Bazar günü, 20 iyul 2025
     

Məleykə Abbaszadə suallar barədə iradlara yeni izah tapdı - görək reaksiyalar necə oldu?

Image

Kamran Əsədov: “Sualların tədris proqramına uyğun olub-olmaması məsələsi sadəcə texniki yox, həm də pedaqoji və psixoloji aspektlərdən analiz edilməlidir”

“Abituriyentlər yox, daha çox kurs rəhbərləri və bəzi müəllimlər imtahan suallarının tədris proqramına uyğun olmamasına dair fikirlər səsləndirirlər”. Bunu Dövlət İmtahan Mərkəzinin (DİM) sədri Məleykə Abbaszadə Baku TV-nin "Rəsmi cavab" verilişinin yeni buraxılışında deyib. O qeyd edib ki, onlar tədris proqramı və kurikulumla tam tanış deyillər:

“Tədris proqramı dedikdə, mövcud dərsliklər və təsdiqlənmiş kurikulum nəzərdə tutulur. Bizim hazırladığımız imtahan sualları da məhz bu baza əsasında formalaşır. Heç bir sual tədris proqramından kənar verilmir”.

Maraqlıdır, imtahanda tədris proqramından kənar suallar verilir?

“Sualların təkcə tədris proqramına deyil, həm də şagirdin tətbiq, analiz, qiymətləndirmə kimi bacarıqlarına əsaslanması müasir təhsil meyarlarına daha uyğun olar”

Təhsil eksperti Kamran Əsədov “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, son illərdə Dövlət İmtahan Mərkəzi tərəfindən keçirilən qəbul imtahanlarının məzmunu ictimai müzakirələrin əsas predmetinə çevrilib. Xüsusilə də 2025-ci ilin imtahan sessiyasında sualların tədris proqramından kənar olub-olmaması ilə bağlı narazılıqların artması bu sahədə ciddi təhlil aparmağı zəruri edir: “Məlumdur ki, imtahanın məzmunu yalnız abituriyentlərin deyil, eyni zamanda onların valideynləri, repetitorlar və kurs rəhbərləri üçün də maraq doğurur. Lakin DİM-in sədri Məleykə Abbaszadənin son açıqlamasında qeyd olunub ki, bu narazılıqları əsasən kurs rəhbərləri və bəzi müəllimlər səsləndirir, abituriyentlər isə bu iddialarla çıxış etmirlər. Bu fakt özü də məsələni təhsilin tədris və qiymətləndirmə aspektləri baxımından obyektiv şəkildə təhlil etməyə imkan verir. Azərbaycan Respublikasının “Təhsil haqqında” Qanununun 13.2-ci maddəsinə əsasən, dövlət ümumi təhsil standartları və tədris proqramları (kurikulumlar) əsasında tədris prosesi təşkil olunmalı, bu sənədlər dövlət tərəfindən təsdiqlənməlidir. Dövlət İmtahan Mərkəzi isə tədris proqramlarının məzmununa uyğun test bankları hazırlamalı və qiymətləndirmə bu çərçivədə aparılmalıdır. DİM-in rəsmi mövqeyinə görə, istər buraxılış, istərsə də ali məktəblərə qəbul imtahanlarında təqdim olunan bütün suallar məhz Təhsil Nazirliyinin təsdiqlədiyi dərslik və kurikulumlara uyğun tərtib edilir. Bu isə hüquqi baxımdan DİM-in təqdim etdiyi sualların tədris proqramından kənar olmadığını təsdiqləyən əsas arqumentdir. Lakin burada mühüm bir məsələ diqqətdən yayınmamalıdır: dərsliklərin keyfiyyəti və kurikulumun konkretliyi. Təhlillər göstərir ki, Azərbaycan məktəblərində istifadə olunan bəzi dərsliklər, xüsusilə tarix, coğrafiya və riyaziyyat dərslikləri elmi dərinlik və şagirdə uyğun təqdimat baxımından problemli ola bilər. Bu zaman müəllim və şagird müəyyən mövzuları səthi və ya fərqli formada anlayır. İmtahanda isə həmin mövzuya dair verilmiş sual şagirdə “kənar” kimi görünə bilər. Məsələn, 2023-cü ilin qəbul imtahanında tarix fənnindən verilmiş bir sual dərslikdə dolayısı ilə qeyd olunduğu üçün bir çox abituriyent onu başa düşə bilməmişdi. Halbuki, DİM sübut etmişdi ki, bu informasiya dərslikdə konkret cümlə ilə deyil, ümumi kontekstdə var. Dünya təcrübəsində isə bu cür situasiyalara fərqli yanaşılır. Məsələn, Finlandiya və Estoniya kimi yüksək nəticələr göstərən ölkələrdə imtahan sistemləri daha çox təfəkkür, analiz və tətbiqetmə bacarıqlarına əsaslanır. Orada testlər konkret dərsliklərə deyil, ümumi fənn üzrə öyrənmə nəticələrinə əsaslanır. Bu isə müəllimə və şagirdə daha geniş düşünmək imkanı verir. ABŞ-da isə SAT və ACT kimi qəbul imtahanları konkret məktəb dərsliyindən asılı olmadan, ümumi təhsil standartları əsasında aparılır. Bu da həmin imtahanların proqramdan kənar olmadığını göstərir, amma konkret hansı səhifədən sual verildiyini izah etmək praktikası yoxdur. DİM isə sualın “mənşəyini” izah etməklə daha şəffaf görünmək istəyir. 2024-cü ildə keçirilən imtahanların 81%-ində DİM sualın hansı dərsliyin hansı səhifəsində olduğunu izah etmişdi. Bu cür izahlı yanaşma beynəlxalq təcrübədə nadir hallarda tətbiq olunur və tələbə-hakimiyyət arasında etimadı artırmağa xidmət edir. Bununla belə, imtahanlarda rast gəlinən texniki və məntiqi səhvlər, sualın düzgün qurulmaması halları isə problemi sadəcə kurikulum çərçivəsində deyil, ümumilikdə sual hazırlama prosesində axtarmağı tələb edir. 2022 və 2023-cü illərdə DİM riyaziyyat və kimya fənləri üzrə texniki səhvə görə azı 3 sualı ləğv etmişdi və bu hallar ictimai etimadı zədələmişdi. Bu cür halların baş verməsi bir daha göstərir ki, sadəcə “tədris proqramına uyğundur” deməklə məsuliyyətdən yayınmaq olmaz”.

Ekspertin sözlərinə görə, imtahan sistemində şəffaflığın artırılması, sual hazırlayanların və ekspertlərin ictimaiyyətə tanıdılması və sualların hazırlanmasında müəllimlərin iştirak səviyyəsinin artırılması zəruridir. DİM-in 2024-cü il hesabatında göstərilir ki, sual ekspertlərinin yalnız 24%-i məktəbdə dərs deyən müəllimlərdir. Bu, tədris prosesindən kənar mütəxəssislərin imtahanı formalaşdırmasından xəbər verir və nəticədə real dərs prosesindən uzaqlaşma yaradır: “Əgər bu proses olduğu kimi davam edərsə, müəllim və abituriyent arasında proqram üzrə ümumi anlaşma pozular, müəllimlər imtahanın istiqamətini əvvəlcədən proqnozlaşdıra bilməz və nəticədə şagirdlərin motivasiyası azalır. Eyni zamanda, repetitorluğun artmasına və standart dərslərin etibarsızlaşmasına səbəb olur. Hazırda Azərbaycanda abituriyentlərin 83%-i imtahana hazırlığı məktəbdənkənar təhsil müəssisələrində və ya repetitor yanına getməklə həyata keçirir ki, bu da dövlət təhsilinin keyfiyyətinə dolayısı iləetimadsızlığı göstərir. Əgər bu sistemdə islahat aparılarsa, yəni tədris proqramları daha konkret, dərsliklər daha aydın və suallar daha məqsədli hazırlanarsa, bu zaman abituriyentlərin məktəbə etibarı artar, repetitor asılılığı azalır və imtahan prosesi daha obyektiv olar. Sualların təkcə tədris proqramına deyil, həm də şagirdin tətbiq, analiz, qiymətləndirmə kimi bacarıqlarına əsaslanması müasir təhsil meyarlarına daha uyğun olar. Bu isə PISA və TIMSS kimi beynəlxalq qiymətləndirmə testlərində də Azərbaycanın göstəricilərini yüksəldə bilər. Yekunda, sualların tədris proqramına uyğun olub-olmaması məsələsi sadəcə texniki yox, həm də pedaqoji və psixoloji aspektlərdən analiz edilməlidir. DİM-in bəyanatı hüquqi baxımdan doğrudur, lakin pedaqoji baxımdan bu kifayət etmir. Əsas məsələ sualın şagirdin anlayacağı şəkildə hazırlığıdır və bu da yalnız kitab səhifəsini göstərməklə deyil, sistemli tədris, aydın material və şəffaf qiymətləndirmə ilə mümkündür”.

Günel CƏLİLOVA



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

19.07.2025 / 21:37
Prezident: "Azərbaycan ilə Ermənistan arasında etimadın zəmanəti beynəlxalq hüquq normaları olmalıdır"

19.07.2025 / 21:28
"Qarabağ və Şərqi Zəngəzur artıq cənnətin kiçik bir parçasıdır" - Prezident

19.07.2025 / 21:16
Azərbaycan Prezidenti: "Fransa ilə Yeni Kaledoniya arasında baş verən hadisə tarixi presedentdir"

19.07.2025 / 21:15
Azərbaycan Rusiyanı beynəlxalq məhkəməyə verəcək...

19.07.2025 / 21:11
"Azərbaycan ilə Çinin ticarət həcminin artırılmasına dair böyük planları var" - Prezident

19.07.2025 / 21:01
Prezident İlham Əliyev: "Azərbaycan mediasının inkişafı məni çox sevindirir"

19.07.2025 / 20:57
"Biz xarici investorları enerji sektoruna cəlb edirik" - Prezident

19.07.2025 / 20:50
Prezident: "Mən süni intellektdən istifadə etmirəm"

19.07.2025 / 20:39
Prezident İlham Əliyev: "İqlim dəyişmələrinə qarşı mübarizədə Afrika dövlətlərini dəstəkləyirik"

19.07.2025 / 20:32
"Azərbaycan və Ermənistana razılığa gəlməkdə kömək etmək səylərinə görə Prezident Trampa minnətdarıq" - Prezident

19.07.2025 / 20:28
Azərbaycan Prezidenti qəzaya uğrayan AZAL təyyarəsi ilə bağlı sualı cavablandırıb

19.07.2025 / 20:17
Prezident Rusiya ilə Avropa İttifaqı arasında yaranmış təbii qaz böhranına münasibət bildirdi

19.07.2025 / 20:10
Prezident İlham Əliyev Şuşa Forumunda öz siyasətinin təməl prinsiplərini sadaladı

19.07.2025 / 19:59
"Cənubi Qafqaz sabit məkan olacaq" - Prezident İlham Əliyev

19.07.2025 / 19:56
Prezident Ermənistanla sülh müqaviləsinin hansı halda imzalana biləcəyini açıqladı

19.07.2025 / 19:49
Prezident İlham Əliyev III Şuşa Qlobal Media Forumunda iştirak edib - FOTO

19.07.2025 / 19:41
"Bizi tənqid edənlərin xarici borcu ÜDM-in 100 faizi qədərdir və ondan da artıqdır" - Prezident

19.07.2025 / 19:23
"Biz indi beynəlxalq səhnədə daha fəalıq" - Prezident

19.07.2025 / 19:15
Prezident: "İstəyirik ki, İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı daha güclü, daha effektiv olsun"

19.07.2025 / 19:12
"Bizim Qələbəmiz göstərir ki, ədalət var, sadəcə, ona nail olmaq lazımdır" - Prezident

19.07.2025 / 19:10
Bakı ilə İrəvanın arasında Paris özünü bu dəfə belə pərdələyir - "göz yaşları"...

19.07.2025 / 19:03
Azərbaycan Prezidenti: "ABŞ-la güclü tərəfdaşlıq münasibətlərinin dəstəkləndiyini görürük"

19.07.2025 / 18:40
"Bu gün Cənub Qaz Dəhlizi maksimal həcmdə fəaliyyət göstərir" - Prezident

19.07.2025 / 18:35
Ərdoğan Trampın “50 gün” hədəsindən Putini xilas etmək istəyir...

19.07.2025 / 18:28
Prezident İlham Əliyev: "Bizim etibarlı tərəfdaş imicimiz var"

19.07.2025 / 18:20
"Ermənistan Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı prosesi bundan sonra da bloklasa, onun tranzit ölkəyə çevrilmək şansı sıfra yaxınlaşır" - Prezident

19.07.2025 / 18:06
AB Azərbaycan qazına möhtac... Rəsmi Brüssel isə bizə pislikdən əl çəkmir…

19.07.2025 / 18:01
Prezident: "Zəngəzur dəhlizinin potensialı ilkin mərhələdə 15 milyon ton yük səviyyəsində qiymətləndirilir"

19.07.2025 / 17:38
Azərbaycanın MDB İqtisadi Şura iclasından imtinasının ardınca maraqlı bəyanat səsləndi...

19.07.2025 / 17:36
"Azərbaycan ekoloji baxımdan çox düzgün mövqe seçmiş ölkədir" - Prezident

19.07.2025 / 17:24
Prezident İlham Əliyev: "Şuşa Media Forumu artıq ənənəvi xarakter alıb"

19.07.2025 / 17:09
Mahmud Kaşqari Fondunun layihəsi əsasında çap olunan kitabların təqdimatı keçirilib - FOTO

19.07.2025 / 16:52
Yunus peyğəmbərdən sonra üçüncü Yunus... Yunus Oğuz - 65

19.07.2025 / 16:37
Bu gün 3-cü Şuşa Qlobal Media Forumu işə başlayır

19.07.2025 / 16:10
"Dünya liderləri Prezident İlham Əliyevdən çox şeyləri öyrənə bilər" - Rusiyalı politoloq

19.07.2025 / 15:33
Ermənilər Ağdamda qəbirlərdən protezləri də oğurlayıblar...

19.07.2025 / 14:16
Azərbaycan-Pakistan mövcud strateji tərəfdaşlıq münasibətləri müzakirə edilib

19.07.2025 / 12:18
Milli Məclisdən Belçika parlamentinə sərt cavab - regionda yeni gərginlik ocağı yaratmağa çalışırlar...

19.07.2025 / 11:45
Prezident İnzibati Xətalar Məcəlləsində dəyişiklik edilməsi haqqında qanunu təsdiqlədi

19.07.2025 / 11:33
Azərbaycanda geodeziya, qravimetriya, topoqrafiya, kartoqrafiya və kadastr işlərində yeni koordinat sistemi tətbiq ediləcək - SƏRƏNCAM

19.07.2025 / 10:12
ŞOK - Özbəkistanda İŞİD-ə məxsus terror qruplaşması aşkar edildi!

19.07.2025 / 10:08
İrəvanda keçmiş deputat hakimiyyətin devrilməsinə çağırışa görə həbs edilib

19.07.2025 / 10:01
"Napoli" Vikter Osimhen üçün "Qalatasaray"a "HƏ" dedi

19.07.2025 / 09:53
Milli Məclis Belçika Nümayəndələr Palatasının qətnaməsinə kəskin etirazını bildirib

19.07.2025 / 09:27
Müəllimlər kimi həkimlər də "yazı-pozu" ilə hədsiz yükləniblər...

19.07.2025 / 08:42
Ət 1 manat da bahalaşdı....

18.07.2025 / 23:20
Bakı Kitab Mərkəzində “Tanımadığımız Konfutsi” adlı gecə keçirildi - FOTO

18.07.2025 / 22:32
İctimai Birlik sədri Aydın Quliyevi yubileyi münasibətilə təbrik etdi

18.07.2025 / 22:18
“65 illik yubileyiniz mübarək olsun, ustad!” - Missiya TV-nin baş redaktorundan Aydın Quliyevə təbrik...

18.07.2025 / 21:51
Prezident İlham Əliyev İraq Prezidentinə başsağlığı verdi

18.07.2025 / 21:50
Ermənistan silahlı qüvvələrinin qalıqları və qeyri-qanuni erməni silahlı dəstələrinin törətdiyi təxribatlar nəticəsində zərər çəkmiş şəxslər məhkəmədə ifadə verdi - FOTO

18.07.2025 / 21:35
Ermənistanı elə Avropanın özü vurmağa hazırlaşır - Makron nə ilə fərqlənir?..

18.07.2025 / 21:23
65 İLLİK ÖMÜR YOLUNA DƏYƏR VERƏN İNSANA! - Milli İstiqlalçıların Aydın Quliyevə yubiley təbriki...

18.07.2025 / 21:20
31 tona yaxın qızıl almışıq - yığım, ya emal üçün?

18.07.2025 / 21:06
İmamoğlunun həbsindən sonra Türkiyənin iç siyasətində mümkün təmayüllər - sabitlik qalacaqmı?..

18.07.2025 / 20:53
Bakıdan Parisə sərt sillə - dünya mediası Azərbaycanın möhtəşəm uğuruna heyrandır...

18.07.2025 / 20:39
Avropa İttifaqı yeni SSRİ olmaq istəyir - Cənubi Qafqazda ilk olaraq Gürcüstanı əzəcək...

18.07.2025 / 20:26
Qonşularla müqayisədə iki rəqəm bizi geridə qoyur...

18.07.2025 / 20:14
Çin-Hindistan-Rusiya ittifaqı? - XİN-in yeni strategiyasında ən ağır maneə...

18.07.2025 / 20:00
Azərbaycanın çay ixracı azalır... Niyə?

18.07.2025 / 19:47
Azərbaycanın zəngin elmi və mədəni irsinin özünəxas ikili mahiyyəti...

18.07.2025 / 19:35
"Erməni kilsəsi İŞİD-dir, molla rejimi ilə bir addımlayır" - təhqirin biri "1 qəpik"…

18.07.2025 / 19:26
Dünya Azərbaycanlılarının Mədəniyyət Mərkəzi Aydın Quliyevi təbrik etdi

18.07.2025 / 19:22
Suriyada Türkiyə-İsrail müharibəsi hər an başlaya bilər...

18.07.2025 / 19:09
Akademik Əhliman Əmiraslanov Aydın Quliyevi yubileyi münasibətilə təbrik etdi

18.07.2025 / 19:04
Müəllimlər müəllimi Sabir Qurbanov - FOTO

18.07.2025 / 19:04
BMT-nin İqtisadi və Sosial şurasına üzvlüklə bağlı təlimlər keçirilir

18.07.2025 / 18:50
İsrailin Suriyanı vurması Azərbaycanın siyasətinə bəzi çətinliklər yaradır...

18.07.2025 / 18:46
Bakıda Türkiyə-Azərbaycan Qardaşlıq Forumu keçirildi

18.07.2025 / 18:31
Azərbaycan Türkmənistanın Transxəzər problemini həll edəcək...

18.07.2025 / 18:17
Dünyanın yaradıcı insanlarının bir qrupu “Azərbaycan” Nəşriyyatına toplaşdı - 150 illik işığın əhatəsi... - FOTO

18.07.2025 / 18:03
Ay Paşinyan, Şanxay təşkilatı hara, Avropa Birliyi hara?..

18.07.2025 / 17:49
İrəvanda “Arsax deyən son dilləri də kəsirlər”...

18.07.2025 / 17:36
İrəvan Moskvanı konyakla məst edə bilmədi, ancaq Kreml İrəvanı konyakla vurdu...

18.07.2025 / 17:23
Prezident İlham Əliyev Təzəbinə və Xanyurdu sakinlərinə - Biz burada əbədi yaşayacağıq, daha heç kim bizi bu yerlərdən çıxara bilməz

18.07.2025 / 17:05
"Suriyada sülhün, təhlükəsizliyin və sabitliyin bərqərar olunması mütləq dərəcədə vacibdir" - Azərbaycan XİN

18.07.2025 / 16:51
Xadimələrə maşınını yudurdan məktəb direktoru işdən çıxarıldı

18.07.2025 / 16:36
Polis Maştağada əməliyyat keçirdi - 881 kq çətənə kolu yetişdirilən istixana aşkarlandı...

18.07.2025 / 15:55
Bakıda 12 min manatlıq oğurluq edən və avtomobil qaçıran şəxslər saxlandı

18.07.2025 / 15:43
Valideyn himayəsindən məhrum uşaqlar üçün yaradıcı və psixoloji inkişaf layihəsi

18.07.2025 / 15:40
Prezident Xocalının Xanyurdu kəndində olub, kəndə köçən bir qrup sakinlə görüşüb - FOTO/YENİLƏNDİ

Azərbaycanın zəngin elmi və mədəni irsinin özünəxas ikili mahiyyəti...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910