Çərşənbə axşamı günü, 15 iyul 2025
     

Azərbaycanda eyni cütlüyə azı 3, çoxu 4 dəfə toy qonaqlığı verilir - əcaibləşən adətlərimiz...

Image

Toy xalqımızın məişət mərasimləri sırasında ən əhəmiyyətli yerlərdən birini tutub. Böyük tarixi yol keçən toy adətlərimiz, təəssüf ki, son illər öz məcrasından çıxarılıb, daha da mürəkkəbləşdirilib, başqa-başqa şəkillərə salınıb.

Məsələ burasındadır ki, ölkənin tanınmış ziyalıları, fikir adamları, mətbuatı toylarımızın sadələşdirilməsinin tərəfdarı kimi çıxış edir, onu ifrat təmtəraqdan, artıq xərcdən çıxarmağa çalışır, amma cəmiyyətimizdə tamam başqa mənzərə görürük, toylar günü-gündən daha da haylı-haraylı olur.

İndi çox mənfi bir tendensiyanın yarandığının da şahidi oluruq. Ailələr evlənən cütlüyə bir yox, bir neçə dəfə toy edir. Bəli, düzgün oxudunuz, bir neçə dəfə toy edir. Çoxlarının yadına gələr, ağsaqqal və ağbirçəklərimiz deyərdi ki, adama bir dəfə toy olar, bir toyun ikinci dəfə təkrarlanmasına qarşı çıxırdılar, bunun nəhs olduğunu deyirdilər.

Bu gün isə görürük ki, günü-gündən toylarımız daha əcaib vəziyyətə düşür. Çox təəssüf ki, yeni toy "adətləri" ortaya atılıb - həm kişi toyu edirlər, yəni məclisə ancaq kişi qonaqları çağırırlar, həm də sonra kişi-qadın qarışıq toy keçirdirlər. Hətta adamların bəziləri tək kişilər üçün edilən toydan imtina edir, “mən toya yalnız xanımımla gedirəm” deyir. Adətlərimiz niyə belə günə qoyulur?Axı ağıllı adamlar toy adətlərinin müəyyən qədər sadələşdirilməsini məqbul saydığı halda niyə toylar daha da mürəkkəbləşdirir?

Bu nədir? Pul yığmaq üçün yeni üsuldur?Əvvəllər eyni cütlük üçün adətən bir dəfə toy edilirdi, indi azı 3, hətta 4 dəfə toy edilir - iki dəfə qız evi, iki dəfə oğlan evi. Bir dəfə kişilər məclisi, bur dəfə qarışıq məclis qurulur. Bu əcaibliyi yaradan səbəb nədir?

Belə adət olar?

İlhamə Qəsəbova: “Toylarımızın əcaib hala düşməsinin, mürəkkəbləşməsinin qarşısını almaq üçün...”

AMEA-nın Folklor İnstitutunun aparıcı elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent İlhamə Qəsəbova “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, toyların bu şəkildə əcaib hala salınmasını bir ziyalı kimi o da ürək ağrısı və təəssüflə izləyir. İ.Qəsəbovanın sözlərinə görə, yeni yaranan çirkin tendensiyanın irəliləməsində maraqlı olanlar var və bunlar da həm xalqın mənəvi dəyərlərinə zərbə vurur, həm də pul qazanırlar. “Çox təəssüflər olsun ki, toylarımız mənfi yöndən dəyişikliyə uğrayıb. Toylarımızın milli adət-ənənələrdən, milli xüsusiyyətlərdən, milli psixologiyadan uzaq düşməsinin səbəblərini vurğulamaq istəyirəm. Bu mənfi tendensiyanın başlanğıcı bəylə gəlinin toy salonuna daxil olmasından başlayır. Çünki adətən “Vağzalı” havası çalınmır, bəylə gəlin üçün milli musiqi ifa olunur. Bəylə gəlin zala daxil olmamışdan əvvəldə yüksək tonda xarici musiqilərə yer verilir və bu da milli musiqimizdən köklü şəkildə uzaq düşmək deməkdir. Bəylə gəlin salona daxil olanda onlara xeyir-dua verilməsi ritualı, demək olar ki, icra olunmur. Milli adətlərdən uzaq düşməyin göstəricilərindən biri də bəylə gəlinin şərbət deyil, şərab badəsi qaldırıb camaatın gözü qarşısında içmələridir”.

Kişi və qadın toylarının ayrı və qarışıq keçirilməsinə gəlincə, İ.Qəsəbova bildirdi ki, keçmişdə bəzi bölgələrdə, xüsusən də Bakıda və Bakı ətrafı kəndlərdə qadın və kişi toyları ayrı olurdu, rayon yerlərində isə kişilərlə qadınlar eyni mağarda oturur, amma fərqli stollarda. “Toylarımızın əcaib hala düşməsinin, mürəkkəbləşməsinin qarşısını almaq üçün uzun illərdir ki, təbliğatlar aparılıb, burda təklif olunan sadə prinsiplər icra olunmalıdır. Hesab edirəm ki, toy sahiblərini maarifləndirmə yolu ilə bu əcaiblikdən uzaqlaşmaq olar.

Kişi və qadınların bir yerdə iştirak etdiyi məclisin ortasında xınayaxma mərasiminin icrası da eybəcərlik yaradır. O mənzərəni qadınlarla yanaşı kişilərin də görməsi mənfi haldır. Xınayaxdı mərasimini icra edən qadınların məclisə gəlməsi, gəlməsi ilə bərabər milli ənənələrdən uzaq bəzi sualları vermələri, bəzi məsələlərə toxunmaları, qaynanadan, qohum-əqrabadan pul yığılması üçün lazımsız söhbətlərin ortaya atılması da xınayaxdı mərasiminin milli dəyərlərdən tamamilə uzaq düşdüyünü göstərir. Eybəcər hallar çoxdur.

Çox təəssüflər olsun ki, bəzən özünü kimlərəsə göstərmək, yaxud pul yığmaq xatirinə aiələlər cütlüklərə bir deyil, bir neçə dəfə toy edirlər. Bu yeni “toy adətləri” olduqca eybəcər görünür və milli toy ənənələrimizin təhrif olunmasına gətirib çıxarır.

Toyların günü-gündən mürəkkəbləşməsi, israfçılığın baş alıb getməsi çox narahatlıq doğurur. Toyların belə əcaibləşməsinin səbəbkarı toy sahibidir. Son zamanlar pul yığmaq üçün ortaya atılan üsullardan biri bəylə gəlin qapıdan çıxarkən xəncər qoyub üzərinə pulun düzülməsidir. Hətta bu yaxınlarda eşitdim ki, bu eybəcər mərasim üçün bir ailədən 300 manata qədər pul istəyiblər, bu əməlli-başlı yolkəsənlikdir. Bu bizim qədimdən adətlərimizdə var və buna qapıbasma deyirlər. Qapıbasmanı gənc bir qız da edə bilərdi, amma rayon yerlərində bunu gənc bir oğlan edirdi ki, bəy nəmər verib öz yarını o evdən alıb aparsın. Çünki bir bəyin üzüə açılan qapı bir oğlan uşağının açdığı qapı olsun deyə bunu edirdilər. Yəni onun oğlu olsun və qapını üzünə oğlan uşağı açsın. Qapıbasma adəti də tamamilə təhrif edilib və indi xəncər qoyulur və istədikləri məbləğ xəncərin üzərinə qoyulmasa gəlinə otaqdan çıxmağa icazə verilmir. Bu da pul yığmanın eybəcər üsullarından biridir. Qədim dövrlərdə toyları üç gün də, yeddi gün də etmək olurdu. Burda söhbət həmin gün toy etməkdən, gəlin köçürməkdən getmirdi, o üç və yeddi günün içində toyaqədərki mərasimlər vardı, xınayaxdı, ciyəraxşamı olardı, ciyəraxşamında aşıqlar dastan danışardı, gəlin köçən gün isə evdə toy icra olunurdu. Amma bu gün tamam fərqlidir, o toylar pul yığmaq məqsədilə bir neçə gün davam etdirilir. Bu da milli duyğulardan və milli ruhlardan uzaq düşmək deməkdir.

Bakı toylarında qadın və kişi toylarının ayrı olması bir ənənədir və bu davam edir...Bu bir ənənədir, normal şəkildə davam edir.

Bütün hallarda toylarımızın pul yığmaq naminə bu şəkildə eybəcərləşdirilməsi yolverilməzdir, hesab edirəm ki, bunların qarşısını almaq üçün hansısa bir formada işlər görülməlidir”.

Elyar İslamoğlu: “Müxtəlif adlar altında pul yığmaq üçün bir cütlüyə bir neçə toy edirlər”

Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru və AMEA Folklor İnstitutunun Qərbi Azərbaycan folkloru şöbəsinin aparıcı elmi işçisi Elyar İslamoğlu da “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, toylarımızın təhrif edilməsi halları geniş yayılıb. “Toyların əndazədən çıxması mövzusu çox aktualdır. Doğrudan da, toylarımız günü-gündən daha əcaib vəziyyətə düşür. Əvvəllər toylar bir dəfə edilərdi, çox zaman oğlan və qız evi bir yerdə bu mərasimi keçirərdi. Ancaq indi görürük ki, bir ailə övladına bir deyil, bir neçə toy edir. Düzdür, qədim dastanlarımızdan, nağıllarımızdan oxuyuruq ki, toylar qırx gün qırx gecə, yaxud yeddi gün yeddi gecə olub. Yəqin ki, həmin toyların xərci bugünkü qədər olmayıb. Bir də ki, o vaxt uzaqdan gələnlər də olurdu, onların gəlib toyda iştirakı da nəzərə alınırdı. Ancaq müasir dövrdə toyların bu şəkildə təmtəraqlı keçirilməsi toy sahibinə çox böyük xərc hesabına başa gəlir. Bu da həm restoranlarda qiymət artımına, həm də toy çadırlarının bahalaşmasına gətirib çıxarır. Toya lazım olan hər şeyin qiyməti də həddən artıq bahadır və bu artıq xərclər yeni ailə quran cütlüyün sonrakı həyatına mənfi təsir göstərir, hətta boşanmaya da səbəb olur. Hətta elə olur ki, təmtəraqlı toyla evlənən cüstlüklər qısa müddətdə boşanırlar. Bu da cəmiyyətin böyük problemlərindən biridir. Bu gün əksər hallarda oğlan üçün ayrı toy, qız üçün qız toyu olur, sonra da onlar birlikdə toy edirlər. Hətta qız toyundan əlavə qız üçün xına gecəsi də təşkil olunur. Oğlan üçün də “subaylığın son gecəsi” kimi əcaib yığıncaq keçirilir. Müxtəlif adlar altında pul yığmaq üçün bir cütlüyə bir neçə toy edirlər. Bu da həm oğlan, həm də qız evinə baha başa gəlir. Üstəlik, hələ bəzi bölgələrdə “başlıq pulu” ənənəsi də qalır ki, oğlan evi qız evinə müəyyən məbləğdə “başlıq pulu” verməlidir. Qızların cehizinin tutulması da çox baha qiymətə başa gəlir. Ona görə də yeni qurulan ailə ciddi problemlərlə üzləşir. Buna görə də mütləq toylarımızın sadələşdirilməsi lazımdır...”-deyə E.İslamoğlu bildirdi.

İradə SARIYEVA



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

14.07.2025 / 23:48
Tramp Putini sərt tənqid etdi - Onu qatil adlandırmaq istəmirəm, amma o…

14.07.2025 / 23:40
Tramp Putinə 50 gün vaxt verdi - Ukrayna ilə bağlı razılaşma olmasa...

14.07.2025 / 21:32
Ermənilərin azərbaycanlıları əsir götürərkən işgəncə vermələrini əks etdirən videokadrlar məhkəmədə nümayiş etdirildi - FOTO

14.07.2025 / 21:19
Kilsə Paşinyana əks-hücuma keçdi - "katolikosa hücum Allaha hücumdur"...

14.07.2025 / 21:05
Bir neçə ərəb biznesmenə görə tariximizdən üz döndərməliyik? - Babək ərəblərlə vuruşub, ancaq tarix tarixdir...

14.07.2025 / 20:50
Əbu-Dabidə Əliyev-Paşinyan görüşünün ardınca Gorus görüşü başlayıb...

14.07.2025 / 20:35
Azərbaycanın "yaratdığı" Yeni Kaledoniya Dövləti müstəqil xarici siyasət aparacaq... Konstitusiyada ayrıca maddə...

14.07.2025 / 20:21
Azərbaycan qazının Suriyaya nəqlinin bir neçə marşrutu gözdən keçirilir...

14.07.2025 / 20:07
Supermarketlərimiz yerli bostan məhsullarına bağlıdır - Çindən qarpız idxalı 300 dəfə artır...

14.07.2025 / 19:53
Avropa Bakıdan əlavə 14 milyard kub qaz istəyir - ancaq problem var...

14.07.2025 / 19:40
İki dövlətli həll prosesində yeni ADDIMLAR: Nyu-Yorkda sərt mesajlar veriləcək

14.07.2025 / 19:37
Azərbaycan Yeni Kaledoniyanı dövlət kimi tanıyan ilk ölkə olacaq...

14.07.2025 / 19:25
Əməkdar mədəniyyət işçisi Musa Nəbioğlu Aydın Quliyevi təbrik etdi

14.07.2025 / 19:12
Mətbuatın 150 illiyi həm dövlətçilik, həm də ictimai hadisədir...

14.07.2025 / 18:57
ABŞ Zəngəzur dəhlizinə nəzarəti öz üzərinə götürməyi təklif etdi - səfir rəsmən təsdiqlədi...

14.07.2025 / 18:44
Rusiya pomidor ticarətindən Azərbaycana 1,2 milyard dollar ziyan vuracaq?..

14.07.2025 / 18:41
“Başlıbel: yaranışdan işğaladək” kitabının təqdimatı keçirilib

14.07.2025 / 18:30
Müxalifətə münasibətdə Fransa ilə Rusiya eyni ölkələrdir - qətllər, təqiblər...

14.07.2025 / 18:16
Azərbaycanın tərəvəzində həqiqətən xəstəlik tapılır, ya Rusiyada məsələ siyasiləşdirilir...

14.07.2025 / 18:02
Bakıda qapalı Suriya-İsrail danışıqlarında hər tərəfdən bir nəfər iştirak etdi... Çox ilginc...

14.07.2025 / 17:48
Putindən İrana gizli “nüvə mesajı” - Rusiyanın məqsədi nədir...

14.07.2025 / 17:35
40 nəfər bağça direktoru niyə “vuruldu”?..

14.07.2025 / 17:22
Suraxanıda oğurluq edənlər saxlandı...

14.07.2025 / 17:14
Mətbuat Şurası Aydın Quliyevi 65 illik yubileyi münasibətilə təbrik etdi - FOTO

14.07.2025 / 17:02
Mətbuat Şurası “Sputnik Azərbaycan”la bağlı durumu müzakirə etdi - Kartavıxın və Belousovun həbslərinin jurnalist fəaliyyətləri ilə heç bir əlaqəsi yoxdur...

14.07.2025 / 16:46
Zelenski təsdiqlədi - Ukraynanın yeni baş naziri o olacaq...

14.07.2025 / 16:31
İstilik təchizatı haqqında Qanun təsdiqləndi

14.07.2025 / 16:29
Azərbaycanda Axar-Baxar və İlisu milli parkları yaradılır - SƏRƏNCAM

14.07.2025 / 16:28
Trend-in informasiya dəstəyi ilə UNESCO-da İçərişəhərin Dünya İrs Siyahısına daxil edilməsinin 25 illiyi qeyd edilib – Sahil Kərimli

14.07.2025 / 16:23
Putinin müdafiə naziri ilə bağlı şok xəbər - sevgilisini 100 milyonluq nəhəng hərbi təyyarə ilə gözəllik salonuna apardı…

14.07.2025 / 16:10
Vətən sevgisinin ən uca zirvəsi...

14.07.2025 / 15:57
Görkəmli filosof Ziyəddin Göyüşov haqqında düşünçələrim...

14.07.2025 / 15:56
BMU-da “Yay məktəbi”ndə tədris aparan koreyalı müəllimlərlə görüş olub

14.07.2025 / 15:56
Trampdan Rusiyaya qarşı sərt qərar - Ukraynaya Moskvanı vura biləcək raketlər göndərilir…

14.07.2025 / 15:25
"Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin ən tez zamanda imzalanacağına ümid edirik" - Ursula fon der Lyayen

14.07.2025 / 14:48
Müstəqil və qüdrətli Azərbaycan dövlətinin təməlinin qoyulduğu tarix

14.07.2025 / 14:44
2024-də ali məktəblərə qəbulda ən aşağı və ən yüksək nəticə göstərən rayonlar - Şahbuz, İsmayıllı və Naftalan...

14.07.2025 / 14:30
Xocalının Təzəbinə kəndinə ilk köç - 28 ailə...

14.07.2025 / 14:23
Bakıda evlərdən 11 min manata yaxın pul oğurlandı - saxlananlar var...

14.07.2025 / 14:17
"Gitara ifaçısı olduğumu biləndən sonra dırnaqlarımı çıxardılar, barmaqlarımı sındırdılar" - Xocalı soyqırımı zamanı həyat yoldaşı öldürülmüş, özü girov götürülmüş zərərçəkən

14.07.2025 / 13:52
DİM sədri 5 il ərzində bəzi ixtisasların ləğv olunacağını açıqladı...

14.07.2025 / 13:47
Külli miqdarda narkotiki ölkə ərazisinə keçirməyə cəhd edən şəxs sərhəddə saxlandı...

14.07.2025 / 13:33
Ali məktəblər subbakalavrların qəbulundan imtina edir - səbəbini Məleykə Abbaszadə açıqladı

14.07.2025 / 13:19
"Ali təhsil müəssisələri attestatla qəbul imkanına etiraz ediblər" - DİM rəhbəri

14.07.2025 / 13:16
Putinin Ermənistan planı - Paşinyanın qarşısına Karapetyanı çıxarır

14.07.2025 / 13:07
Кто победит в этой схватке - Азербайджан или Россия? - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

14.07.2025 / 12:57
"Proseslərə özümün belə müdaxilə etməyim qeyri-mümkündür" - Məleykə Abbaszadə

14.07.2025 / 12:46
“Media haqqında” Qanuna təklif edilən dəyişikliklər təsdiqləndi

14.07.2025 / 12:37
Şəxsiyyət vəsiqələrində dəyişiklik - yaşayış yeri və vətəndaşlıq məlumatları olacaq...

14.07.2025 / 12:22
“Xüsusi icra məmurları haqqında” yeni qanun qüvvəyə mindi

14.07.2025 / 12:17
Azərbaycanın daha bir uğuru: Nizami Tibb Mərkəzi də HIMSS beynəlxalq akkreditasiya sertifikatı əldə etdi

14.07.2025 / 12:08
Gəncədə keçirilən art-terapiya kursu uşaqların sosial inkişafına dəstək olur

14.07.2025 / 12:02
Əcnəbilərin və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin olduğu yer üzrə qeydiyyata alınması xidməti “mygov”da təmin olunub

14.07.2025 / 11:50
Vüqar Rəhimzadə: Ümummilli Liderin 1969-cu ildə birinci dəfə hakimiyyətə gəlişi Azərbaycanın qurtuluş tarixinin başlanğıcıdır

14.07.2025 / 11:46
Rusiyadan miqrantlara "sürpriz" - rüsumlar artırılır...

14.07.2025 / 11:12
Milli Məclis iclas keçirir - mühüm məsələlər müzakirəyə çıxarılıb

14.07.2025 / 11:05
Yoahim Löv Özbəkistan yolçusudur...

14.07.2025 / 11:03
Azərbaycan düşmənləri mat vəziyyətinə saldı! - FOTO

14.07.2025 / 11:00
Bu iki rayonda qaz olmayacaq - XƏBƏRDARLIQ

14.07.2025 / 10:35
Tramp xüsusi elçisini Ukraynaya yollayıb

14.07.2025 / 10:29
Bu il 6 mindən artıq istifadəçi hakerlərin qurbanına çevrilib

14.07.2025 / 10:21
Suriyada yerli tayfalar bir-birini qırırlar - 37 nəfər ölüb...

14.07.2025 / 10:18
"Çelsi" bu çempionluqdan 114 milyon avro qazandı

14.07.2025 / 10:12
"Benfika" ukraynalı qapıçını satışa çıxardı

14.07.2025 / 10:06
Tramp Ukraynaya silah göndərir - amma pulunu Avropa ödəyəcək...

14.07.2025 / 10:00
Paşinyan Brüsselə yollanıb

14.07.2025 / 09:30
Sabunçuda ölümlə nəticələnən yol qəzası olub

14.07.2025 / 09:21
Azərbaycanda kibercinayətkar həbs edilib - DTX-dan mühüm əməliyyat

14.07.2025 / 09:18
Türkiyənin bu məşhur serialı məhkəməlik oldu

14.07.2025 / 09:12
"Çelsi"dən PSJ-yə futbol dərsi!

14.07.2025 / 09:06
Tramp Böyük Britaniyaya dövlət səfərinə gedəcək - hazırlıq gedir

14.07.2025 / 09:00
Xocalının bu kəndlərinə ilk köç karvanı yola salınıb

14.07.2025 / 08:53
Kaledoniyanın paytaxtında "Azərbaycan abidəsi"...Necədir?

14.07.2025 / 08:51
Fransızlar ŞOKDA- həbsxanadan çantada gizlənib qaçdı...

14.07.2025 / 08:21
“Taxta bazarın”da yanğın olub

13.07.2025 / 20:53
Deputat Elnarə Akimova şəhid general Polad Həşimovun ailəsini ziyarət etdi

13.07.2025 / 19:01
Ukrayna kəşfiyyat polkovnikinə sui-qəsdin qisasını aldı – Kiyevdə azı iki FSB agenti öldürüldü…

13.07.2025 / 18:16
Makron Fransanı çökdürdü, ölkə borc içində batır - pensiya və bütün yardımlar dondurulur…

13.07.2025 / 17:10
Tramp Kiyevə silah göndərmək üçün Rusiyanın ABŞ-dakı 5 milyardını müsadirə edə bilər…

13.07.2025 / 17:07
Tanınmış aktrisa Rəsmiyyə Nurməmmədovanın 60 illiyi səhnədə qeyd olunub

13.07.2025 / 16:50
"Azərbaycanla Ermənistan arasında keçirilən sülh danışıqlarını diqqətlə izləyirik" - Ərdoğan

Mətbuatın 150 illiyi həm dövlətçilik, həm də ictimai hadisədir...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910