“Qırmızı attestat” məzunlara hansı üstünlükləri qazandırır?

Azərbaycanda orta təhsil sistemində fərqlənən, yüksək nəticələr göstərən şagirdlərə xüsusi attestat verilir. Bu fərqləndirmə atesttatı, yəni “qırmızı attestat” adlanır. Bu yalnız akademik baxımdan mükəmməl göstəricilərə, nümunəvi davranışa malik olan məzunlara verilir. Qırmızı attestat həm gənclərin təhsildə əldə etdiyi uğurların simvoludur, həm də gələcəkdə onların ali təhsil və karyera həyatında əlavə üstünlüklər qazandıran mühüm sənəd hesab olunur.
“Qırmızı attestat”ın tətbiqinə ilk dəfə 1940-cı illərdə, Sovet İttifaqı dövründə başlanılıb. Həmin dövrdə SSRİ-nin bütün respublikalarında olduğu kimi, Azərbaycanda da məktəbi yalnız "5" qiyməti ilə bitirən şagirdlərə qırmızı rəngli fərqlənmə attestatları təqdim edilirdi. Bu sənəd məzunun təhsil müddətində yüksək nailiyyətlər əldə etdiyini və nümunəvi davranış sərgilədiyini göstərirdi. 1991-ci ildə Azərbaycan dövlət müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra təhsil sistemi bir sıra dəyişikliklərə məruz qalsa, “qırmızı attestat” sistemi saxlanıldı və zamanla müasirləşdirildi. Xüsusilə 2010-cu illərdən sonra bu sənədin verilmə meyarları yenilənərək, məktəbdəki qiymətlərlə yanaşı, Dövlət İmtahan Mərkəzi tərəfindən keçirilən buraxılış imtahanlarının nəticələrinə və şagirdin ümumi davranışına əsaslanmağa başladı.
“Qırmızı attestat” almaq üçün şagirdin təhsil həyatında bütün siniflər üzrə yalnız “əla” qiymətlər alması tələb olunur. Bununla yanaşı, buraxılış imtahanlarında yüksək nəticələr göstərmək də əsas şərtlərdən biridir. Eyni zamanda, attestata layiq görülmək üçün şagirdin məktəbdə nümunəvi davranış sərgiləməsi, ictimai fəallıq göstərməsi və heç bir intizam pozuntusuna yol verməməsi vacib sayılır. Attestatın verilməsi zamanı həm məktəb rəhbərliyi, həm də müvafiq təhsil qurumları tərəfindən qiymətləndirmə aparılır.
Qırmızı attestat sadəcə yüksək qiymətlərin təsdiqi deyil, həm də şagirdin uzun illər ərzində göstərdiyi səbr, məsuliyyət və əzmkarlığın rəsmiləşmiş göstəricisidir. Bu sənəd, bir çox hallarda ali təhsil müəssisələrinə qəbul zamanı tələbəyə əlavə motivasiya verir, bəzi təqaüd proqramlarında üstünlük qazandırır və gələcək karyerasında müsbət təsir göstərir. Eyni zamanda, əlaçı məzunlar məktəb və rayon səviyyəsində fəxri fərmanlarla da təltif olunurlar.
Azərbaycanda bir sıra yüksək vəzifəli dövlət məmurları da öz təhsil həyatlarına fərqlənmə ilə başlayıblar. Onlardan bəziləri:
• Mikayıl Cabbarov – hazırda Azərbaycan Respublikasının İqtisadiyyat naziridir. O, Bakı Dövlət Universitetinin Beynəlxalq hüquq fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Bu, onun orta və ali təhsildə davamlı yüksək nəticələr göstərdiyini sübut edir.
• Adil Kərimli- hazırda Mədəniyyət naziri vəzifəsində çalışır. O da Bakı Dövlət Universitetinin Hüquq fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə başa vurub və dövlət xidmətində uğurlu karyera qurub.
Bu kimi nümunələr göstərir ki, təhsildə əldə olunan yüksək nailiyyətlər-o cümlədən “qırmızı attestat”-yalnız məktəb dövründə deyil, gələcəkdə də şəxsin həyatında mühüm rol oynaya bilər. Bu sənəd gəncləri məsuliyyətə, məqsədə doğru ardıcıl çalışmağa təşviq edir və cəmiyyət qarşısında onların əməyini tanıdır.
Nəticə etibarilə, “qırmızı attestat” Azərbaycanda təhsilin keyfiyyətinə verilən önəmi və əlaçı şagirdlərin cəmiyyət qarşısında nüfuzunu əks etdirən bir sənəddir. Bu ənənə uzun illərdir davam edir və hər il minlərlə şagird bu məqsədə çatmaq üçün səylə çalışır. Qırmızı attestat, əslində, gələcək uğurların başlanğıc nöqtəsi kimi qəbul edilə bilər.
Pərvin ƏHƏDOV
Bakı Dövlət Universiteti Jurnalistika fakültəsinin 4-cü kurs tələbəsi