Fikrət Yusifov: “Kredit əlçatanlığı göstəricisi üzrə Dünya Bankının hesabatlarında irəliləyə bilməmiz yaxş hal olsa da...”
Məlum olduğu kimi, Azərbaycan Dünya Bankının "Doing Business" hesabatında kredit alınması indikatoruna, yəni kredit əlçatanlığına görə ən yüksək nəticə əldə edərək 190 ölkə arasında ötənilki 22-ci mövqedən 1-ci yerə yüksəlib.
Hesabatda o da deyilir ki, Daşınar Əmlakın Yüklülüyünün Dövlət Reyestrinin və özəl kredit bürosunun yaradılması, həmçinin, “Daşınar əmlakın yüklülüyü haqqında” Qanuna və Mülki Məcəlləyə müvafiq dəyişikliklərin, sadələşdirmələrin edilməsi bu nəticəni şərtləndirən amillərdəndir. Biznesə başlamaq göstəricisi üzrə ölkəmiz keçənilki mövqeyini təkrarlayaraq 9-cu yerdə qərarlaşıb, müqavilələrin icrası indikatoru üzrə isə 40-cı yerdən 28-ci yerədək irəliləyib.
Ancaq o da var ki, bu gün banklar istehlak kreditlərinə önəm verirlər. Azərbaycan kredit əlçatanlığına görə birinci yerdə olsa da, bu, praktiki olaraq, istehlak kreditləri ilə daha çox bağlıdır. Reallıq ondan ibarətdir ki, banklar müxtəlif bəhanələrlə real sektora kredit verməkdən yayınırlar. Hansı ki, qeyri-neft sektorunun, sahibkarlıq subyektlərinin kreditə olan ehtiyacı daha böyükdür. Ancaq banklar tərəfindən verilən kreditlərin böyük hissəsini istehlak kreditləri təşkil edir. Ona görə də bu hesabat, bir növ, banklara çağırış olmalıdır ki, real sektora kredit vermələrini əsirgəməsinlər. Banklar real sektora kredit versə, o zaman kredit əlçatanlığı ilə bağlı digər hesabatlarda da Azərbaycan ön mövqedə qərarlaşacaq.
Maraqlıdır, ekspertlər buna necə yanaşırlar? Yəni banklar real sektora kredit versə, bu, Azərbaycanın digər hesabatlarda daha yüksək nəticələr əldə etməsinə təkan verə bilərmi?
- “Bütün bunlardan sonra digər hesabatlarda Azərbaycanın kredit reytinqi daha da artacaq”
Sözügedən məsələni “Bakı-Xəbər”ə şərh edən iqtisad elmləri doktoru Fikrət Yusifov bunu istisna etmədi: “Kredit əlçatanlığı göstəricisi üzrə Dünya Bankının hesabatlarında irəliləyə bilməmiz yaxş hal olsa da, biz iqtisadiyyatımızın banklar tərəfindən kreditləşdirilməsi məsələsində yəqin ki, dünyada ən axırıncı yerlərdən birini tutarıq. Çünki bizim bank sektoru yalnız bahalı istehlak kreditləri verməklə məşğuldur. Bu isə bank sektorunun normal fəaliyyətinə ciddi zərbə vurur və onun getdikcə iqtisadiyyatdan uzaqlaşmasına gətirib çıxarır. Son bir neçə ildə 11 bank bağlandı və bir çox bankın maliyyə durumu da ürəkaçan deyil. Bu səbəbdən bizə banklarımızı normal fəaliyyətə yönləndirə biləcək addımlar atmaq lazımdır. Fikrimcə, bunun üçün xarici bankların sərbəst şəkildə Azərbaycanın bank bazarına gəlməsinə şərait yaratmaq lazımdır. Belə olarsa, həm iqtisadiyyatımız milyardlarla dollar vəsait əldə etmiş olar və həm də bizim banklar nəhayət ki, iqtisadiyyatı kreditləşdirmək vərdişlərinə sahib olmağa başlayarlar. Bütün bunlardan sonra digər hesabatlarda Azərbaycanın kredit reytinqi daha da artacaq”.
Vidadi ORDAHALLI
