Türkiyənin Qarabağda hərbi müşahidəçilər məsələsi parlamentdən keçdi - oxşar hüquqi proseduru Rusiya da keçəcəkmi...
Məlum olduğu kimi, Türkiyənin Qarabağa hərbi müşahidəçilır göndərməsinə ölkə parlamenti razılıq verdi. Belə ki, layihə Türkiyə Böyük Millət Məclisinin (TBMM) keçirilən iclasında müzakirəyə çıxarılaraq qəbul edilib.
Daha sonra Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Azərbaycana hərbi qüvvələrin göndərilməsi haqqında qanun imzalayıb. Qərarın giriş hissəsində qeyd olunub ki, Türkiyənin Azərbaycana hərbi qüvvə göndərməsi iki ölkə arasında 16 avqust 2010-cu il tarixində imzalanan “Türkiyə ilə Azərbaycan arasında strateji tərəfdaşlıq və qarşılıqlı yardım haqqında müqavilə”yə uyğun olaraq həyata keçirilir.
Qərara əsasən, Türkiyə hərbçiləri 1 il müddətinə Dağlıq Qarabağdakı Rusiya-Türkiyə Birgə Monitorinq Mərkəzində fəaliyyət göstərəcəklər.
Məlumat üçün qeyd edək ki, Azərbaycan, Rusiya və Ermənistan arasında əldə olunmuş razılığa əsasən, bölgədə 10 noyabr tarixindən atəşkəs başlayıb və atəşkəsə riayət edilib-edilmədiyini monitorinq etmək üçün işğaldan azad edilmiş Azərbaycan ərazisində Rusiya ilə birgə Monitorinq Mərkəzi yaradılır. Türkiyə-Rusiya Birgə Monitorinq Mərkəzinin harada yerləşəcəyini Azərbaycan müəyyən edəcək. Layihəyə əsasən, Türkiyə hərbçiləri ölkə konstitusiyasına müvafiq olaraq 1 il müddətinə Dağlıq Qarabağdakı Rusiya-Türkiyə Birgə Monitorinq Mərkəzində fəaliyyət göstərəcəklər.
Göründüyü kimi, Türkiyə Azərbaycana hərbçilərini göndərərkən müəyyən prosedurlar əsas götürüldü. İlk əvvəl bu qərarı parlament, daha sonra Prezident təsdiqlədi. Bundan sonra qərarın həyata keçirilməsi icra ediləcək. Ancaq Rusiya sülhməramlıları Azərbaycana göndərilərkən bənzər hüquqi prosedurlara rast gəlinmədi. Maraqlıdır, bunun səbəbi nə ilə bağlıdır? Bu, iki ölkənin daxili qanunvericiliyndə olan fərqlə bağlıdır, yoxsa ortada başqa mətləb var?
- “Bu onu göstərir ki, Türkiyə hüquqa hörmət edir və siyasi-hərbi qərarlar...”
Sözügedən məsələyə aydınlıq gətirən politoloq Məhəmməd Əsədullazadə bununla bağlı bir sıra məqamlara toxundu: “Qarabağla bağlı Rusiya və Türkiyə arasında Monitorinq Mərkəzinin yaradılması və bu istiqamətdə əməkdaşlıq davam edir. Qeyd edim ki, noyabrın 10-da Azərbaycan, Ermənistan və Rusiya arasında imza atılan bəyannamədən irəli gələn öhdəliklərin həyata keçirilməsi istiqamətində Rusiya Qarabağın müəyyən hissəsinə sülhməramlı qüvvələr göndərdi. Ancaq Rusiya parlamentinin icazəsi olmadan tələsik belə bir addım atıldı. Rusiyada qəfil belə bir qərarın verilməsi bunun daha çox siyasi qərar olmasi ilə bağlıdır. Əslində, belə qərarlar verilərkən, ilk növbədə, burada hüquqi prosedur həyata keçirilməli, ondan sonra bu məsələlər reallaşmalıdır. Ancaq Rusiyada biz bunun əksini gördük. Rusiya hazırkı vəziyyətdə Ermənistanın qarantı rolunda çıxış etsə də, bu əməliyyatı həyata keçirərkən, birmənalı şəkildə, hüquqi proseduru da həyata keçirməli idi. Baxaq Türkiyənin addımlarına. Ankara isə bu məsələdə, ilk növbədə, parlamentin qərarını gözlədi və qərar çıxdıqdan sonra hərəkətə keçdi. Bu onu göstərir ki, Türkiyə hüquqa hörmət edir və siyasi-hərbi qərarlar beynəlxalq mahiyyət təşkil etdikdə, parlamentin qərarı ilə hərəkət edir. Ona görə də biz iki ölkə arasında müqayisəyə baxdıqda Türkiyənin bəynəlxalq hüquqa söykənən qərara önəm verdiyini görürük. Parlament səviyyəsində bu kimi məsələlərdə qərar verilməsi Ankaranın daha güvənli ölkə olduğunu göstərir”.
Politoloq hesab edir ki, Rusiya Türkiyə qədər demokratik dövlət olmadığına görə orada belə prosedurlar əsas götürülmür.
Vidadi ORDAHALLI
