılmış kadr heyəti, minimum təchizat və texniki baza, kurikulum fərqliliyi, qəbul meyarları, akkreditasiya qiymətləndirmələri və ictimai hesabatlılıq. Yalnız bu halda “lisey”, “gimnaziya” və ya “məktəb-lisey” statusları formal deyil, funksional mahiyyət daşıyacaq və təhsil sisteminin keyfiyyətini artıracaq”.

K.Əsədovun sözlərinə görə, dəyişəcək məqamlar arasında ilk növbədə şagirdlərin seçimi daha məqsədyönlü olacaq, məktəblərin təmayül fərqliliyi real tədris məzmununa çevriləcək, müəllim hazırlığı məqsədli şəkildə planlaşdırılacaq və resursların bölgüsü daha ədalətli aparılacaq: “Dəyişməli olan əsas məsələ isə – məktəb statuslarının ad xatirinə yox, tədris keyfiyyəti və funksional ixtisaslaşma əsasında verilməsidir. Əgər bu baş verməzsə, təhsil müəssisələrinin etibarlılığı daha da zədələnəcək və təhsil siyasəti simvolik vitrinlərdən ibarət olacaq”.

İradə SARIYEVA



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

14.07.2025 / 21:19
Kilsə Paşinyana əks-hücuma keçdi - "katolikosa hücum Allaha hücumdur"...

14.07.2025 / 21:05
Bir neçə ərəb biznesmenə görə tariximizdən üz döndərməliyik? - Babək ərəblərlə vuruşub, ancaq tarix tarixdir...

14.07.2025 / 20:50
Əbu-Dabidə Əliyev-Paşinyan görüşünün ardınca Gorus görüşü başlayıb...

14.07.2025 / 20:35
Azərbaycanın "yaratdığı" Yeni Kaledoniya Dövləti müstəqil xarici siyasət aparacaq... Konstitusiyada ayrıca maddə...

14.07.2025 / 20:21
Azərbaycan qazının Suriyaya nəqlinin bir neçə marşrutu gözdən keçirilir...

14.07.2025 / 20:07
Supermarketlərimiz yerli bostan məhsullarına bağlıdır - Çindən qarpız idxalı 300 dəfə artır...

14.07.2025 / 19:53
Avropa Bakıdan əlavə 14 milyard kub qaz istəyir - ancaq problem var...

14.07.2025 / 19:40
İki dövlətli həll prosesində yeni ADDIMLAR: Nyu-Yorkda sərt mesajlar veriləcək

14.07.2025 / 19:37
Azərbaycan Yeni Kaledoniyanı dövlət kimi tanıyan ilk ölkə olacaq...

14.07.2025 / 19:25
Əməkdar mədəniyyət işçisi Musa Nəbioğlu Aydın Quliyevi təbrik etdi

14.07.2025 / 19:12
Mətbuatın 150 illiyi həm dövlətçilik, həm də ictimai hadisədir...

14.07.2025 / 18:57
ABŞ Zəngəzur dəhlizinə nəzarəti öz üzərinə götürməyi təklif etdi - səfir rəsmən təsdiqlədi...

14.07.2025 / 18:44
Rusiya pomidor ticarətindən Azərbaycana 1,2 milyard dollar ziyan vuracaq?..

14.07.2025 / 18:41
“Başlıbel: yaranışdan işğaladək” kitabının təqdimatı keçirilib

14.07.2025 / 18:30
Müxalifətə münasibətdə Fransa ilə Rusiya eyni ölkələrdir - qətllər, təqiblər...

14.07.2025 / 18:16
Azərbaycanın tərəvəzində həqiqətən xəstəlik tapılır, ya Rusiyada məsələ siyasiləşdirilir...

14.07.2025 / 18:02
Bakıda qapalı Suriya-İsrail danışıqlarında hər tərəfdən bir nəfər iştirak etdi... Çox ilginc...

14.07.2025 / 17:48
Putindən İrana gizli “nüvə mesajı” - Rusiyanın məqsədi nədir...

14.07.2025 / 17:35
40 nəfər bağça direktoru niyə “vuruldu”?..

14.07.2025 / 17:22
Suraxanıda oğurluq edənlər saxlandı...

14.07.2025 / 17:14
Mətbuat Şurası Aydın Quliyevi 65 illik yubileyi münasibətilə təbrik etdi - FOTO

14.07.2025 / 17:02
Mətbuat Şurası “Sputnik Azərbaycan”la bağlı durumu müzakirə etdi - Kartavıxın və Belousovun həbslərinin jurnalist fəaliyyətləri ilə heç bir əlaqəsi yoxdur...

14.07.2025 / 16:46
Zelenski təsdiqlədi - Ukraynanın yeni baş naziri o olacaq...

14.07.2025 / 16:31
İstilik təchizatı haqqında Qanun təsdiqləndi

14.07.2025 / 16:29
Azərbaycanda Axar-Baxar və İlisu milli parkları yaradılır - SƏRƏNCAM

14.07.2025 / 16:28
Trend-in informasiya dəstəyi ilə UNESCO-da İçərişəhərin Dünya İrs Siyahısına daxil edilməsinin 25 illiyi qeyd edilib – Sahil Kərimli

14.07.2025 / 16:23
Putinin müdafiə naziri ilə bağlı şok xəbər - sevgilisini 100 milyonluq nəhəng hərbi təyyarə ilə gözəllik salonuna apardı…

14.07.2025 / 16:10
Vətən sevgisinin ən uca zirvəsi...

14.07.2025 / 15:57
Görkəmli filosof Ziyəddin Göyüşov haqqında düşünçələrim...

14.07.2025 / 15:56
BMU-da “Yay məktəbi”ndə tədris aparan koreyalı müəllimlərlə görüş olub

14.07.2025 / 15:56
Trampdan Rusiyaya qarşı sərt qərar - Ukraynaya Moskvanı vura biləcək raketlər göndərilir…

14.07.2025 / 15:25
"Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin ən tez zamanda imzalanacağına ümid edirik" - Ursula fon der Lyayen

14.07.2025 / 14:48
Müstəqil və qüdrətli Azərbaycan dövlətinin təməlinin qoyulduğu tarix

14.07.2025 / 14:44
2024-də ali məktəblərə qəbulda ən aşağı və ən yüksək nəticə göstərən rayonlar - Şahbuz, İsmayıllı və Naftalan...

14.07.2025 / 14:30
Xocalının Təzəbinə kəndinə ilk köç - 28 ailə...

14.07.2025 / 14:23
Bakıda evlərdən 11 min manata yaxın pul oğurlandı - saxlananlar var...

14.07.2025 / 14:17
"Gitara ifaçısı olduğumu biləndən sonra dırnaqlarımı çıxardılar, barmaqlarımı sındırdılar" - Xocalı soyqırımı zamanı həyat yoldaşı öldürülmüş, özü girov götürülmüş zərərçəkən

14.07.2025 / 13:52
DİM sədri 5 il ərzində bəzi ixtisasların ləğv olunacağını açıqladı...

14.07.2025 / 13:47
Külli miqdarda narkotiki ölkə ərazisinə keçirməyə cəhd edən şəxs sərhəddə saxlandı...

14.07.2025 / 13:33
Ali məktəblər subbakalavrların qəbulundan imtina edir - səbəbini Məleykə Abbaszadə açıqladı

14.07.2025 / 13:19
"Ali təhsil müəssisələri attestatla qəbul imkanına etiraz ediblər" - DİM rəhbəri

14.07.2025 / 13:16
Putinin Ermənistan planı - Paşinyanın qarşısına Karapetyanı çıxarır

14.07.2025 / 13:07
Кто победит в этой схватке - Азербайджан или Россия? - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

14.07.2025 / 12:57
"Proseslərə özümün belə müdaxilə etməyim qeyri-mümkündür" - Məleykə Abbaszadə

14.07.2025 / 12:46
“Media haqqında” Qanuna təklif edilən dəyişikliklər təsdiqləndi

14.07.2025 / 12:37
Şəxsiyyət vəsiqələrində dəyişiklik - yaşayış yeri və vətəndaşlıq məlumatları olacaq...

14.07.2025 / 12:22
“Xüsusi icra məmurları haqqında” yeni qanun qüvvəyə mindi

14.07.2025 / 12:17
Azərbaycanın daha bir uğuru: Nizami Tibb Mərkəzi də HIMSS beynəlxalq akkreditasiya sertifikatı əldə etdi

14.07.2025 / 12:08
Gəncədə keçirilən art-terapiya kursu uşaqların sosial inkişafına dəstək olur

14.07.2025 / 12:02
Əcnəbilərin və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin olduğu yer üzrə qeydiyyata alınması xidməti “mygov”da təmin olunub

14.07.2025 / 11:50
Vüqar Rəhimzadə: Ümummilli Liderin 1969-cu ildə birinci dəfə hakimiyyətə gəlişi Azərbaycanın qurtuluş tarixinin başlanğıcıdır

14.07.2025 / 11:46
Rusiyadan miqrantlara "sürpriz" - rüsumlar artırılır...

14.07.2025 / 11:12
Milli Məclis iclas keçirir - mühüm məsələlər müzakirəyə çıxarılıb

14.07.2025 / 11:05
Yoahim Löv Özbəkistan yolçusudur...

14.07.2025 / 11:03
Azərbaycan düşmənləri mat vəziyyətinə saldı! - FOTO

14.07.2025 / 11:00
Bu iki rayonda qaz olmayacaq - XƏBƏRDARLIQ

14.07.2025 / 10:35
Tramp xüsusi elçisini Ukraynaya yollayıb

14.07.2025 / 10:29
Bu il 6 mindən artıq istifadəçi hakerlərin qurbanına çevrilib

14.07.2025 / 10:21
Suriyada yerli tayfalar bir-birini qırırlar - 37 nəfər ölüb...

14.07.2025 / 10:18
"Çelsi" bu çempionluqdan 114 milyon avro qazandı

14.07.2025 / 10:12
"Benfika" ukraynalı qapıçını satışa çıxardı

14.07.2025 / 10:06
Tramp Ukraynaya silah göndərir - amma pulunu Avropa ödəyəcək...

14.07.2025 / 10:00
Paşinyan Brüsselə yollanıb

14.07.2025 / 09:30
Sabunçuda ölümlə nəticələnən yol qəzası olub

14.07.2025 / 09:21
Azərbaycanda kibercinayətkar həbs edilib - DTX-dan mühüm əməliyyat

14.07.2025 / 09:18
Türkiyənin bu məşhur serialı məhkəməlik oldu

14.07.2025 / 09:12
"Çelsi"dən PSJ-yə futbol dərsi!

14.07.2025 / 09:06
Tramp Böyük Britaniyaya dövlət səfərinə gedəcək - hazırlıq gedir

14.07.2025 / 09:00
Xocalının bu kəndlərinə ilk köç karvanı yola salınıb

14.07.2025 / 08:53
Kaledoniyanın paytaxtında "Azərbaycan abidəsi"...Necədir?

14.07.2025 / 08:51
Fransızlar ŞOKDA- həbsxanadan çantada gizlənib qaçdı...

14.07.2025 / 08:21
“Taxta bazarın”da yanğın olub

13.07.2025 / 20:53
Deputat Elnarə Akimova şəhid general Polad Həşimovun ailəsini ziyarət etdi

13.07.2025 / 19:01
Ukrayna kəşfiyyat polkovnikinə sui-qəsdin qisasını aldı – Kiyevdə azı iki FSB agenti öldürüldü…

13.07.2025 / 18:16
Makron Fransanı çökdürdü, ölkə borc içində batır - pensiya və bütün yardımlar dondurulur…

13.07.2025 / 17:10
Tramp Kiyevə silah göndərmək üçün Rusiyanın ABŞ-dakı 5 milyardını müsadirə edə bilər…

13.07.2025 / 17:07
Tanınmış aktrisa Rəsmiyyə Nurməmmədovanın 60 illiyi səhnədə qeyd olunub

13.07.2025 / 16:50
"Azərbaycanla Ermənistan arasında keçirilən sülh danışıqlarını diqqətlə izləyirik" - Ərdoğan

13.07.2025 / 16:43
"Azərbaycan-Suriya əlaqələri ölkəmizin Yaxın Şərq siyasətində mühüm istiqamətdir" - Vüqar Rəhimzadə

13.07.2025 / 15:54
İran prezidentinin İsrailin 16 iyun hücumunda yaralandığı ortaya çıxdı…

13.07.2025 / 15:19
Yeni Kaledoniyada müstəqillik tərəfdarları və əleyhdarları arasında tarixi razılaşma əldə olundu

Mətbuatın 150 illiyi həm dövlətçilik, həm də ictimai hadisədir...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910