Maliyyə… Palatasının ləğvindən sonra Azərbaycanın bank-maliyyə-kredit bazarında vəziyyət…

Noyabrın 28-də Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin imzaladığı sərəncamla Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası ləğv edilib, səlahiyyətləri və əmlakı Mərkəzi Banka verilib. Azərbaycanın bank sektorunun tam sağlamlaşdırılmaması, əhalinin banklara inamının bərpa olunmaması, bankların real sektorun maliyyələşdirilməsində geniş iştirak etməməsi, sığorta sektorunun tənəzzüldə qalması, qeyri-dövlət qiymətli kağızlar bazarının canlanmaması, Palatanın bir sıra qərarlarının maliyyə sektorunda etirazla qarşılanması, bəzi islahatların gecikməsi, Mərkəzi Bank və Palata asında anlaşılmazlıqlar bu qurumun ləğv edilməsinin səbəbləri ola bilər.

Qeyd edək ki, Palatanın ləğv olunması bir çox bankiri, investorları və vətəndaşları narahat edib. Ehtimal edilir ki, Mərkəzi Bank yeni islahatlar çərçivəsində məcmu kapitalı tələblərə cavab verməyən, gəlirləri xərclərini ödəməyən bankların lisenziyalarını ləğv edə bilər. Bundan başqa, zəif bankların birləşməsi tələbi də yenidən gündəmə gətirilə bilər.

Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının ləğvi Azərbaycanın bank-maliyyə, eyni zamanda, kredit bazarına necə təsir edəcək?

• “…bunlara bir “dam altında” diqtə etmək özü də sağlam məntiqə sığmır”

İqtisadçı-ekspert Pərviz Heydərov bildirdi ki, Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının ləğv edilməsi və qanunvericilikdə maliyyə bazarlarına nəzarət orqanının müəyyən edilmiş səlahiyyətlərinin, o cümlədən, onun maliyyə xidmətləri bazarında lisenziyalaşdırma, tənzimləmə və nəzarət, investorların və maliyyə xidmətləri istehlakçılarının hüquqlarının qorunması sahəsində vəzifə və hüquqlarının, habelə əmlakının Azərbaycan Mərkəzi Bankına verilməsi gözlənilən və əslində, bir az da bundan əvvəl atılması tələb olunan addım idi: “Ölkə Prezidentinin 3 fevral 2016-cı il tarixli, 760 nömrəli Fərmanına uyğun olaraq, qiymətli kağızlar bazarı, investisiya fondları, sığorta, kredit təşkilatları (bank, bank olmayan kredit təşkilatları və poçt rabitəsinin operatoru) və ödəniş sistemləri fəaliyyətinin lisenziyalaşdırılması, tənzimlənməsi və nəzarəti, həmçinin, bu sahələr üzrə nəzarət sisteminin şəffaflığını və çevikliyini təmin etmək məqsədilə yaradılan Palata ötən 3 il 10 aylıq dövrdə fəaliyyəti ərzində çox effektsiz xarakter daşıdığını, faktiki olaraq, heç bir halda yenilik gətirmədiyini çoxdan sübut etdi. Palata ona görə yaradılmışdı ki, ölkə iqtisadiyyatının maliyyə sektorunda dayanıqlıq təmin olunsun və bu sahədə nəzarət tədbirləri gücləndirilsin. Başqa sözlə desəm, ölkənin qiymətli kağızlar bazarında, investisiya fondu, bank və sığorta fəaliyyəti sahələrində, habelə ödəniş sistemlərində çeviklik və şəffaflıq əldə olunsun, eyni zamanda, bu sahələrdə tənzimləmə və nəzarət sistemi təkmilləşdirilmiş formada təşkil edilsin”.

Bütün bunların təşəkkül tapmadığını deyən ekspert səbəblərini də açıqladı: “Çünki bütün sadalananların təşəkkül tapması üçün, əslində, MBNP kimi qurumun yaradılmasına ehtiyac yox idi. Bu, səhv addım idi, heç bir effekt verə bilməzdi və qeyd etdiyim kimi, vermədi. Sadəcə olaraq, 2014-2016-cı illər ərzindəki neftin dünya bazar qiymətlərinin düşməsi ilə yaranan məlum böhran və xarici təsirlər üzündən maliyyə bazarımız bir təlatüm yaşadı ki, Palata yaratmaq əsas çıxış yollarından biri hesab edildi. Halbuki, bu, məsələni konservləşdirməkdən başqa bir şey deyildi. Ölkənin maliyyə bazarındakı böhran, bank sektorunun iflic vəziyyətə düşməsi və sair, neftin qiymətinin enməsi nəticəsində yaranmadı. Bu, əvvəlcədən mövcud idi ki, sadəcə olaraq, “yaranın üstü” açıldı. Ümumiyyətlə, AMB və Maliyyə Nazirliyi olan yerdə sözügedən bazarı idarə etmək, tənzimləmək və ona nəzarət üçün əlavə bir quruma ehtiyac yoxdur. Digər tərəfdən, bank sektoru, sığorta və qiymətli kağızlar bazarı maliyyə bazarının ayrı-ayrı seqmentləridir. Bunlara bir “dam altında” diqtə etmək özü də sağlam məntiqə sığmır. Odur ki, Palata elə yaranan gündən “anadan ölü doğulmuş uşaq” idi”.

Günel CƏLİLOVA