çərşənbə günü, 09 iyul 2025
     

Azərbaycanda eyni cütlüyə azı 3, çoxu 4 dəfə toy qonaqlığı verilir - əcaibləşən adətlərimiz...

Image

Toy xalqımızın məişət mərasimləri sırasında ən əhəmiyyətli yerlərdən birini tutub. Böyük tarixi yol keçən toy adətlərimiz, təəssüf ki, son illər öz məcrasından çıxarılıb, daha da mürəkkəbləşdirilib, başqa-başqa şəkillərə salınıb.

Məsələ burasındadır ki, ölkənin tanınmış ziyalıları, fikir adamları, mətbuatı toylarımızın sadələşdirilməsinin tərəfdarı kimi çıxış edir, onu ifrat təmtəraqdan, artıq xərcdən çıxarmağa çalışır, amma cəmiyyətimizdə tamam başqa mənzərə görürük, toylar günü-gündən daha da haylı-haraylı olur.

İndi çox mənfi bir tendensiyanın yarandığının da şahidi oluruq. Ailələr evlənən cütlüyə bir yox, bir neçə dəfə toy edir. Bəli, düzgün oxudunuz, bir neçə dəfə toy edir. Çoxlarının yadına gələr, ağsaqqal və ağbirçəklərimiz deyərdi ki, adama bir dəfə toy olar, bir toyun ikinci dəfə təkrarlanmasına qarşı çıxırdılar, bunun nəhs olduğunu deyirdilər.

Bu gün isə görürük ki, günü-gündən toylarımız daha əcaib vəziyyətə düşür. Çox təəssüf ki, yeni toy "adətləri" ortaya atılıb - həm kişi toyu edirlər, yəni məclisə ancaq kişi qonaqları çağırırlar, həm də sonra kişi-qadın qarışıq toy keçirdirlər. Hətta adamların bəziləri tək kişilər üçün edilən toydan imtina edir, “mən toya yalnız xanımımla gedirəm” deyir. Adətlərimiz niyə belə günə qoyulur?Axı ağıllı adamlar toy adətlərinin müəyyən qədər sadələşdirilməsini məqbul saydığı halda niyə toylar daha da mürəkkəbləşdirir?

Bu nədir? Pul yığmaq üçün yeni üsuldur?Əvvəllər eyni cütlük üçün adətən bir dəfə toy edilirdi, indi azı 3, hətta 4 dəfə toy edilir - iki dəfə qız evi, iki dəfə oğlan evi. Bir dəfə kişilər məclisi, bur dəfə qarışıq məclis qurulur. Bu əcaibliyi yaradan səbəb nədir?

Belə adət olar?

İlhamə Qəsəbova: “Toylarımızın əcaib hala düşməsinin, mürəkkəbləşməsinin qarşısını almaq üçün...”

AMEA-nın Folklor İnstitutunun aparıcı elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent İlhamə Qəsəbova “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, toyların bu şəkildə əcaib hala salınmasını bir ziyalı kimi o da ürək ağrısı və təəssüflə izləyir. İ.Qəsəbovanın sözlərinə görə, yeni yaranan çirkin tendensiyanın irəliləməsində maraqlı olanlar var və bunlar da həm xalqın mənəvi dəyərlərinə zərbə vurur, həm də pul qazanırlar. “Çox təəssüflər olsun ki, toylarımız mənfi yöndən dəyişikliyə uğrayıb. Toylarımızın milli adət-ənənələrdən, milli xüsusiyyətlərdən, milli psixologiyadan uzaq düşməsinin səbəblərini vurğulamaq istəyirəm. Bu mənfi tendensiyanın başlanğıcı bəylə gəlinin toy salonuna daxil olmasından başlayır. Çünki adətən “Vağzalı” havası çalınmır, bəylə gəlin üçün milli musiqi ifa olunur. Bəylə gəlin zala daxil olmamışdan əvvəldə yüksək tonda xarici musiqilərə yer verilir və bu da milli musiqimizdən köklü şəkildə uzaq düşmək deməkdir. Bəylə gəlin salona daxil olanda onlara xeyir-dua verilməsi ritualı, demək olar ki, icra olunmur. Milli adətlərdən uzaq düşməyin göstəricilərindən biri də bəylə gəlinin şərbət deyil, şərab badəsi qaldırıb camaatın gözü qarşısında içmələridir”.

Kişi və qadın toylarının ayrı və qarışıq keçirilməsinə gəlincə, İ.Qəsəbova bildirdi ki, keçmişdə bəzi bölgələrdə, xüsusən də Bakıda və Bakı ətrafı kəndlərdə qadın və kişi toyları ayrı olurdu, rayon yerlərində isə kişilərlə qadınlar eyni mağarda oturur, amma fərqli stollarda. “Toylarımızın əcaib hala düşməsinin, mürəkkəbləşməsinin qarşısını almaq üçün uzun illərdir ki, təbliğatlar aparılıb, burda təklif olunan sadə prinsiplər icra olunmalıdır. Hesab edirəm ki, toy sahiblərini maarifləndirmə yolu ilə bu əcaiblikdən uzaqlaşmaq olar.

Kişi və qadınların bir yerdə iştirak etdiyi məclisin ortasında xınayaxma mərasiminin icrası da eybəcərlik yaradır. O mənzərəni qadınlarla yanaşı kişilərin də görməsi mənfi haldır. Xınayaxdı mərasimini icra edən qadınların məclisə gəlməsi, gəlməsi ilə bərabər milli ənənələrdən uzaq bəzi sualları vermələri, bəzi məsələlərə toxunmaları, qaynanadan, qohum-əqrabadan pul yığılması üçün lazımsız söhbətlərin ortaya atılması da xınayaxdı mərasiminin milli dəyərlərdən tamamilə uzaq düşdüyünü göstərir. Eybəcər hallar çoxdur.

Çox təəssüflər olsun ki, bəzən özünü kimlərəsə göstərmək, yaxud pul yığmaq xatirinə aiələlər cütlüklərə bir deyil, bir neçə dəfə toy edirlər. Bu yeni “toy adətləri” olduqca eybəcər görünür və milli toy ənənələrimizin təhrif olunmasına gətirib çıxarır.

Toyların günü-gündən mürəkkəbləşməsi, israfçılığın baş alıb getməsi çox narahatlıq doğurur. Toyların belə əcaibləşməsinin səbəbkarı toy sahibidir. Son zamanlar pul yığmaq üçün ortaya atılan üsullardan biri bəylə gəlin qapıdan çıxarkən xəncər qoyub üzərinə pulun düzülməsidir. Hətta bu yaxınlarda eşitdim ki, bu eybəcər mərasim üçün bir ailədən 300 manata qədər pul istəyiblər, bu əməlli-başlı yolkəsənlikdir. Bu bizim qədimdən adətlərimizdə var və buna qapıbasma deyirlər. Qapıbasmanı gənc bir qız da edə bilərdi, amma rayon yerlərində bunu gənc bir oğlan edirdi ki, bəy nəmər verib öz yarını o evdən alıb aparsın. Çünki bir bəyin üzüə açılan qapı bir oğlan uşağının açdığı qapı olsun deyə bunu edirdilər. Yəni onun oğlu olsun və qapını üzünə oğlan uşağı açsın. Qapıbasma adəti də tamamilə təhrif edilib və indi xəncər qoyulur və istədikləri məbləğ xəncərin üzərinə qoyulmasa gəlinə otaqdan çıxmağa icazə verilmir. Bu da pul yığmanın eybəcər üsullarından biridir. Qədim dövrlərdə toyları üç gün də, yeddi gün də etmək olurdu. Burda söhbət həmin gün toy etməkdən, gəlin köçürməkdən getmirdi, o üç və yeddi günün içində toyaqədərki mərasimlər vardı, xınayaxdı, ciyəraxşamı olardı, ciyəraxşamında aşıqlar dastan danışardı, gəlin köçən gün isə evdə toy icra olunurdu. Amma bu gün tamam fərqlidir, o toylar pul yığmaq məqsədilə bir neçə gün davam etdirilir. Bu da milli duyğulardan və milli ruhlardan uzaq düşmək deməkdir.

Bakı toylarında qadın və kişi toylarının ayrı olması bir ənənədir və bu davam edir...Bu bir ənənədir, normal şəkildə davam edir.

Bütün hallarda toylarımızın pul yığmaq naminə bu şəkildə eybəcərləşdirilməsi yolverilməzdir, hesab edirəm ki, bunların qarşısını almaq üçün hansısa bir formada işlər görülməlidir”.

Elyar İslamoğlu: “Müxtəlif adlar altında pul yığmaq üçün bir cütlüyə bir neçə toy edirlər”

Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru və AMEA Folklor İnstitutunun Qərbi Azərbaycan folkloru şöbəsinin aparıcı elmi işçisi Elyar İslamoğlu da “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, toylarımızın təhrif edilməsi halları geniş yayılıb. “Toyların əndazədən çıxması mövzusu çox aktualdır. Doğrudan da, toylarımız günü-gündən daha əcaib vəziyyətə düşür. Əvvəllər toylar bir dəfə edilərdi, çox zaman oğlan və qız evi bir yerdə bu mərasimi keçirərdi. Ancaq indi görürük ki, bir ailə övladına bir deyil, bir neçə toy edir. Düzdür, qədim dastanlarımızdan, nağıllarımızdan oxuyuruq ki, toylar qırx gün qırx gecə, yaxud yeddi gün yeddi gecə olub. Yəqin ki, həmin toyların xərci bugünkü qədər olmayıb. Bir də ki, o vaxt uzaqdan gələnlər də olurdu, onların gəlib toyda iştirakı da nəzərə alınırdı. Ancaq müasir dövrdə toyların bu şəkildə təmtəraqlı keçirilməsi toy sahibinə çox böyük xərc hesabına başa gəlir. Bu da həm restoranlarda qiymət artımına, həm də toy çadırlarının bahalaşmasına gətirib çıxarır. Toya lazım olan hər şeyin qiyməti də həddən artıq bahadır və bu artıq xərclər yeni ailə quran cütlüyün sonrakı həyatına mənfi təsir göstərir, hətta boşanmaya da səbəb olur. Hətta elə olur ki, təmtəraqlı toyla evlənən cüstlüklər qısa müddətdə boşanırlar. Bu da cəmiyyətin böyük problemlərindən biridir. Bu gün əksər hallarda oğlan üçün ayrı toy, qız üçün qız toyu olur, sonra da onlar birlikdə toy edirlər. Hətta qız toyundan əlavə qız üçün xına gecəsi də təşkil olunur. Oğlan üçün də “subaylığın son gecəsi” kimi əcaib yığıncaq keçirilir. Müxtəlif adlar altında pul yığmaq üçün bir cütlüyə bir neçə toy edirlər. Bu da həm oğlan, həm də qız evinə baha başa gəlir. Üstəlik, hələ bəzi bölgələrdə “başlıq pulu” ənənəsi də qalır ki, oğlan evi qız evinə müəyyən məbləğdə “başlıq pulu” verməlidir. Qızların cehizinin tutulması da çox baha qiymətə başa gəlir. Ona görə də yeni qurulan ailə ciddi problemlərlə üzləşir. Buna görə də mütləq toylarımızın sadələşdirilməsi lazımdır...”-deyə E.İslamoğlu bildirdi.

İradə SARIYEVA



VİDEO

Dünyada xaos böyüyür, Azərbaycana təhlükə də artır... - VİDEO

Tramp İranla müharibədən niyə qorxur... - VİDEO

Aydın Quliyev Putinin köməkçisinin cavabını sərrast verdi... - VİDEO

3 bank Maliyyə Nazirliyinin 500 milyon manatını 7,5 faiz əlavəsilə necə qaytaracaq?..

Erməni iranşünas Pezeşkiana şər atdı - İran susdu...

“Medianın inkişafında Ümummilli Lider Heydər Əliyevin rolu” mövzusunda konfrans keçirilib - FOTO/YENİLƏNDİ

SON XƏBƏRLƏR

09.07.2025 / 13:45
Prezident İlham Əliyevin Şeyx Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan ilə görüşü olacaq

09.07.2025 / 13:11
Türkiyənin turizm mərkəzi : “Akdeniz’in İncisi” Mersin...

09.07.2025 / 12:46
Duyğulara sənətlə toxunuş”: Gəncədə kimsəsiz uşaqlara art-terapiya dəstəyi

09.07.2025 / 12:43
Tramp Putinə “kiçik bir sürpriz” hazırlayır – çox məyus oldum...

09.07.2025 / 12:17
Sabah Əbu-Dabidə Prezident Əliyevlə Paşinyan arasında görüş keçiriləcək...

09.07.2025 / 12:09
Azərbaycan ECO-da birləşdirici regional güc mərkəzinə çevrilir

09.07.2025 / 12:00
"PKK mövcudluğunu bitirib" - Abdullah Öcalan çağırış etdi!

09.07.2025 / 11:35
Hakan Fidan və Yaşar Gülər Pakistanda - bu mühüm məsələlər müzakirə olunacaq

09.07.2025 / 11:28
Ermənistanda poliqonda partlayış olub - TƏCİLİ

09.07.2025 / 11:25
Baş nazir idi, indi bankda məsləhətçi işləyəcək...

09.07.2025 / 11:20
Gənclər üçün “Ekoloji Texnologiyalar və Sosial Sahibkarlıq” düşərgəsi keçiriləcək

09.07.2025 / 11:12
Şəmkirdə "KİA" aşıb, ölən və xəsarət alanlar var

09.07.2025 / 11:05
Yol polisi skuter, moped və velosiped sürücülərinə çağırış etdi

09.07.2025 / 11:02
Diplomatik xidmət orqanlarının rəhbərləri Xankəndiyə gediblər

09.07.2025 / 10:38
BAMF-ın baş ofisində növbəti təlim keçirilib

09.07.2025 / 10:34
Axtarışda olan 90 nəfər saxlanılıb - polisdən AÇIQLAMA

09.07.2025 / 10:22
Dünya bazarında neftimiz bahalaşdı - 75 dolları ötüb...

09.07.2025 / 10:18
İsrail Suriyada 11-ci hərbi bazasını qurub

09.07.2025 / 10:12
Qarabağa getmək istəyənlər, bu xəbəri mütləq oxuyun!

09.07.2025 / 10:08
28 azərbaycanlı Almaniyadan geri qəbul edildi - Dövlət Xidməti

09.07.2025 / 10:04
Yevlaxda itkin düşən kişinin meyiti kanaldan tapıldı

09.07.2025 / 10:01
Türkiyənin ilk iqlim qanunu təsdiqləndi

09.07.2025 / 09:38
"Peşə bayramınız mübarək!" - Ceyhun Bayramovdan təbrik mesajı

09.07.2025 / 09:28
Tramp ticarət tariflərinin qüvvəyə minməsini yenə təxirə saldı

09.07.2025 / 09:18
Ağdam-Füzuli yolunda "Ford" aşıb, 20 nəfər xəsarət alıb

09.07.2025 / 09:13
Bu gün Naxçıvan şəhərinin bəzi əraziləri susuz qalacaq

09.07.2025 / 09:11
Naxçıvan diyarı xalçaçılıq məktəbinin tarixi səhifələri...

09.07.2025 / 09:05
Berlin məhəkəməsi Almaniya hökümətini şoka saldı - 13 nəfərlik əfqan ailəyə viza veriləcək!

09.07.2025 / 09:01
Çempionlar Liqasında yeni mövsümə start verildi - NƏTİCƏLƏR

09.07.2025 / 08:35
Borcu qaytara bilməsən, dövlət sənin borcunu bağlayacaq - yeni qanun...

08.07.2025 / 23:15
Fransada Azərbaycan səfirliyinə hücum etmiş radikal ermənilərin cəzası daha da ağırlaşdırıldı

08.07.2025 / 22:34
"ABŞ Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh sazişinin tezliklə əldə olunacağına ümid edir" – Rubio

08.07.2025 / 21:15
Fransızlar Makronu vaxtından qabaq yola salmağa hazırlaşır...

08.07.2025 / 20:59
Ermənistan öz ərazisini hansı dövlətlərin sui-istifadəsinə verə bilər?..

08.07.2025 / 20:44
Ukrayna kəşfiyyatı Ermənistanı çətinə saldı - ölkə özünü Azərbaycanın qarşısında təmizə çıxarmağa çalışır...

08.07.2025 / 20:30
ABŞ Zəngəzur dəhlizini nəzarətə götürür - Rusiya ilə geosiyasi mübarizənin nəticəsi...

08.07.2025 / 20:15
Trampın cavab məktubu Gürcüstanla gərginliyi artırdı - Azərbaycana ehtiyac daha da artdı...

08.07.2025 / 20:01
Paşinyan kilsəyə özü rəhbərlik edəcək, iddia açıq deyildi - katolikos əks blok yaradır...

08.07.2025 / 19:46
Rusiya Azərbaycana sanksiyalar hazırlayır? - Aranı gərginləşdirmək istəyənlərin yeni cəhdləri...

08.07.2025 / 19:32
“İsrailin növbəti hədəfi Türkiyə” - ABŞ-dan mesajın ünvanı...

08.07.2025 / 19:17
Xankəndinin tarixində ilk hadisə - heç sovet dövründə də bu yox idi...

08.07.2025 / 19:10
Vardanyanın məhkəməsində zərərçəkmiş şəxslər və hüquqi varislər ifadə verdi - FOTO

08.07.2025 / 19:03
BRICS Rusiyanın tərəfində Ukrayna müharibəsinə rəsmən qoşuldu...

08.07.2025 / 18:48
Belə müsabiqələr uşaq və gənclərə təsir edir...

08.07.2025 / 18:44
Əli Əsədov Pakistan Milli Assambleyasının sədri ilə görüşdü

08.07.2025 / 18:35
Şəmkir, Göygöl və Gəncədə abadlıq nümunəsi: Regionların siması yenilənir

08.07.2025 / 18:23
3 bank Maliyyə Nazirliyinin 500 milyon manatını 7,5 faiz əlavəsilə necə qaytaracaq?..

08.07.2025 / 18:10
Azərbaycan kişilərində psixi pozğunluq qadınlardan 3 dəfə çoxdur...

08.07.2025 / 17:57
Erməni iranşünas Pezeşkiana şər atdı - İran susdu...

08.07.2025 / 17:44
Manat kreditləri niyə bu qədər bahalaşır?..

08.07.2025 / 17:34
CHP liderinin toxunulmazlığı ləğv edilə bilər - Türkiyə parlamentinə vəsatət təqdim edildi...

08.07.2025 / 17:15
Qonşu ölkələrdən İrana hücumda istifadə olunmayıb – Pezeşkian İranın Ermənistandakı səfirinin yalanını ifşa etdi

08.07.2025 / 16:56
Azərbaycan və İordaniya arasında fəlakət və böhranların idarə edilməsi sahəsində əməkdaşlıq haqqında Saziş təsdiqləndi

08.07.2025 / 16:56
İldırım Vəliyevə III dərəcəli dövlət ədliyyə müşaviri ali xüsusi rütbəsi verildi

08.07.2025 / 16:54
Diplomatik xidmət orqanlarının bir qrup əməkdaşına diplomatik rütbələr verildi

08.07.2025 / 16:53
Prezident İlham Əliyev Trampa başsağlığı verdi

08.07.2025 / 16:51
Türkiyənin Antalyada tarixi sualtı kəşfi - eramızdan əvvəl Yunan-Helenistik dövrünün sonları və...

08.07.2025 / 16:26
Tramp Ukrayna siyasətini dəyişir - ABŞ Kiyevə daha çox silah verəcək…

08.07.2025 / 16:07
Xəzər polisi əməliyyat keçirdi - qadın narkotacirin evindən 10 kq narkotik çıxdı...

08.07.2025 / 15:43
“Medianın inkişafında Ümummilli Lider Heydər Əliyevin rolu” mövzusunda konfrans keçirilib - FOTO/YENİLƏNDİ

08.07.2025 / 15:31
Yol polisi motosiklet sürücülərinin qayda pozuntularına qarşı nəzarəti gücləndirdi

08.07.2025 / 15:30
Ekranda nə var, cəmiyyətdə də o var

08.07.2025 / 15:16
"İrandan nüvə müzakirələrinə qayıtmağı tələb etməyin heç bir mənası yoxdur" – İranlı parlamentaridən ABŞ-a mesaj...

08.07.2025 / 15:03
Mixail Qusman Prezident İlham Əliyevin medianın inkişafındakı rolu ilə bağlı konfransın keçirilməsini təklif etdi

08.07.2025 / 14:22
Xarici media filiallarının Media Reyestrinə daxil edilməsi prosedurları sadələşdirilir

08.07.2025 / 14:08
"Yolumuz Qarabağa” portalından əldə olunan icazənin müddəti 5 günədək artırıldı

08.07.2025 / 13:55
Xaricdən ofis və mənzillərdə videomüşahidə kameralarına müdaxilənin qarşısı alındı - DTX-dən növbəti əməliyyat...

08.07.2025 / 13:23
"Ümummilli Lider Heydər Əliyevin mediaya münasibəti bir nümunədir" - Natiq Məmmədli

08.07.2025 / 13:12
С. Маркедонов, вместо сказок, научитесь смотреть на Россию со стороны! - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

08.07.2025 / 12:58
Cəbrayılda narkotik əməliyyatı - İki kiloqam marixuana və tiryək aşkarlandı

08.07.2025 / 12:46
Qanuna dəyişiklik edildi - polis əməkdaşlarının sosial müdafiəsi gücləndirilir

08.07.2025 / 12:34
"Azərbaycanda demokratik mətbuatın sürətli inkişafının təmin edilməsi Ümummilli Liderin adı ilə birbaşa bağlıdır" - Əhməd İsmayılov

08.07.2025 / 12:18
"Yaranmış vəziyyətdən siyasi xal qazanmağa çalışanlar var" - rusiyalı deputat

08.07.2025 / 12:11
"Azərbaycanın lider mövqeyinin güclənməsi medianın gündəmini də zənginləşdirir"

08.07.2025 / 12:05
ABŞ-da təyyarə qəzası olub - 4 nəfər həlak olub

08.07.2025 / 12:00
Dağıstanda 100-dən çox şəxs sudan zəhərlənib

08.07.2025 / 11:40
Tanınmış iş adamının oğlu faciəvi şəkildə ölüb

08.07.2025 / 11:21
Türkiyədən Fransaya ETİRAZ - ölkədaxili hüququmuza hörmətlə yanaş"

08.07.2025 / 11:15
Milli Məclis iclas keçirir - 15 məsələ müzakirə olunur

08.07.2025 / 11:05
Zəngilanda 1 tona yaxın çətənə bitkisi məhv edilib - polis açıqlama yaydı

08.07.2025 / 11:04
Rusiya Azərbaycandan qisas almağa hazırlaşır. Amma nəyin? - CANLI

Belə müsabiqələr uşaq və gənclərə təsir edir...

XƏBƏR ARXİVİ