Vergi orqanları “onluğa vurdu” – özəl klinikalarda “ağ və qara” əməkhaqqı siyahıları arasında on dəfələrlə fərq var

Bu gün ölkədə 500-dən çox özəl tibb müəssisəsi fəaliyyət göstərir. Həmin tibb müəssisələrində çalışan personalın sayı isə 10 minə yaxındır. Danılmaz faktdır ki, tibb müəssisələrində çalışan həkimlərin əksəriyyəti bir yox, bir neçə klinikada işləyir. Özü də onların bir qismi ayrı-ayrı klinikalarda qeyri-rəsmi çalışır.

Danılmaz faktdır ki, özəl tibb müəssisələrində çalışan tibb işçilərinin əksəriyyətinin əməkhaqqı yüksəkdir. Hətta bəzi həkimlərin əməkhaqqı bir neçə min manatla ölçülür. Ancaq rəsmi olaraq həmin tibb işçilərinin əməkhaqqı 300-400 manat civarında qeyd olunur. Özəl klinikaların həkimlərin əməkhaqqını gizlətməkdə məqsədi vergidən yayınmaqdır.

Bu gün əməliyyatların bir çoxu özəl klinikalarda həyata keçirilir. Keçirilən əməliyyatlar üçün ödəniş isə bir neçə yüz manat deyil, min manatlarla ölçülür. Bəzi klinikalarda ödəniş edən xəstələrə heç bir qəbz verilmir.

Özəl klinikalarda qeyri-rəsmi əməkhaqlarının tətbiq olunduğunu Vergilər Nazirliyi də təsdiq edir. Nazirliyin yaydığı məlumatda qeyd olunur ki, Azərbaycanın özəl tibb müəssisələrində qeyri-rəsmi əməkhaqları geniş tətbiq olunur: “Bu ilin iyun ayında özəl klinikalarda 1 işçiyə ödənilən orta aylıq əməkhaqqının rəsmi məbləği 349 manat olub. Reallıqda isə tibb işçiləri dəfələrlə yüksək maaş alırlar. Bu məbləğ bir sıra hallarda on minlərlə manatla ölçülür. Göründüyü kimi, uçot intizamının aşağı olması səbəbindən tibb sahəsində vergidən yayınma risqləri yüksəkdir. Təqdim olunan tibbi xidmətlərinin dəyərinin böyük hissəsini həkimlərə ödənilən qeyri-rəsmi əməkhaqqı təşkil edir. Buna görə də tibb müəssisələri onların gəlirlərini formalaşdıran xidmətin dəyərindən vergilərin ödənilməsində maraqlı olmurlar. Bu isə o deməkdir ki, qanunvericiliyin pozulması halları təsadüfi deyil, bilərəkdən baş verir”.

Onu da qeyd edək ki, xəstəxanalardan müayinə üçün göndərilən həkimlərə xəstə tərəfindən ödənilən məbləğlərdən müəyyən faiz şəklində vəsait ödənilir. Bəzi klinikalarda tanınmış həkimlərin gəlirlərinin əməliyyatdan daxil olmuş məbləğlərin 50-70%-ini əhatə etdiyi aşkar edilib.

• “Tibb müəssisələri cəzalandırılarsa…”

İqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında qeyd etdi ki, həkimlər özəl klinikaya işə götürülərkən qeydiyyat rəsmiləşdirilməlidir. Bir sıra xarici ölkələrdə həkimlərin özəl fəaliyyət göstərməsi üçün onlara xüsusi lisenziya verilməlidir. Həkim özəl lisenziya alandan ya ay, ya da il ərzində gördüyü işlərin müqabilində qazancın müəyyən faizini vergiyə ödəməlidir. Eyni qayda Azərbaycanda tətbiq oluna bilər: “Bununla yanaşı, tibb müəssisələrinə ciddi nəzarət tətbiq olunmalıdır. Klinikaların ixtiyarı yoxdur ki, müqaviləsiz işçi çalışdırsın. Ümumiyyətlə, istənilən müəssisə, o cümlədən, klinikalar müqaviləsiz işçi çalışdırdığı üçün qanunvericiliyin tələbinə əsasən cəzalandırılmalıdır. Müqaviləsiz həkim xəstəxanada çalışdırılırsa, hüquqi şəxslər də cəzalandırılır. Tibb müəssisələrinin özləri cəzalandırılarsa, onlar həkimlərlə müqavilə bağlamadan əməkdaşlıq etməzlər. Bu zaman avtomatik vergidən yayınmanın qarşısı alınar”.

Həmsöhbətimiz onu da vurğuladı ki, bu gün əksər tibb müəssisəsi işə götürdükləri həkimlərlə rəsmi müqavilə bağlamadan onları çalışdırır. Təbii, bu halda vergidən yayınma baş verir. Vergidən yayınmanın qarşısını almaq üçün işə götürülən həkimlər qeydiyyata alınmalıdır.

Günel CƏLİLOVA